Cocuğunuzla aynı ayda doğanlar bir bir konuşmaya başladıysa ama sizinki işaret dilinden vazgecmiyorsa, endişenizin dozu artmaya başlamış olabilir. Peki gercekten gec mi, yoksa endişeleriniz yersiz mi? ‘Gecikmiş konuşma ’dan ne zaman şuphelenmek gerekir? Aslında konuşma doğal bir surec gibi gorunse de cocuklar icin oldukca karmaşık! Bazı cocuklar bu sureci yaşıtlarından daha erken atlatırken bazıları konuşmakta gec kalabiliyor.
“Once goz teması ile iletişim kurduğunuz bebeğiniz, ikinci ve ucuncu aylarda ‘agu ’, ‘gugu ’ gibi sesler cıkarmaya başlar. Tam anlamıyla konuşma yani anlamlı birkac kelime soylemesi ise cocuk bir yaşındayken gercekleşir. Daha sonra kelime sayısı artmaya başlar. Bir yaş ve sonrasında cocuk beklenenden cok gerideyse ve konuşma gelişimi acısından cok yavaşsa bu duruma ‘gecikmiş konuşma ’ denir. Bir cocuğun gec konuştuğunu belirleyici bazı kriterler var. Orneğin iki yaşında hicbir kelimeyi bilincli olarak soylemiyorsa, uc yaşında kısa cumle kuramıyorsa, dort yaşında anlaşılır cumle kuramıyorsa, cocuğun konuşma işlevi belirgin olarak gecikmiştir. Cocukların birinci yaşta 1-2 kelime soylemesi, ikinci yaşta iki kelimeli anlamlı cumle kurması gerekiyor. Bunun icin maksimum sınırsa uc yaş. Eğer bir cocuk uc yaşına gelmişse ve hala konuşamıyorsa bunu patolojik bir sorun olarak kabul etmek gerekiyor”.
KONUŞMA GECİKMESİNİ ETKİLEYEN NEDENLER...
Konuşmanın gecikmesinin pek cok nedeni olabiliyor. Hatta evde iki dil konuşulması, surekli ve sadece yabancı dilde muzik dinletilmesi veya cocuğun konuşmasına fırsat verilmemesi buna sebebiyet verebiliyor. Bunun yanında premature doğum, buyume ve gelişme geriliği, dil bağı ve yarık damak gibi ağız ici problemleri de konuşmayı geciktirebiliyor. Bunlara ek olarak zeka ile ilgili norolojik hastalıklar ve otizm de onemli nedenler arasında...
“Genelde iki ya da uc yaşında otizm teşhisi konulabiliyor. Bu tur hastalara ne kadar erken teşhis konulursa tedavi şansı o kadar yuksek. İşitme ile ilgili sıkıntılar da, konuşulan kelimeleri duyamayan cocuğun gec konuşmasına neden olabiliyor. Bu yuzden tum yenidoğanlara işitme testi yapılmalı. İşitme testi sonucları normal olup da konuşamayan cocuklar olduğu unutulmamalı, testler tekrar yapılmalı. Ayrıca televizyon, konuşmanın gecikmesinde onemli etmenlerden biri. İki yaşına kadar cocukların televizyon ile ic ice olmamaları gerekiyor. Cocuğunuzla birebir vakit gecirip, oyun oynadığınızda bile arka fonda televizyonu acık bırakmamalısınız.”
ERKEKLER DAHA MI GEC KONUŞUR?
Eğer konuşma gecikmesinden şupheleniyorsanız ‘Erkek cocuktur, gec konuşur ’ gibi yorumları sık sık duyabilirsiniz. Ama dikkat, bu goruşler tedavide gec kalmanıza sebep olabilir!
“Cinsiyet farkı cocuğun konuşmasında etkili değil. Cocukların konuşmaya başlama yaşında, kız-erkek ayrımı insanları cok buyuk yanılgıya duşurebiliyor. Genelde kız cocukları biraz daha erken konuşmaya başlasalar da kız ve erkek cocukların konuşma yaşı arasında belirli bir fark olduğu soylenemez. Ailede gec konuşan bireyler olması da sadece dil gelişimi geri olan bir cocukta tanıyı geciktirir. Genelde aileler ‘anne ve babası da gec konuşmuştu ’ ya da ‘erkektir gec konuşabilir ’ gibi soylemlerle erken teşhisi geciktirebiliyor. Bu soylemlere kulak asmamak ve sorunu bulup, hemen tedaviye başlamak en iyisi”.
UZMANA DANIŞIN!
Konuşmanın gecikmesi cocuğun cevresiyle iletişimini engelliyor ve kendisini ifade edemediği icin hırcın davranışlarda bulunmasına sebep olabiliyor. Sizin de bebeğinizin dil gelişimi konusunda endişeleriniz varsa gecikmeden bir uzmana danışın.
“Eğer cocuk uc yaşındaysa ve konuşamıyorsa mutlaka ileri bir değerlendirme yapılması gerekiyor. Cocuk ilk olarak bir pedagog ya da cocuk psikiyatrına goturulmeli. Bir sonraki aşamada kulak-burun-boğaz uzmanı muayene etmeli ve işitme testi yapılmalı. Cocuğun konuşması ile birlikte başını tutması, oturması ve yurumesi de gecikmiş ise bu durum norolojik olabilir. Her şeyi normal cıkan bir cocuğun sadece konuşması gecikmiş ise başka alana yonelmek gerekebiliyor.”
HANGİ AYDA, KAC KELİME?
• Bebekler genelde ucuncu ayda ‘agu ’ gibi sesler cıkarmaya başlıyor.
• Bu sesler 6-9 ’uncu aylara gelindiğinde birtakım hecelemelere donuşuyor.
• Bir yaşına gelen bebeğin heceleme yapmadan babaya bilincli olarak baba, mamaya bilincli olarak mama demesi bekleniyor.
• İki yaşına yaklaşan bir cocuğun yaklaşık 10 kelime bilmesi, 2-3 yaş arasındaki cocuğun ‘Bu ne? ’, ‘Anne nerede? ’, ‘Baba ne yapıyor? ’ gibi soruları anlıyor ve anlamlı cevaplıyor olması, ayrıca 2-3 kelimelik cumleler kurabiliyor olması onemli.
• Uc yaşından sonra soylediklerinin anne-babası dışındaki kişiler tarafından anlaşılıyor olması gerekiyor.
• Dort yaşına gelen bir cocuk basit bir olayı, yedi yaşındaki bir cocuk ise karmaşık bir olayı anlatabilmeli.