Cocuk ve ergenlik doneminde akut veya kronik baş ağrısı sıkca dile getirilen yakınmalar arasındadır. Bu donemde baş ağrısı, genellikle altta yatan başka nedenlere bağlı ortaya cıkar. Bu nedenler ise başta ust solunum yolu enfeksiyonları, gorme bozuklukları, daha nadiren sinir sistemi enfeksiyonları, kafaicinde yerleşen yer kaplayan oluşumlar, kafein tuketimi, yuksek sistemik kan basıncıdır. Daha nadiren cocuk ve ergende ortaya cıkan baş ağrısı yakınmasının altında başka bir neden yoktur. Hastalığın kendisi bu baş ağrısıdır. Genellikle de migrendir.

Cocukluk- ergenlik doneminde başağrısı sıklığı ile ilişkili değişik oranlar verilmektedir. Ergenlik oncesi cinsiyetler arasında sıklıkta belirgin bir fark yokken, ergenlik ve sonrasında kızlar baş ağrısından daha fazla yakınmaktadır.

Baş ağrısı ile başvuran olguda, baş ağrısının ne suredir olduğu, ne kadar surduğu, gunluk hayatı ne kadar etkilediği, tekrarlayıp tekrarlamadığı, başka eşlik eden bulgular olup olmadığı onemlidir. Baş ağrısı sırasında cocuğun oyun vb gunluk aktivitelerine devam edip etmediği, ağrı nedeniyle uykusundan uyanıp uyanmadığı ağrının değerlendirilmesinde kıymetlidir. Cocukluk cağında genellikle baş ağrısı akut başlangıclıdır. Birkac gunu aşmadan da sonlanır. Ayda 15 gun ve uzerinde ağrının devam ediyor, tekrarlıyor olması diye tanımlanan kronik baş ağrısı cocukta yaygın değildir.

Boyle bir durumda altta yatan başka bir neden olmadığı ekarte edilmeli, olgu migren acısından değerlendirilmelidir.

Gerginlik tipi baş ağrısı cocukluk cağında en sık karşılaşılan baş ağrısı tipidir. Cok şiddetli değildir. Birkac saati aşmaz, nadiren birkac gun surer. Genellikle uykusuzluk, yorgunluk, uzun sure ac veya susuz kalma, uzun sure sıcağa maruz kalma, enfeksiyonlar eşliğinde gelişir. Uyumak, dinlenmek, beslenmek, sıvı eksiğinin tamamlanması veya enfeksiyon bulgularının iyileşmesi, baş ağrısının da gecmesini sağlar. Genellikle migren kadar şiddetli ve ısrarcı değildir. Nedenleri arasında enfeksiyonlar en yaygın olanlarıdır. Ozellikle başta sinuzit, kulak iltihapları, bademcik iltihapları olmak uzere ust solunum yolu enfeksiyonları gelir. Diş iltihaplanmaları da unutulmamalıdır. Altta yatan enfeksiyonun tedavi edilmesi ile baş ağrısı da sonlanır.

Cocukluk cağında tum baş ağrısı sebepleri arasında migren ilk sırada olmasa da altta yatan başka neden olmadığında baş ağrısı sebebi olarak birinci sıradadır. Yapılan bir calışmada bir onceki sene boyunca ergenlik cağındaki kızlarda %8, erkeklerde %5, erişkinlerde ise kadınlarda %15, erkeklerde %6 migren bildirilmiştir. Migren cocukluk yaşında nadir değildir. Bir diğer calışmada 3-7 yaş cocuklarda migren sıklığı %1-3, ergenlikte %8-23 bildirilmektedir.

Migren norolojik bir hastalıktır. Karmaşık mekanizmalar ile ortaya cıkar. Migrene yol acan bazı gen mutasyonları tanımlanmıştır. Migren atağını tetikleyen faktorler coğuldur. Genetik dışında cevresel faktorlerde onemli rol oynar. Ancak ailevi ozellik belirgindir. Migren cocukta erişkindekinden daha farklı kendini gosterebilir. Yaş ne kadar kucukse bulantı, tekrarlayan kusma, baş ağrısından daha belirgin olabilir. Biraz daha buyuk cocukta kusmaya baş donmesi, karın ağrısı, gormede bulanıklık, terleme, solukluk eşlik edebilir. Bu durumun tekrarlıyor olması ve altta yatan başka bir hastalığı duşundurecek diğer bulgular eşlik etmemesi onemlidir. Cocuklarda erişkindeki gibi atağa eşlik eden gorsel veya kokusal eşlikciler olmayabilir. Atağı tetikleyen sebepler arasında uykusuzluk, ac kalma, yorgunluk, enfeksiyonlar gelir. Cocukta migren baş ağrısı tek veya cift taraflı olabilir. Genellikle alında veya alnın yanlarında hissedilir, başın arkasında hissedilmesi oldukca nadirdir. Ataklar genellikle erişkindekinden daha kısa surer. Bir saati aşmayabilir. Cocuk zaman icinde karanlık, sessiz bir yerde daha rahat hissettiğini fark eder. Uykuya dalmak genellikle ağrıyı rahatlatır

Nadir olmakla beraber cocuklarda migren de, gerginlik tipi baş ağrıları da 15 gun uzerinde surebilirler. Bu durumda kronik baş ağrısı tanısı konur. Ergenlik doneminde kronik baş ağrısı cocukluk cağına gore daha sıktır ancak gene de ergenlik doneminde de baş ağrılarının coğu kronik karakterde değildir.

Cocukluk- ergenlik doneminde nadir ancak unutulmaması gereken baş ağrısı sebeplerinden biri de kafa icinde tumor, kanama gibi yer kaplayan oluşumlara ikincil baş ağrılarıdır. Bu cocuklarda bulgular haftalar, nadiren aylar icinde fark edilir hale gelebilir. Bazen birkac gun icinde bulgular ortaya cıkıp, belirginleşir. Baş ağrısına, halsizlik, keyifsizlik, ozellikle sabahları gelen bulantı-kusma gibi bulgular eşlik eder. Tedavi altta yatan hastalığa yonelik olacaktır.

Beyin (ensefalit) ve beyin zarı (menenjit) iltihaplanmalarında da ateş, halsizlik, bilinc değişiklikleri, kusma gibi bulgulara baş ağrısı eşlik edebilir. Baş ağrısı ilk bulgu olabilir. Ancak bu cocuklarda bulgular kısa sure icinde başlamıştır ve eşlikci diğer bulgular baş ağrısından daha belirgindir.

Yuksek sistemik basınc da bir diğer baş ağrısı nedenidir. Ancak cocukluk cağında altta bir neden olmadan ortaya cıkması son derece enderdir. Altta yatan sorunlar genellikle bobrek ve bobrekustu bezleri ile ilgilidir. Nadiren tiroid gibi diğer salgı bezlerinin uygunsuz calışması veya hormon salgılayan tumorler de tansiyonu yukselterek ilk bulgu olarak baş ağrısı yaratabilir. Ergenlik cağında altta yatan başka bir sebep olmadan da yuksek tansiyon baş ağrısı ile ortaya cıkabilir. Kafa travmaları da baş ağrısına neden olabilir. Burada neden, kafa icine olan kanama, kafa kemiğinde meydana gelen kırık olabilir. Ancak genellikle bunlar olmaksızın da travma sonrası baş ağrısı olur. İki yaşından buyuk cocukta, bilinc kaybı, kusma olmadı, travma cok şiddetli değilse, ortaya cıkan baş ağrısı cok yoğun değilse bilgisayarlı tomografi tetkiki yapılmasına gerek olmadığını bildiren yayınlar vardır. Travmanın yarattığı harabiyet ile baş ağrısının şiddeti ve suresi ortuşmeyebilir. Baş ağrısı uzun surup, tekrarlayabilir. Sonunda kendiliğinden gecer. Baş ağrısının nadir sebepleri arasında damarsal anomaliler, travmaya bağlı olmayan beyin kanaması, bazı beyin yapılarının malformasyonları da gelir. Gene tedavi altta yatan sebebin cozulmesi ile gelir. Kahve, kola, buzlu cay gibi kafein iceren iceceklerin aşırı tuketilmesi veya birden kesilmesi de baş ağrısına yol acabilir.



Kaynak: uzun corap