Yenidoğanlarla ilgili annelerin kafasını kurcalayan pek cok soru vardır. Ozellikle ilk kez anne olan kadınlar bebeklerinin tepkilerini değerlendirmekte zorlanabilir.

Yenidoğan kime denir?

Yenidoğan donemi hayatın ilk 28 gununu kapsayan donemdir. 37 gebelik haftasından daha kucuk doğan bebeklere premature bebek denir. 36 - 37 gebelik haftasında doğan bebekler sınırda prematur bebeklerdir.

Duşuk doğum ağırlıklı bebek, hangi bebeklere denir?
Gebelik haftasına bakmaksızın 2500 gr ’ın altında doğan bebeklere duşuk doğum ağırlıklı bebek denir. Bu bebeklerin hepsi premature değildir. Zamanında doğup 2500gr ’ın altında olan bebeklerin neden duşuk doğum ağırlıklı olduğu araştırılmalıdır. Bu bebeklerde kan şekeri takibi yapılmalıdır. Yağ depoları ve glikojen depoları az olduğu icin hipoglisemi sık gorulur. Sarılık oluşma riski de daha fazladır.

Yenidoğan sarılığı ne sıklıkta gorulur?
Zamanında doğan bebeklerin %60 ’ında, premature doğan bebeklerin %80 ’inde yenidoğan sarılığı gorulur. Sarılık once bebeklerin gozlerinin beyazında ve yuzunde başlar, aşağıya doğru yayılır. Karın kısmına doğru ilerlemişse sarılığın arttığı duşunulmelidir. Gozle yanılmalar olabileceğinden sarılık durumunu anlamak icin kanda bilirubin duzeyine bakılır.

Sarılık zararlı mıdır?
Sarılığı oluşturan bilirubinin az miktarı, bilirubin antioksidan olduğu icin faydalıdır. Yenidoğan bebeklerde antioksidan maddeler az olduğu icin bazı akciğer, beyin, bağırsak hastalıklarının onlenmesini sağlar. Ancak cok yukseldiğinde kan beyin bariyerini gecerek beyin hucrelerine zarar verebilir, kernikterus dediğimiz beyin hasarına yol acar.

Bilirubinin hangi duzeyleri tehlikelidir?
Bunun icin Amerikan Pediatri Akademisi'nin kriterlerini kullanıyoruz. Bu kriterlerde kritik bilirubin duzeyleri bebeğin doğum ağırlığına ve kac gunluk oluşuna gore değişmektedir. Ornek vermek gerekirse 2500 gr ’ın ustunde 3 gunlukten buyuk bebeklerde bilirubin değeri 17 mg/dl ’nin ustunde ise fototerapi başlanmalıdır.

Sarılığın tedavisi nasıl olmalıdır?
Bilirubin duzeyi fototerapi duzeyine ulaşmışsa fototerapi denilen ozel bir ışık tedavisi başlanır. Bu tedavi ile bilirubin suda eriyen forma donuşur, idrar ve gaita ile atılabilir hale gelir. Kan grubu uygunsuzlukları varsa ve bilirubin yuksekliği kan değiştirme sınırına yaklaşmışsa IVIG verilebilir. Tum tedavilere karşı bilirubin cok yukselmişse kan değişimi yapılır. Bebeğin iyi beslenmesi gaita ile uzaklaşan bilirubin miktarının artıracağından bilirubinin duşmesine yardımcı olur.

Bebeğin yeterli beslendiği nasıl anlaşılır?
Bebeğin gunde 25 - 30 gram alması bize iyi beslendiğini gosterir. Bebekler ilk gunlerde %5 - 10 kilo kaybedebilirler. Bundan daha fazla kilo kaybı değerlendirilmelidir. Cok ağlama veya cok uyuma beslenme kriteri değildir.

Yenidoğan bebeğin bulunduğu ortamın ısısı nasıl olmalıdır?
Yenidoğan bebeğin bulunduğu ortamın ısısı 22 - 23C olmadır. 24 C'den fazla ısı bebeğin aktivitesinin azalmasına, cok uyumasına ve emmemesine neden olur.

Bebeklerin hapşırması soğuk algınlığını gosterir mi?
Butun bebekler hapşırır, bunun nedeni burun mukozalarının cok hassas oluşudur. Kıyafetlerinde ucuşan toz zerrecikleri bile hapşırma yapar. Bebeğin ateşi, nezlesi, oksuruğu yoksa sadece izlenmelidir.

Bebekler neden sık hıckırırır?
Bebeklerin beslenmeleri sırasında veya sonrasında diyafragma irrite olur, kasılır ve hıckırık refleksi oluşur. Yutkunma ile azalır, bu nedenle hıckıran bebeklerin annelerine tekrar emzirmeleri onerilir.

Yenidoğan bebeğin gobek bakımı nasıl olmalıdır?
Gobek kuru ve temiz tutulmalıdır. Gobek bakımı icin %70 ’lik alkol kullanılabilir. İyotlu solusyonlar tiroid hormon duzeylerinde değişiklik yapabileceğinden kullanılmamalıdır. Bebeğin gobek duşene kadar yıkanmaması gobeğin kuru kalıp duşmesini kolaylaştırır. Bebek bu donemde kaynatılıp ılıtılmış su ile silinmelidir.

Bebekle ucak yolculuğu yapılabilir mi?
Bebekle ucak yolculuğu yapılabilir. Ucak kalkarkan ve inerken bebeğin emzirilmesi kulak basıncının dengelenmesini sağlar, bebeğin kulağının ağrımasını engeller.
Yeni doğan doneminde doğru bakım bebeğin genel sağlığı uzerinde onemli etkileri olan bir surec. Bu sebepten yeni anne – baba olanlar ciddi bir endişe yaşıyorlar. Bu bolumde yeni doğan bebeğin bakımında dikkat edilmesi gereken noktaları bulabilirsiniz.

Emzirme
İlk haftalarda emzirme duzensizdir ve bebek her istediğinde emzirilmelidir. 2-3 gunden sonra sut gelmeye başlar. Vucudunuzda fazla miktarda sut uretimi olur. Bebek tek memeyi emerek uyuyabilir. Her iki goğsu de eşit surede emzirmek idealdir. Ancak bu her zaman gercekleşmez. Bebek bir seferde tek goğsu emerse, bir sonraki sefer diğer taraftan emzirmek gerekir. İlk 10 dakikadan sonra gelen sut daha yağlıdır; bebekte doygunluk hissi uyandırır. Bir goğsu emmesi bu nedenle yeterli olabilir. Gunde yaklaşık 10-12 kere emmesi, ilk 4-6 ay gece beslenmesi normaldir. Emzirilen bebeğe su vermek gerekmez. Meyve puresi ve pirincli mama benzeri ek besinler 6. aydan sonra verilmelidir.

Dışkı ve İdrar Sıklığı
Bebeğinizin ilk ayında dışkı sayısı fazladır (gunde 6-8 kez). Anne sutuyle beslenen bebeklerin dışkıları cıvıktır. Dışkı ilk gunler yeşilimsi olur, daha sonra altın sarısı rengini alır. Mama ile beslenen bebeklerin dışkıları daha kıvamlı ve sıklığı daha azdır. Bu bebeklerde kabızlık da olabilir. Bebeğin gunde en az 6-8 kez idrar yapması gerekir. Bu, beslenmenin yeterli olduğunu gosterir. Bebeğin bir iki ay sonra 2-3 gunde bir dışkı yapması normaldir.

Alt Değiştirme
Bebeğinizin altını sık sık değiştirin. Beslenme oncesi altı kirli ise veya bebek huzursuzsa altını değiştirin. Beslenme ile bağırsak hareketleri artacaktır; bu nedenle beslenme sonrası da bebeğinizin altını değiştirmeniz gerekebilir. Bebeğin altını ıslak pamukla silebilir, cok kirliyse yıkayabilirsiniz. Hazır silme bezleri, yolculuklarınızda pratik olacaktır. Bebeğin cildi cok hassastır. Islak veya kirli bez uzun sure (3-4 saat) kalırsa pişik oluşabilir. Bu durumda bebek cildine uygun bir pişik kremi uygulayabilirsiniz. Unutmayın, kız bebeklerinin altları onden arkaya doğru temizlenmelidir.

Gobek Bakımı
Gobeğin ve cevresinin temiz ve kuru olması gerekir. Gobek bağı kullanmayın. Gunde 2-3 kere gobek kordonunu dibinden, alkollu pamuk ile silin. Gobeği bezin dışında bırakmaya dikkat edin. Gobek 7-14 gun icinde duşer. Duştukten sonra yerinde hafif bir kanama olması normaldir. Bu durumda alkolle silebilirsiniz.

Bebek Banyosu
Gobek duştukten bir gun sonra banyo yaptırabilirsiniz. Gobek duşene kadar yumuşak bir bezle bebek cildine uygun bir sabunla silin ve daha sonra durulayın. Gun aşırı banyo yeterli olacaktır. Ancak ağzını, cenesini ve genital bolgesini sık sık ıslak, sabunsuz, yumuşak temiz bir bezle silmeniz gerekir. Banyosunda icme suyu kullanmanız gerekmez. Ancak cildinde yara varsa veya ameliyat gecirdiyse kaynamış ve ılıtılmış su kullanmanız gerekebilir. Bu konuda doktorunuzun tavsiyelerini almalısınız. Suyun ısısını, kolunuzun ic kısmını suya daldırarak test etmelisiniz. Banyo sırasında cildi durulamak son derece onemlidir. Sabun, bebek cildini tahriş edebilir. Bebeğin cildi kuru ise sık banyo yaptırmayın. Banyosunun son suyuna biraz bebe yağı eklemek işe yarayabilir.

Cilt Bakımı
Bebeğin cildine her banyo sonrası krem veya yağ surmek gerekmez. Bebek cildi cok hassastır. Krem ve yağlar surulerek cildin terlemesi onlenirse, ufak sivilceler ve isilik tarzında dokuntuler ortaya cıkabilir. Bebeğin cildi kurur veya catlaklar gelişirse, gunde iki kere bebek losyonu veya nemlendirici surebilirsiniz.

Tırnak Bakımı
Bebeğin tırnağını, ona ozel bebek tırnak makası ile kesebilirsiniz. Bebek, uzamış tırnaklarıyla yuzunu ve gozunu cizebilir. Bebek tırnak makasıyla tırnağını kesin ve sivri koşeleri de ince bir torpuyle yumuşatın. Bu işlemi yaparken yanınıza bir yardımcı almalısınız.

Hapşırık ve Hıckırıkları
Hapşırık, genze kacan damlacıkları temizlemek uzere bir reaksiyon, hıckırık ise solunum kası olan diyaframın uyarılması sonucu ortaya cıkan bir reflekstir. Hıckıran bebek kısa sure emzirilirse bu refleks yavaşca kaybolur.

Yatma Pozisyonu
Bebeğinizi gozlem altında değilken sırtustu yatırın. Son yıllardaki araştırmaların sonuclarına gore sırtustu yatış en guvenli yatma şeklidir. Bebeğin başını uyurken her iki yana cevirebilirsiniz. Bebek uyanıkken yuzukoyun yatırarak kollarının kuvvetlenmesine yardımcı olabilirsiniz. Yastık ve kuştuyu yorgan kullanmayın. Yorganı goğus hizasına kadar ortun, başına cekmeyin. Bebeği fazlaca ısıtmayın. Yatağında yumuşak oyuncaklar bırakmayın.

Oda Isısı
Sizin rahat ettiğiniz oda ısısında bebeğiniz de rahat edecektir. Zamanında doğan bebekler icin 21° C uygundur. Eğer klima kullanıyorsanız, bebeğin uzerine uflememek koşuluyla bebeği odada tutabilirsiniz. Bebek, kapı veya pencerenin aralanmasıyla; cok soğuk olmayan ortamda hemen uşumez, uşuse de hasta olmaz. Cok ısınan bebekte uyku hali ve beslenme isteksizliği gorulur. Ancak bebeğin elleri ve burnu soğuksa, ortam ısısı yetersiz demektir. Bu durumda vucut ısısına da bakılabilir. Uzerine battaniye ortulerek bebek ısıtılmalıdır. Devamlı soğuk olan bebekler iyi buyuyemezler.

Araba Koltuğu
Hastaneden evinize giderken ve bundan sonraki tum yolculuklarınızda araba koltuğu kullanın.

Bebeğinizin İlk Kontrolu
Taburcu olduktan bir hafta icinde yapılmalıdır. Bundan sonraki kontrol ve aşılar icin doktorunuz sizi bilgilendirecektir. Bebeğiniz, doktorunu ziyaret ettiğinde tam bir tıbbi muayeneden gecer

Ziyaretler
İlk haftalarda yorucu ziyaretlerden kacının. Bebek bakımı zor da olsa en kolay bicimde evde yapılır. Bebeği kalabalık grupların icine sokmayın. Ozellikle kış aylarında kapalı ortamlarda, viruslerin neden olduğu ust solunun yolları enfeksiyonlarına cok sık rastlanır. Bebeğin hastalanmaması icin opturmeyin, kalabalıklara sokmayın, ufak cocuklardan uzak tutun. Annenin de lohusa doneminde kendini iyi koruması gerekir.

Şu durumlarda doktorunuzu aramalısınız.
Bebek 6-7 saat uyumazsa,
Kasık bolgesinde ağrılı pişik olursa
Ateş, makattan olculduğunde 38°C ’nin uzerindeyse, (Fazla ısınmış olabilir. Once uzerini acın, 15 dakika bekleyin ve sonra derece ile olcun. Ateşi hala 38°C ’nin uzerindeyse doktorunu arayın.)
Tum vucuda yayılmış sarılık varsa,
Bezlerin dışına kadar taşan sıvı tarzında dışkılama (gunde 3-4 defa) oluyorsa,
Ust uste fışkırır tarzda kusarsa.

Cilt Bakımı

Bebeğin en buyuk organı cildi olduğundan cilt bakımı ve hijyen konusunda annelere onemli iş duşer. Yenidoğan bebeklerin cildi cok hassas ve incedir. Kolayca zedelenebilir.Cilt butunluğunun bozulması bebek icin enfeksiyon riski oluşturur.Ozellikle doğumu takip eden gunler icinde bebek cildi kuru, kabuksu bir hal alabilir, soyulabilir. Bu donemde nemlendirici bebe yağı veya losyonların kullanımı uygun olur. Bebe yağları ıslak cilde surulerek uygun nemlenme sağlayabilirler. Bebeğin cildiyle direkt temas eden giysiler pamuklu kumaşlardan secilmeli ve temizliğinde deterjan kullanılmamalıdır.

Alt Değiştirme

Yeni doğan bir bebek gunde ortalama 6 defa altını ıslatır. Bebeğinizin bezini altı ıslanır ıslanmaz değiştirin. Pişik oluşumunu engellemek icin bezini sık sık değiştirmekte fayda var. Pişik olduğu takdirde uygun bir pişik kremi kullanabilirsiniz. Kız cocuklarının altını temizlerken yukarıdan aşağıya doğru silinmelidir.

Sadece anne sutu ile beslenen bebeklerin dışkıları sarıdan yeşile kadar ceşitlilik gosterir. Bebeğinizin ilk ayında dışkı sayısı fazladır (gunde 6–8 kez). Anne sutuyle beslenen bebeklerin dışkıları da cıvık olur. Erkek bebeklerde, sunnet derisini geriye cekip temizlemeye calışmayın.

Gobek Bakımı

Gobek kordonu kuruyup ayrılana kadar %70 alkol veya mersol solusyonu ile gobek bakımı yapılır. Kordon dokusu ağrısızdır. Gobek duştukten sonraki 1-2 gun bakıma devam edilmeli, eğer sızıntı, akıntı ya da kanama varsa doktora danışılmalıdır.

Bebeğinizin Banyosu

Banyo bebek bakımında onemli yer tutar. Sağlıklı yeni doğanlar doğdukları ortam koşullarına gore ilk 24 saat icinde yıkanabilirler. Evde her gun ya da gun aşırı yıkanabilirler. Gobek duşene kadar kaynatılıp soğutulmuş akar su altında yıkanması uygun olur. Gobek duştukten 2-3 gun sonra kuvette normal banyo yapılabilir. Banyo suyu sıcaklığı vucut ısısında (36-37 derece), ortamısısı 24-25 derece olmalıdır. Banyo oncesinde tum eşyalar hazırlanmalı, bebeğin ısı kaybetmesi onlenmelidir. Banyo emzirmeden once yaptırılırsa kusma acısından daha guvenli olunur. Gazlı ve huzursuz bebeklerde akşamustu banyoları geceyi daha rahat gecirmeyi sağlayabilir. Banyoda kullanılacak şampuan ya da sabunlar doğrudan bebeğe surulmemeli, bir sunger ya da elde kopurtulerek bebeğe aktarılmalıdır. Bu durulamayı kolaylaştırır. Banyo sonrası cildin ve ozellikle kıvrım yerlerinin iyi kurulanmasına, pişik ve tahrişleri onlemek acısından dikkat edilmelidir.

Bircok anne, yeni doğan bebeğin konuşamamasından şikÂyetcidir. ‘Ah bir konuşsa da ne istediğini bilsem! ’ diyerek ic geciren ilk anne siz değilsiniz. Ama merak etmeyin, cok yakında, bebeğinizin en ufak hareketinden, cıkardığı minicik bir sesten neye ihtiyacı olduğunu anlamaya başlayacaksınız. Aslında, bebeğinizin ihtiyaclarını anlamanız icin gereken ilk şey sizin rahat ve huzurlu olmanız.

Bircok anne, yeni doğan bebeğin konuşamamasından şikÂyetcidir. ‘Ah bir konuşsa da ne istediğini bilsem! ’ diyerek ic geciren ilk anne siz değilsiniz. Ama merak etmeyin, cok yakında, bebeğinizin en ufak hareketinden, cıkardığı minicik bir sesten neye ihtiyacı olduğunu anlamaya başlayacaksınız. Aslında, bebeğinizin ihtiyaclarını anlamanız icin gereken ilk şey sizin rahat ve huzurlu olmanız. Unutmayın, siz ne kadar huzurlu olursanız; bebeğiniz de o kadar huzurlu olacaktır.

Bebek Bakımı ve Beslenmesi Binlerce Annenin Buluştuğu Bilgilerini Paylaştığı Forum Sayfası İcin Tıklayınız

Anne olmanın, yavrunuzu kollarınıza almanın verdiği heyecanla beraber hayatınızda belki duymadığınız bircok arac gerecle tanışacaksınız. Onceden dikkatinizi cekmeyen bircok şey ilginizi cekiyor olacak. Yaşadığınız heyecan ve yorgunlukla bebeğinizin ihtiyaclarını doğru kestiremiyor olabilirsiniz.

Yeni doğanın ihtiyacları, bebeğin boyuna, kilosuna, hatta karakterine gore değişiklik gosterebilir. Ayrıca, bebeğinizin ihtiyaclarını karşılarken butcenize de dikkat etmeniz gerebilir. Dilerseniz, bebeğin temel ihtiyaclarını gozden gecirelim.

Yeni doğanın kıyafetleri

Bebeğiniz icin ‘hastane cıkışı ’ adı verilen setlerden alabilirsiniz. Bu setlerde, zıbın, eldiven, şapka, tulum vb. bircok parca bulunur. Set halinde almak yerine, onemli gorduklerinizi parcalar halinde siz de oluşturabilirsiniz. Orneğin, cıtcıtlı tulumlar (bu tulumların ayaklı olanları daha pratiktir) bebeğinizin tek seferde giyinmesini sağlar. Hatta bazı tulumlar kendinden eldivenlidir. Bu kucuk ama onemli ayrıntı, bebeğinizin yuzunu cizmesini ve eldivenin ellerinden duşmesini onler. Zaten bebeklerin hemen hepsi kıyafetlerinin değiştirilmesinden hoşlanmazlar. Onlar icin sıkıcı olan bu sureci, mumkun mertebe kolaylaştırmak bebeğinizin huzuru icin onemlidir.

Bebeğinizi kat kat giydirmek, uşumesin endişesiyle kalın kıyafetlerle sarmalamak, kısa donemde uygun değildir. Bulunduğunuz odada basit bir termometre olması endişelerinizi giderecektir. 22-23 derecenin uzerindeki oda sıcaklığı mikroplara davetiye cıkarabilir. Aşırı sıcak ortama alışan bebeklerin, sıklıkla hasta olduklarını siz de gozlemlemişsinizdir. Bu nedenle cocuğunuzu ideal bir oda sıcaklığında, tenini rahatsız etmeyecek (sentetik kıyafetler, bazı yunler, kumaşlar vb. bebeğinizin cildini rahatsız edebilir, alerji yapabilir) kıyafetlerle giydirmeniz yeterlidir.

Dış ortamlarda, bebeğiniz icin battaniye kullanmak onemlidir. Ozellikle kış bebekleri icin fermuarlı battaniyeler pratiktir. Evde veya cok soğuk olmayan ortamlarda kullanmak icin ise; pamuklu, penye ince bir battaniye bulundurmanız gerekecektir.

Yeni doğanın altını acarken…

Bebeğinizin en cok ihtiyac duyduğu şeylerden biri hazır bezlerdir. Maddi durumunuzun elverdiği olcude, kaliteli hazır bezleri tercih etmek onemlidir. Her ne kadar, ulkemizde hazır bez kullanma oranı yuksek olsa da, dunyada bircok ulke, bilinenin aksine, bebeklerini bezlemeden, farklı yollarla tuvalet ihtiyaclarını gidermiştir. ‘Bezsiz Bebek ’ (Elimination Communication) akımı olarak bilinen bu yontem son yıllarda gelişmiş bircok ulkede de yaygınlaşmaktadır.

Bebeğinizin altını acarken, olabilecek kazaları onlemek icin, sentetik alt acma ortulerinden kullanabilirsiniz. Ancak, bu ortuler tek kullanımlıktır. Maliyetli olacağını duşunuyorsanız, su gecirmeyen, yıkanabilir ortulerden birkac parca bulundurabilirsiniz. Bu ortulerden bebeğinizin uyuduğu karyolaya sermeniz, bezin taşırması durumunda yatağı koruyacaktır.

Bebeğinizin altını silerken en cok ihtiyac duyacağınız şeylerden biri ıslak mendillerdir. Islak mendilinizi tercih ederken, kimyasal icermeyen, sadece pamuk ve su iceren yeni doğan mendillerinden kullanabilirsiniz. İmkÂnınız yoksa pamuğu ıslatarak da bebeğinizin altını temizleyebilirsiniz. Bezi sık değiştirilen bebekler huzurlu olurlar. Yine de bebeğinizin pişik olması doğaldır. Bu yuzden pişik kremi bulundurmanız gereklidir.

Bebeğinizi beslerken…

Bebeğiniz sık acıkacağı icin gazını cıkarırken veya emdikten sonra kustuğunda, elinizin altında kumaş mendiller olması size kolaylık sağlayacaktır. Bu mendiller uygun fiyatlı olup, bolca bulundurmanız yararınızadır.

Diğer bir onemli ihtiyac ise biberondur. Yeni doğanın sağılan anne sutunu veya -emmeyen bebekler icin- mamayı icebilecekleri biberonların akıtma yoğunluğu oldukca az olmalıdır. Diğer bir deyişle, biberonun deliğinin kucuk olması gereklidir. Bunun icin 0 aylık bebeklere ozel biberonları kullanabilirsiniz.

Bebeğinizin rahat emmesi icin, sizin ve bebeğinizin pozisyonu onemlidir. Rahat bir emzirme icin, emzirme yastıklarından kullanabilirsiniz. Ya da evinizde bulunan kucuk yastıkları, kolunuzun (kimi anneler ayaklarının altına da koyabilir) altına yerleştirebilirsiniz. Bu yastıklar, bebeğinizin emip uyuması halinde, kusmuğunu yutmasını engellemek icin, sırtına dayanıp yan yatmasını sağlayacaktır.

Bebeğiniz uyurken…

Bebeğinizin ilk etapta bir beşik ihtiyacı olacaktır. Gunumuzde sallanabilen, bebeği yaklaşık 6-12. ayına kadar yatırabileceğiniz beşikler mevcuttur. Bu beşiklerden haric ‘park yatak ’ adı verilen plastik katlanabilir yataklar da uzun zaman işinizi gorecektir. Yatak seciminde onemli olan, kendi yatağınızın yakınına koyabileceğiniz, pratik, bebeğinizin rahatına uygun bir yatak olmasıdır. Bebeğiniz buyuyene kadar, cevrenizdeki yakınlarınızdan da emanet alabilirsiniz. Kim bilir? Belki de siz hic anlamadan bebeğiniz cabucak buyuyecektir!