Bircok kulturun en onemli parcalarından biridir duğun torenleri. Duğun torenleri icinde yer alan yanık bir ezgi ile soylenen ağıtlar bu eğlence gecesinin olmazsa olmazıdır. Gunumuzun yukselen trendi kına gecelerine gelin bir de geleneksel pencereden bakalım.
Pazartesi gunu ceyizin yolculuğu…
Eskiden duğun eğlencelerine pazartesi gunu ceyizin damat evine gonderilmesiyle başlanırdı. Ceyiz alayının onunde kumaşlar meyve ve ciceklerle ağac şeklinde suslenmiş nahıllar (Osmanlı geleneğinde duğun sunnet alayı turunden eğlencelerde ağac şeklinde yapılan uzerinde balmumundan insan hayvan meyve cicek gemi modelleri bulunan ceşitli mucevherler renk renk kağıtlardan kurdeleler ve gumuş yapraklarla bezeli şenlik susu) taşınırdı. Salı gunu yapılan gelin hamamından sonra Carşamba akşamı gelin evinde kına gecesi duzenlenirdi. Bu sırada beyler de selamlıkta ya da damat evinde eğlenirlerdi. Kına gecesinde gelin genc kızlar ve yengeler bindallı adı verilen kadife veya atlas uzerinde dival tekniğiyle işlenen ağır elbiseler giyerler gelinin yuzune pullu al duvak ortulurdu. Damadın akrabalarından birkac kişi kınayı gumuş tepsi icinde ve uzerine iki mum dikerek gelin evine getirirlerdi. Butun misafirler yerlerini aldıktan sonra kayınvalide kendi getirdiği ipek kumaşı yolluk gibi onune serdirirdi. Gelin ve arkadaşları ellerinde yanan mumlarla ve gelinin başına bereket paraları sacarak davetlilerin yanına gelirlerdi. Gelin yere serilen kumaşın uzerinde yuruyerek kayınvalidesinin elini opmeye giderdi. Ortaya kuruyemiş corek badem şekeri getirilir kına gecesine ozgu turku ve maniler soylenerek gelin ağlatılır bunun bereket getireceğine inanılırdı. Daha sonra gelin bir yastığa oturtulur kayınvalidesi avucunun ortasına bir altın koyar mutlu evliliği olan bir kadın tarafından gelinin avuclarına parmak uclarına ve ayak başparmaklarına kına yakılırdı. Gelin avucundaki bu altını uğur ve bereket icin saklardı. Arkadaşları da kısmetleri acık olsun diye kendi ellerine kına yakarlardı.
Değişen kına geceleri
Osmanlı’dan itibaren kına gelenekleri de değişime uğradı; bu değişime gore kına geceleri duğunden bir gun once kız evinde yapılmaya başlandı. Genellikle cok yakın akrabalar ve arkadaşlar kına gecesine katılır oldu. Kınanın yakılacağı gun kız evine bayrak asılır bu duğunun başladığı anlamına gelirdi. Kına gecesi gelin evine gelen misafirlere kuruyemiş ve icecek ikram edilir kına yakılana kadar oyunlar oynanır halaylar cekilirdi. Gelin once şık bir tuvalet giyer ancak kına yakılacağı sırada uzerini değiştirerek bindallı denilen kadifeden yere kadar uzanan kaftan turunde bir giysi giyerek başına kırmızı bir ortu ortulurdu. Kına yakılmadan once gelin ve damadın oturması icin salonun ortasına birer sandalye konur ve erkek tarafının getirdiği kına mumlarla suslu bir tepside hazırlanırdı. Genc kızların ellerine birer mum verilir; once elinde kına tepsisiyle erkek cocuğu ve guzel evliliği olan bir hanım arkasından gelin onun arkasından da ellerinde mumlar olan genc kızlar turku soyleyerek boş sandalyelerin etrafında donerler. Sonra gelin ve damat sandalyeye oturur bu sırada icli turkuler soylenmeye devam edilir. Amac gelini ağlatmaktır. Erkeğe de aynı şekilde kına yakılıp eldiven gecirilir. Daha sonra gelinin başındaki kırmızı ortu acılır ve kına misafirlere dağıtılır. Gelinin evlenmemiş bekar bir arkadaşı kimseye caktırmadan kırmızı kına ortusunu gelinin başından calarsa onun da kısa surede evleneceğine inanılır.
Bunları biliyor muydunuz?
Kına gecesinde soylenen kına ağıtları tıpkı olum ağıtları gibi belli bir toren unsuru taşıyan ağıtlardır. Yalnızca kadınlar tarafından geline kına yakılırken ve genellikle sazsız calgısız soylenir. Kına gecesinde amac gelini ağlatmaktır. Eğer ağlamazsa “kocada gonlu var” şeklinde yorumlanır ve ayıplanır. Kına ağıtlarında ağırlıklı tema ayrılık ve gurbettir. Bu ağıtların oluşumunda coğrafi ozellikler ağıtı yakanlar tarafından sıklıkla kullanılır.
Nasıl bir kına gecesi?
Kına gecesi ritueli gunumuzde ozellikle buyuk şehirlerde yerini bekarlığa veda partilerine bıraktı. Artık duğunden birkac gun once ve farklı eğlence mekanlarında duzenleniyor kına geceleri. Eskiden evlerden dışarı taşan kına eğlenceleri şu sıralar populer barlarda SPA merkezlerinde otellerde karaoke barlarda yapılıyor. Kına gecesi duzenlenecek mekan coğunlukla gelin adayının arkadaş ve akrabaları tarafından kapatılıyor. Dansozlu sazlı sozlu eğlence başlıyor. Kimi zaman bu kutlamaya erkek tarafı da katılıyor. Hem ağlarım hem giderim durumu gece boyunca suruyor. Hem kızlarla cene calalım hem de duğunden once biraz guzelleşelim diyenler ise soluğu SPA merkezinde alıyor.
Kına deyip gecmeyin
Orta Asyalı kadınlar kınayı suslenmek ve kendilerini diğer kadınlardan farklı gostermek icin kullanır torenlerde birbirlerini boyarlarmış. Kadınların bol goz yaşı doktukleri ama eğlencenin de bol olduğu bu geceler ozellikle Hindistan’da oldukca yaygın. Kına yakılan kadın kınanın vucudundan yok olmasına kadar hicbir işte calıştırılmaz hatta kutsal sayılırmış. Ayrıca bazı ulkelerde kınanın bol şans getirdiğine de inanırlarmış.
İlginc kına gecesi rituelleri
Muğla’da kınası yakılan gelin adayı “bebeğin ana rahmindeki pozisyonunda” odanın ortasına yatırılır. Kucağına aynı pozisyonda bir erkek cocuk sırtına da bir kız cocuk yerleştirilir. Bir sure sonra cocuklar alınarak kadınlar teker teker odadan cıkar ve gelin sabaha kadar odada tek başına kalır.
Afyon Dinar’daki Turkmen kınasına katılan kadınlar “tarla sattıran” adında ilginc kıyafetler giyerler. Rengarenk pullarla işli etek ceket şalvar ve sarı-siyah fosforlu yun coraplardan oluşan kıyafeti rengarenk tullerle “tavus kuşu”nu cağrıştıran başlık tamamlar. Damat kına merasimine gelirse ıslatılarak kovulur.
İzmir’de kına toreninden sonra arabalara binilerek deniz kenarına gidilir ve gelin deniz suyuyla ellerini yıkar.
Erkek gozuyle kına geceleri
Biz kızlar kına gecelerine pek meraklıyız ancak erkekler tarafından bizim bu ilgimiz gereksiz karşılanabilir. Erkeklerden duyduğumuz kına gecesi yorumlarını merak ediyorsanız…
* Garip rituelleri olan gecedir bu. Misal kayınvalide kına yakmak icin gelinin elini tuttuğunda gelin kızımız avucunu acmaz. Kaynananın kınayı yakabilmesi icin gelinin eline altın koyması gerekmektedir. Bir de artık son cıkan parcalarla “Yuksek yuksek tepelere” adlı nostaljik eserimizin pabucu dama atılmıştır.
* Evden ayrılacak kızı haliyle annesini ağlatmaktan başka bir işe yaramayacak olan gereksiz bir torendir.
* Kına gecesi bir grup ergin kadının eğlenmeye mi uzulmeye mi geldiklerini kendilerinin de bilemedikleri bu garip durum karşısında elde mum gezdirmek ellerine kına yaktıkları surekli oynadıkları bunun yanında ağlamayı da ihmal etmedikleri musamere ceşididir.
* Gelin ağlatma gecesidir.
* Kadınlar arasında duğunden bir gun once gelin icin yapılan bir tur bekarlığa veda partisidir.
Kına gecesinin olmazsa olmazları
Şimdi bilinmese de eskilerde kına gecesinin belli başlı aksesuarları vardı ve kına farklı şekillerde yakılırdı…
Kına elbisesi (bindallı)
Gelin kemeri (bindallı uzerine takılan gelin susu)
Kına takımı (kırmızı pullu gelin başı ortusu eldiven ve mendil)
Carık
Kına
Kına sepeti (misafirlere sunulan keseler)
Kına tepsisi
Kına şekilleri
Sıvama: Elin bileğe kadar hic boşul bırakmadan
Yuksuk: Yalnızca parmak uclarına
Kuşgozu: Avuc icine tekerlek şeklinde
İp kınası: Ele ip sarılarak kına yakılmasıdır.
Sizin kına gecesi seciminiz…
SPA iyi bir tercih olacaktır. Hep birlikt eo muhteşem jakuzi sauna bitki banyolarının tadını cıkarır vucudunuz gevşeyip toksin atarken siz de kızlarla koyu bir sohbete dalabilirsiniz. Doğa ile baş başa kalmak da ilginc bir deneyim olabilir. Ama mekan mekan gezmek yerine evimde olayım diyorsanız işte size birkac oneri:
Kına gecenizi evinizde duzenliyorsanız kız arkadaşlarınızdan yıllardır bir koşeye aıp giymedikleri en rukuş kıyafetlerini giymelerini isteyin. Gece boyunca dans edip eğlenin. Emin olun birbirinize gulmekten kırılacaksınız. Tabi bu eğlenceli goruntuleri kameraya alması icin birini ayarlamayı da unutmayın. Ayrıca gecenin en rukuşu siz olmalısınız.
Kızlar bir araya gelince en cok ne yapmayı sever? Evet pijama partisi! Neden kına gecenizde de pijama partisi vermeyesiniz? Herkes en cılgın pijamasını giysin siz isterseniz şık bir gecelik de giyebilirsiniz. Butun gece eski gunleri anıp şarkılar soyleyebilirsiniz. Erkekleri cekiştirmek icin bulunmaz bir fırsat!
Kızları evinizde toplayıp eski okul yıllıklarınızı ve fotoğrafları ortaya cıkarın. Eski gunleri anarken hem gulmekten kırılacak hem de zaman zaman huzunleneceksiniz. Duygusal bir kına gecesi isteyen gelinler icin ideal. Ne de olsa her gelin biraz ağlamalıdır!
Bir catering firmasından yardım alarak evinize acık bir bufe hazırlatın. Ozellikle de tatlılara ağırlık verin ve yiyebildiğiniz kadar yiyin. Bir akşamlık rejimlere ara verin. Kucuk bir uyarı: Gelinliğinize rahatca girmek istiyorsanız bu partiyi duğune en az bir hafta kala duzenleyin.
Daha ilginc bir şeyler icin bir falcıyı evinize davet edin. Kızlar bu fikre bayılacaklar. Butun arkadaşlarınızın ve sizin sırayla falınıza baksın. Boylelikle hem eğlenip hem de geleceğinizi oğrenirsiniz ve bir taşla iki kuş vurursunuz. Ancak falcıya geleceğiniz hakkında pozitif şeyler soylemesini tembih etmeyi de unutmayın.