PREMATURE BEBEKLER GELİŞİMSEL YONDEN RİSK ALTINDALAR…
Cocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Yard. Doc. Dr.Meral Saracel ’ın premature bebeklerin gelişimsel yonden risk altında olduklarını belirttiyor.

Premature bebeklerin gelişimsel yonden risk altında olduğu her zaman hatırlanmalıdır. “Zayıf doğduğu icin biraz gec yuruyebilir” gibi kanaatlere varılmadan once mutlaka gelişimde bir gerilik olup olmadığı normallerle karşılaştırılmalıdır. Bu cocukların zamanında doğmuş olanlardan farklılıkları ilk altı yaşta gozlenebilmektedir. Gelişimsel yonden risk altında oldukları bilinen bu bebekler, erken ve sık izleme alınmalıdır. İzlemde standart tarama testleri tercih edilmeli, gelişimsel yaş kronolojik yaşa gore duzeltilerek o yaşın normalleri ile karşılaştırılmalıdır. Gelişme geriliği ortaya cıkmadan da, bu bebekler taburcu edilirken fiziksel ve zihinsel uyaranlardan zenginleştirilmiş bir ortam tarif edilmeli. Ayda bir yapılan kontrollerde kilo alma, retinopati (goz dibi gelişimi), işitme gibi ozelliklerin yanı sıra mutlaka mental-motor gelişim basamakları da değerlendirilmelidir.



GELİŞİM GERİLİĞİ NEDİR ?

“Gelişim geriliği, “cocuğun gelişim basamaklarına gore beklediğimiz gelişimi zamanında tamamlayamaması ya da gec tamamlamasıdır” diyen Uzman Pedagog Nilcin Doyran Bengisu, cocuklarda gelişim geriliği dendiğinde aklımıza sadece fiziksel gelişim geriliğinin gelmemesi gerektiğinin altını ciziyor. Aynı zamanda zihinsel, dil, motor, sosyal ve duygusal alanlarda da gelişim gerilikleri sıklıkla karşılaşılan bir durumdur.



GELİŞİM GERİLİĞİNİN NEDENLERİ NELERDİR ?

Gelişim geriliklerinin nedenleri arasında doğum oncesi, doğum esnası ve doğum sonrası gibi biyolojik faktorler etkili olabileceği gibi cevre faktorleri de etkili olabilmektedir. Gelişim geriliklerinde cevresel faktorler onemli rol oynamaktadır. Bunların arasında en onemlileri; duyuların yetersiz uyarılması, aşırı koruyucu ya da baskıcı anne-baba tutumları, bebeğin cıkardığı seslere ilgi gostermeme, oturma-yurume gibi motor becerilerinin teşvik edilmemesi, cocuğun istek ve ilgi ihtiyacının karşılanmaması, yaşıtları ile birlikte zaman gecirmemesi, sadece temel bakımının yapılarak oyun ihtiyacının karşılanmaması gibi faktorler sıralanabilir.

Ebeveynlere burada buyuk sorumluluk duşmektedir. Bunun icin cevresel faktorleri zenginleştirilmeli, cocuğun keşfetmesi ve deneyim edinebilmesi teşvik edilmelidir. Gelişim doneminde cocuk bazı uyaranlarla ya da deneyimlerle karşılaşmazsa “kritik donem” olarak adlandırılan bu donemde, cocuk kazanması gereken beceriyi zamanında kazanamadığı icin bu işlevi daha sonra tamamlayamaz. Cocuk icin gelişim donemlerindeki bilişsel ve sosyal uyaranlar kritik donemde olan cocuğun oğrenme deneyimi kazanmasını sağlar.

Normal gelişen cocuklarda gelişim hep bir sıra izler ve cocuk ust uste koyarak ilerler. Fakat gelişim geriliği olan cocuklarda gelişim bireysel farklılıklar gosterse de hep bir gecikme ile tamamlanır ya da gelişimi durur. Bu durumda cocuğun zihinsel, dil, motor, sosyal ve duygusal gelişiminde aksaklıklar ortaya cıkar. Ebeveynlerin cocuklarını cok yakından takip edip gelişim donemlerini bilmesi bu acıdan onemlidir. Erken donemde teşhis edilen bir gelişim geriliği, erken mudahale yontemleri ile cocuğun yaşıtları ile arasındaki farkın acılmamasını sağlar. Toplumumuzda ozellikle erkek cocuklarının gec yurumesi ve gec konuşması kulturel olarak normal karşılansa da bu durum bazen bir gelişim geriliğinin habercisi olabilir. Bu donem kacırıldığında ya da gec kalındığında bazen geriye donuşleri olmamaktadır.



HER COCUK BELLİ ARALIKLARLA BİR PEDAGOG TARAFINDAN TAKİP EDİLMELİ…

Her cocuğun belli aralıklarla bir pedagog tarafından takip edilmesi hem normal gelişimin takibi acısından hem de gecikme olduğunda mudahale programı acısından cok onemlidir. Bunun icin ideal takip sıklığı 0-3 yaş icin 6 aylık periyodlar, 3-6 yaş icin ise yıllık periyodla takip etmektir. Aileden alınacak bilgiler ile cocuğa uygulanacak gelişim testleri olası bir gelişim geriliğini tespit ederek uygun tedavi programı duzenlenmesini sağlayacaktır. Boylece ebeveynlerinde dahil olduğu yoğun eğitim programı ile cocuk yetersiz kaldığı alanlarda desteklenerek yaşıtlarının beceri ve gelişim seviyesini yakalayacaktır. Ebeveynlerin işbirliği ve desteği cocuğun hızlı ilerlemesinde oldukca etkili rol oynamaktadır. Bunun icin ebeveynlerin de sisteme dahil olup sorumluluk alması cok onemlidir.