Cocuk eğitimcisi Donata Elschenbroich, yıllardır Almanya'da Alman Genclik Araştırma Enstitusu'nde uzman olarak calışıyor. Turk ve Alman cocukları ile ilgili ceşitli araştırmaları, kitapları var. Elschenbroich ile, ozellikle son yıllarda uzerinde onemle durduğu 0-7 yaş arası cocukların yetişmesi, dunya ile ilgili bilgilerin artırılması yonundeki yeni yaklaşım hakkında konuştuk.



Neden 0-7 yaş arası cocukları eğitmek onemli?


- Hayat beklenmedik olaylarla dolu. Cocuk buyurken emin bir şekilde kendine ve başkalarına yardım etmeyi, ayakta durmayı oğrenmeli. Başarmak icin okul bilgisi yeterli değil. Bu yaklaşımdan yola cıkıyoruz. Cocukların en kucuk yaştan itibaren, bilginin farklı bicimleri olduğunu oğrenmeleri, farkına varmaları, bilmeleri cok onemli.



Kulturlu olarak yetiştirilmek yeterli olmuyor mu?


- Kultur sadece okumak ve yazmak, ceşitli bilgileri, verileri bilmek değil. Boyle değerlendirdiğimiz icin yeterli değil. Anne babalar icin cocuğun okuldaki başarısı yeterli. Buyukler, cocuklardaki kulturel sermayeyi gormuyorlar.



Anne ve babaların yanlışları nerede?


- Anne babalardaki temel yanlış, cocuk okula gidiyorsa 'mesele yok her şeyi zaten oradan oğreniyor' yaklaşımı icinde olmaları. Hayatta başarılı olmak icin cocuğun okula gitmesini yeterli buluyorlar. Halbuki onemli olan hayatın nasıl bicimlendiği. Cocuklar bunları oğrenmeye hazır ve acıklar zaten.



Peki ne yapılmalı? Ya da cocuklara neler yaptırılmalı?


- 0-7 yaş arasında cocuklar kız erkek ayrımı olmadan ev işlerinden dordunu yapabilmeli. Hayatının nasıl oluştuğu sorusunu sormuş olmalı. Bir senfoninin ağır kısmını, teypten dinlerken, orkestra şefi şeklinde idare edebilmeli ve sessizliğin de muziğin bir parcası olduğunu yaşamalı, korler yazısının ne olduğunu bilmeli, uc bilmece sorabilmeli, uc fıkra anlatabilmeli, bir buyutecin ne işe yaradığını bilmeli, bir mimar modelinin ne olduğunu bilmeli, buyukanne ve babalarından oğrendiği şimdi yok olmuş iki mesleği oğrenmeli, bir kavgayı bir iki pozisyonuyla anlatabilmeli, bir haksızlık adaletsizlik orneğini tarif edebilmeli, bir şeyin maddi ve manevi değerinin farkına varmalı...



Cocuklar bu saydıklarınızı yapabilirler mi?


- Kesinlikle evet. Ustelik cocuklar bunları iyi başarmayı istiyorlar. Bu işler onlara sunulmalı. Belki hepsini oğrenmek, bilmek zorunda değiller ama en azından bunlar cocuklara sunulmalı. Cocuklara bunları tanıma olanağı tanımalı. Sadece anne babalar değil, yuvalar da bu işleri oğretmeli. Cocuklar aslında her zaman buyuklere yardım etmek istiyor, anne mutfakta kofte yaparken, ‘‘anne ben de kofte yapayım, yoğurayım ’ ’ diyorlar. Yardım icin cocuğa beceremese bile, destek verilmeli.



Bu saydığınız işleri nereden buldunuz, kimler karar veriyor, seciyor?


- Bu yaklaşımlara karar verilmesinde, Alman Genclik Araştırma Enstitusu olarak sosyal psikiyatrlar, sosyal danışmanların yanı sıra girişimci gruplar, pedagoglar, okul psikologları, politikacılar, yani toplumun her kesiminden kişilerden, yaklaşımlarından faydalandık.



Ailelerin bu gibi becerileri oğretmeye karşı yaklaşımları nasıl?


- Aileler icin okul onemli. Okula gidince sorunlar bitiyor sanılıyor. Okul eğitimi yeterli diye duşunuluyor. Oysa anne babanın birlikte bir muzeye gidip incelemeleri paylaşmaları cok onemli. Cocuklar hep araştırma yapıyorlar, orneğin seloteyp alıp her yere yapıştırıyorlar. Duvara televizyona kapıya her yere, hep araştırma yapıyorlar cocuklar. 'Eyvah mahvettin ne yapıyorsun' deyip engel olmak yerine cocuğun araştırma yaptığını anne babalara oğretmek gerekiyor. Anne babalar ise bunu yaramazlık olarak yorumluyorlar.



Saydığınız işleri oğrenmesinin cocuğa faydası ne. Orneğin gece yuruyuşunun?


- Kentte yaşayan cocuk ışığı bilmiyor. Doğal ışığın değişme sureci belli olmuyor. Yıldızların cıkışını, gecenin o korkusunu, bu macerayı yaşamış olmak gerekiyor. İleride, orneğin edebiyatı anlamak icin, imajları anlamak ya da yaratmak icin onemli bu kucuk gece yaşamı. Gece yuruşunu yaşayan cocuk orneğini verirsem, belki bu cocuk ilerde daha cok edebiyatla ilgilenebilir; oteki cocuk, yıldızlarla ilgilenebilir bir başkası da bilimle ilgilenebilir, astronomiyle. Burada onemli olan, bir cocuğa ilk yedi yılda onemli izler vermek. Anılar, ilerde hatırlayabileceği fotoğraflar bırakmak. 7 yaşına kadar bir cocuğun oğrenme isteği ve enerjisini beslemek gerekiyor. Bilmek istemesi ve ona vereceğimiz karşılık cok cok onemli.



Cocuk buyuduğunde bu beceriler onun ne işine yarayacak?


- Cocuğun sağlam bir temeli olacak. Araştırmacı, yaratıcı ve yaşamı boyunca oğrenmeye acık olacak. Stresin altında ezilmeyecek. Gunluk hayatı ve yaşamı becerecek, en onemlisi kendine guvenecek.



Almanya'daki Turk cocuklarının yetişme bicimleri ile gozlemleriniz neler?


- Almanya'da Turk cocukları ile ilgili genel bir şey soylemek cok zor. Cunku cok farklı durumlardan geliyorlar. Benim daha cok tanıdığım kesimde genelde anne babalar 14-16 saat calışıyor. Alman cocuklarının sahip olduklarını zannettikleri her şeyi vermek istiyorlar. Game boy, pahalı kıyafetler falan. Oysa cocukların ihtiyacları, anne ve babaların da kendilerine zaman ayırmaları, gercek ve yoğun bir ilgi gostermeleri.



Almanya'da Turk cocuklarının eğitimi ile ilgili eskiye gore buyuk bir gelişme var mı?


- Almanya'daki Turk cocukları arasındaki en buyuk gelişme kız cocuklarının eğitimimin de onemli olduğunun kavranması.



Bu anlattığınız 0-7 yaş arası 'hayat bilgisi' calışmaları en cok hangi ulkede ciddiye alınıyor?


- Japonya'da ilk yedi yılda okul oncesi eğitimde cocuklarla ilgili cok şey yapılıyor.



Listedeki kimi bilgileri buyukler bile bilmiyor. Bu durumda ne yapmak gerek.


- Buyukler cocuğa oğretirken, cocukla beraber kendileri de oğrenebilir. Tekerleme soylemek ya da orkestra yonetmek gibi. Bu onlar icin bir şanstır. Birlikte yapılan işlerde cocuklar buyuklerin de oğrenci olabileceklerini, hala ve her zaman yeniden bilgiye başlananılabileceğini gormeli.







Yedi yaşındaki cocuğun bilmesi gerekenler


Hayatının nasıl oluştuğu sorusunu sormuş olmalı.



Bir kere bir mezarlığa gitmiş olmalı.



Bir senfoninin ağır kısmını, teypten dinlerken, orkestra şefi şeklinde idare edebilmeli ve sessizliğin de muziğin bir parcası olduğunu yaşamalı.



İki farklı kulturun selamlaşma tarzlarını simgeleyebilmeli.



En azından bir dua bilmeli.



Bir gece yuruyuşune katılmalı.



Muzeye gitmiş olmalı.



Aile tarihinden bir hadiseyi bilmeli.



Kendi cocukluğundan iki latife anabilmeli.

Kotu alışkanlıklar

Zamanımızda insanın hem sağlığını hem de toplum icindeki itibarını etkileyen kotu alışkanlıklar oldukca yaygındır. Gerek televizyonun, gerekse basın yayın organlarının kışkırtması ile de giderek yaygınlaşmaktadır. Memleketimizdeki eğitim sisteminin yetersiz olması bunu artırmaktadır. İradesi zayıf olan, gerek aile ici problemleri gerekse toplumsal yaşamdaki guclukleri aşamayan kimselerde fazla rastlanmaktadır. Bazen de kotu niyetli kimselerin tuzağına duşerek, istemeden kotu alışkanlıklara bulaşmaktadır. Bunların başında alkol kullanmak, uyuşturucu maddelere alışmak, eroin almak gelmektedir. cocuğunuz ilac alışkanlığını nasıl kazandı bilmek lazım. Aile ici problemler var mı diye bakılmalı. cocuğunuz bu alışkanlıktan kurtulmak istemeli. Sizin istemeniz bir şey ifade etmez. Aldığı ilac miktarı giderek fazlalaşıyorsa bağımlılığı artmış demektir. Kurtulması icin biraz daha fazla gayret sarfetmesi gerekecektir.

Cocuk eğitiminde hatalar

Antibiyotik kullanımı


Cocuğun nezlesi vardır. Anne, hemen eczaneye gidip bir antibiyotik almak ister. Nezle cocuğun goğsune iner kulaklarında iltihaplanmalara yol acarsa endişesiyle antibiyotiklerden care bekler. Ancak soğuk algınlıklarına, oksuruk ve kulak enfeksiyonlarına virusler neden olur . Antibiyotik ilaclar bu viruslere karşı etkili değildirler. Ayrıca aşırı dozda antibiyotik kullanmak, bu ilaclara karşı koyan bakterilerin oluşmasına yol acar. Bir diğer deyişle, başka amaclarla antibiyotik alındığı zaman bu ilaclar etkilerini gosteremezler.



Alkollu icki tattırmak


Kalabalık aile sofralarına cocuklar neşe katarlar. Her zaman yemeklerini belli bir saatte yiyen cocuklara aile toplantılarına katılmaları icin de izin veriliri. Boyle zamanlarda cocuğa bir iki yudum alkollu icki icirmek, orneğin bira tattırmak son derecede sakıncalıdır. Alkollu ickilerin bilincli bir şekilde tuketilmeleri gerekir. Kucuk cocuklara alkollu icki tattırmak, onların ilerde alkol sorunuyla karşılaşmalarına bile neden olabilir.



Cocuğun odasına televizyon


Cocuğunuza ne kadar değer verdiğinizi kanıtlamak icin onun odasına kucuk ekranlı bir televizyon alıcısı koymak isteyebilirsiniz. Sakın boyle bir hata yapmayın. Televizyon programlarının hepsini cocuğun serbestce izlemesine olanak sağlamak yanlıştır. Cocuk televizyonu buyuklerin yanında izlemeli. Cocuğun odasında televizyon olursa, onun sabahtan akşama kadar TV izlemesini engelleyemezsiniz. Bu da son derece sakıncalıdır.



Arkadaş yasağı


Cocuğun arkadaşlarından etkileneceğini duşunerek onun fazla arkadaş edinmesini istemeyebilirsiniz. Oysa cocuğun arkadaşa ihtiyacı vardır. Sectiği arkadaşlar hakkında bilgi edinmek, onların cocuğu etkilemelerini onlemek varken, arkadaş yasağı koymak hatadır. Cocuğunuzun eve arkadaşlarını davet etmesine izin vermelisiniz. Arkadaşlar, cocuğun topluma girmeye hazırlanmasını sağlarlar. Ayrıca yetişkinler gibi cocukların da dertleşecekleri, zevklerini paylaşmak isteyecekleri kişilere gereksinimleri vardır.