Giriş ve Amac
Yaşadığımız mekÂnların vazgecilmez suslerinden biri olan ciceklerden, tatile cıkmak gibi sebeplerle uzun sureli ayrı kalındığında, onları susuz bırakma endişesi doğmaktadır. Boyle durumlarda genellikle insanlar, evinin anahtarını komşusuna ya da bir yakınına bırakmak zorunda kalmaktadır. Bu yolu tercih etmeyenler ve boyle bir imkanı olmayanlar, ciceklerini ya yanlarında goturuyor ya da hicbir garantisi olmayan yontemlerle evinde bırakarak kaderine terk ediyorlar. Hatta sırf bu yuzden canlı cicek beslemekten cekinenlerin mevcut olduğu bilinmektedir. Başta basit olarak gorulen fakat iş başa geldiğinde kara kara duşunduren bu konuya, garantili bir sistemle cozum onerilmektedir. Yıllar once seyredilen bir bilim kurgu filminden esinlenerek yola cıkılan projede uzun sureli evden ayrı kalındığında evde kimse yokken bile ciceklerin sulanabilmesi amaclanmaktadır. Bu işlem, onceden kurulan bir sisteme dışarıdan telefon etmek suretiyle yapılmaktadır. Calışması garantili olduğu icin de gonul rahatlığı ile kullanılabilmektedir.
Boyle bir sisteme duyulan ihtiyac ve sistemin kullanılabilirliliğini araştırmak icin,değişik kesimlerden kişilerle bir anket calışması yapılmıştır. Araştırmanın sonucları projemizi destekler mahiyettedir. Anket sonucları ayrıca bir rapor olarak cıkarılmıştır.
Yontem
Evden ayrılmadan once, pratik olan sistem, saksılarla birleştirilir ve telefon kablosu cihaza takılır. Cicekler hangi periyotta sulanıyor ise, o zaman geldiğinde bulunduğumuz yerden evin telefon numarası cevrilir, gelen mesajdan sonra, onceden kendimizin tespit ettiği şifre kodlanır ve telefon kapatılır. Telefon hatlarında var olan enerjiden yararlanılarak oluşturulan sisteme, dışarıdan telefon edildiğinde, gelen sinyal, elektronik kumanda devresini calıştırır. Kumanda devresi, elektrik motorunu harekete gecirir. Bidondaki su, pompa motorunun yardımıyla saksılara aktarılır. Su pompalama işlemi, sistemde bulunan ayar duğmesi ile onceden tespit edilen sure kadar devam eder. Suyun debisi de pompa motorunun cıkışında bulunan dağıtıcılardaki musluklar yardımıyla onceden ayarlanmıştır. Sulama işlemi bittiğinde sistem ilk halini alır ve bir sonraki aranmaya hazır hale gelir.
Sistem bilinen sabit telefon hattıyla calıştığı icin, başkaları da telefon etmiş olabilir ve cicekler bizim dışımızda da sulanabilir. Boyle bir olumsuzluğu gidermek ve sistemin, başkalarının da aramalarında calışmaması icin, elektronik kumanda devresinin onune bir şifre cihazı yerleştirilmiştir. Telefon edildiği esnada elektriklerin kesik olabileceği goz onune alınarak, sistem kesintisiz DC guc kaynağından beslenmektedir. Sistemin akış diyagramı aşağıdaki gibidir
Materyal
Sistemin ozunu oluşturan elektronik kumanda devresinde, tetikleme, zamanlama ve anahtarlama işlemleri icin; transistor, kondansator, direnc, diyot, role gibi uygun secilmiş elemanlar kullanılmıştır. Kesintisiz DC. guc kaynağında, gerilim duşurme, doğrultma, filtre, regule ve anahtarlama işlemleri icin; aku, transformator, transistor, diyot, direnc, kondansator, role gibi elemanlar kullanılmıştır. Suyu depolamak icin, bidon; pompalamak icin, elektrik motoru; dağıtmak icin, musluklu kollektor ve hortumlar kullanılmıştır. Hortumları saksılara tutturmak icin mandaldan yararlanılmıştır.
Elektronik devreleri tasarlamak, dizayn etmek ve test etmek icin de; Avometre, kronometre, dereceli silindir ve osilaskop gibi olcu aletleri kullanılmıştır.
Bulgular
Projeye, ilk once Turk Telekom’un telefon hatlarında var olan enerjinin olculmesiyle başlandı. Hatlarda surekli olarak DC. 48 Voltluk bir gerilim mevcuttur. Dışarıdan telefon edildiğinde DC. gerilimin uzerine, AC. 70 Volt sinyal gelmektedir. İşte bu sinyal bizim devremizde tetikleme işlemi gormektedir. Telefon hatlarındaki enerjiden en fazla 160 mA akım cekilebilmekte, daha fazla cekilmek istediğinde gerilim sınırlandırılmakta ve kesilmektedir. Kullandığımız elektrik motoru, 1 A’den fazla akım cektiğinden, sistem harici bir kaynakla beslenmektedir. Telefon hatları daima calışır durumda olmasına rağmen, elektrik kesintilerinde pompa motoru calışamayacağından, ciceklerin sulanmasını garantiye almak icin besleme kaynağına, aku ilave edilerek guc kaynağı kesintisiz hale getirilmiştir. Sistem, telefon edildiği esnada elektrikler yoksa bile kusursuz calışmaktadır.
Kurulu sisteme bağlı olan telefon hattını herkesin arayarak calıştırması ve ciceklerin istenmeden sulanması riskini onlemek icin şifre cihazı kullanılmıştır. Sistemde şifre cihazı yokken, sistem her aramada calışarak cicekleri sulamaktadır. Şifre cihazı bağlandığında, telefon numarası cevrildikten hemen sonra “şifre giriniz” mesajı gelmektedir. Doğru şifrenin girilmesi halinde sistem hemen calışmaya başlamaktadır. Doğru şifre girildikten hemen sonra telefon kapatılabilir. Hemen kapatılması veya beklenmesi sonucu etkilememektedir. Yanlış şifre girildiğinde ise “yanlış şifre tekrar deneyiniz” mesajı gelmektedir. Bu sırada sistem calışmamıştır. Şifre yanlış olarak girildiğinde veya şifre girilmeyip beklendiğinde 20 sn sonra “hattı kapatıyorum” mesajı gelmekte ve hat kesilmektedir. Şifre doğru yada yanlış girilsin, sistem calışsın veya calışmasın 20 sn sonra sistem tekrar calışmaya hazır hale gelmektedir.
Ciceklerin sulanma suresi icin bir zamanlama devresi kurulmuş ve ayar duğmesi dışarıya cıkartılarak, kullanıcıya ayarlama imkanı verilmiştir. Sistemin calışma suresi cok ceşitli aralıklarda ayarlanabilir. Bu sistemimizde 37 sn ile 180 sn arasında zaman ayarı yapılabilmektedir. Bu sure sulanacak ciceklerin azlığı veya cokluğu, saksıların kucukluğu veya buyukluğu dikkate alınarak ayarlanabilmektedir. Aynı zamanda pompa motorunun cıkışındaki dağıtıcıda bulunan musluklar yardımıyla, suyun debisi ayarlanabilmekte, ozellikle kucuk saksılara az su gitmesi sağlanabilmektedir. Butun bu ayarları yapabilmek icin, elektronik kumanda devresine konan başlatma ve durdurma butonları sayesinde manuel olarak sistem calıştırılıp test edilebilmektedir. Bu sistem icin olculmuş ornek bazı değerler şoyledir :
No:1, Sure:37 (sn), Su Miktarı: 130 (ml)
No:2, Sure:60 (sn), Su Miktarı: 200 (ml)
No:3, Sure:90 (sn), Su Miktarı: 300 (ml)
No:4, Sure:120 (sn), Su Miktarı: 400(ml)
No:5, Sure:180 (sn), Su Miktarı: 600 (ml)
Ortalama buyuklukteki bir saksı (7 numara) icin bir sulamada 200 ml su kullanıldığı duşunulur ve cicekler haftalık periyotta sulanırsa, 10 ciceğin bulunduğu bir evde bir aylık su ihtiyacı 8 litreyi gecmemektedir. Bu ornek dikkate alındığında, su depolamak icin cok buyuk bidonlara da ihtiyac yoktur. Evden uzak kalınan sure ve saksı sayısına gore depo edilecek su miktarı kolayca tespit edilebilir.
Sistem; hem şehir ici, hem şehirler arası, sabit yada cep telefonu ile yapılan her turlu aramada calışarak olumlu sonuc vermektedir. Aramak icin 5 sn sure yetmekte ve az kontor harcamaktadır. Aranılan telefona ise bu işten dolayı bir ucret tahakkuk etmemektedir.
Tartışma
Ulkemizde hanelerin tamamına yakınında sabit telefon bulunmaktadır. Bu noktadan hareketle boyle bir sistem geniş bir kullanım alanına sahiptir. Aynı zamanda, ciceklerin sulanmasında telefonlu sistem oldukca guvenli sonuclar vermektedir. Telefon hattına bağlı olan sisteme, her ceşit telefondan ulaşılıp, telefon numarası ve şifre kodlanarak sonuc alınabilmektedir. Sistem, elektrik kesintilerinde de sağlıklı bir bicimde calışmaktadır. Sistemin kurulumu da oldukca kolaydır. Ciceklerin sulanabilmesi icin, gitmeden once sistemi saksılara birleştirmek ve telefon kablosunu cihaza takmak yeterlidir. İklim şartlarına gore, ciceklerin su ihtiyacı değişse bile sistem her an calışmaya hazır olduğundan, istenilen zamanda telefon ederek calıştırabilmekte ve şartlara gore davranılabilmektedir.
Boyle bir sistem sadece deneysel maksatlı kullanılmakla kalmayıp endustriyel amaclı da duşunulebilir.
Yazan : Hayati Durmus / Elektrik teknikeri ​