yağmur sulama yağmur sulama sistemleri naan sistemleri
Bitkisel peyzaj alanlarının yağmurlama sulama sistemleriyle sulanması icin yapılan projede hatları ve yonleri uygun bir bicimde gosterilen ana boru ve laterallerin montajı, boru hatları boyunca kazılacak kanallar icinde yapılır. Kazı yapılacak hatlar ve başlıkların bulunacağı noktalar projeye uygun olacak şekilde işaretleme boyası ile işaretlenir. Eğer alanda mevcut cim varsa, işaretlenen hattın kenarı boyunca, borunun doşeneceği yerden yaklaşık 60 cm. uzaklığa bir plastik ortu serilerek duzgun olarak cıkartılan cimin toprakla karışmaması ve tekrar kullanılmasını sağlamak amacıyla cim bu ortu uzerine serilir.

Kazı yapılacak kanalların boyutları, boru capına ve iklim koşullarına gore ceşitli olculerde olabilir. Sıcak ve ılıman iklime sahip yerlerde genellikle kanal boyutları 0.80 x 0.60 m. , soğuk iklim koşullarında ise 1.20 x 0.60 m boyutlarında kazılır. Kanalların iklim faktorlerine gore değişik boyutlarda kazılması, ozellikle don olaylarının etkin derinlikleriyle ilgilidir. Donun etkilediği toprak katmanlarındaki borular icinde su bırakılmış olması durumunda, donan suyun genleşmesi sonucunda boruları patlatma olasılığı vardır. Bu nedenle soğuk bolgelerde don olayının boruları etkilemesini onleyecek boyutlarda kanal kazılması zorunludur. Ayrıca uzerinden ağır yuk gecen ve korumasız yerlerde de kanal derinliği artırılmalıdır.

Ozellikle ana boru caplarının laterallere gore daha buyuk olacağı goz onune alınarak, boru capının buyukluğune gore kanal boyutlarının artırılması gereklidir. Ancak boruların gereğinden fazla derine gomulmesi, ozellikle bir arıza olasılığı ile onarım yapılması gerektiğinde derin kanallarda calışma gucluğu yaratır. Kanalların projede gosterildiği şekilde, duz olarak kazılmasına onem verilmelidir .

PVC Boruların Montajı

Sulama sisteminde boruların montajı, su kaynağından başlanarak boru hatlarının uzantısı boyunca uc kısımlara doğru yapılmalıdır. Montaj işlemleri, boruların contalı veya yapıştırma tip olmasına gore değişik şekilde uygulanır. Uzunlukları 6 m. olan PVC boruların bir ucu duz diğer ucu muf denilen ve boru govdesine gore capı daha geniş, contalı borularda contanın yerleştirileceği bir yatağı bulunan yapıştırma borularda ise duz yapıdadır.

PVC boru ve bağlantı parcalarının birleştirilmesine dikkat edilmesi gereken kurallar aşağıdaki gibidir;

1. Kesme - PVC borular, keskin olmak koşuluyla; demir testeresi, elektrikli testereler ya da makas kesici ile kesilebilir. Boru ucunun duzgun ve eksenine dik acılı kesilmesi, sağlıklı bir yapıştırma icin şarttır. Boru ucunda bir hasar veya catlak gozlenirse, bu bolum en az 5 cm. geriden kesilerek cıkarılmalıdır.

2. Pahlama - Kesme işleminde borunun ic ve dış yuzeyinde oluşacak capaklar, sağlıklı yapışmayı engelleyeceğinden; pahlama konisi, eğe veya cakı ile temizlenmelidir. Pahlama konisinin, boru ucuna vereceği hafif eğim, parcaya gecişi kolaylaştıracağı gibi, yapıştırıcının ayrılarak birleşme bolgesinin dibinde toplanmasını da engelleyecektir.

3. Birleştirme hazırlığı - Yapıştırılacak boru ve parca yuzeyi kir, yağ ve nemden arındırılmalıdır.

4. Zımpara veya temizleyici sıvı uygulaması- Zımpara kullanımında borunun dışı ve parcanın ici birleştirilecek yuzeylerin parlaklığı alınacak kadar ince bir zımpara ile zımparalanmalıdır. Temizleyici sıvı kullanımı tercih edilirse yine borunun dışı ve parcanın icine fazla akarak birikinti yaptırmadan surulmelidir.

5. Yapıştırıcı uygulaması - Sadece PVC ile uyumlu yapıştırıcılar kullanılmalıdır. Yapıştırılacak yuzeyler zımparalanmış olmalıdır. Yapıştırıcı; once borunun dış ucuna , tum yuzeye eşit miktarda kalın bir tabaka halinde, daha sonra parcanın yapışacak ic yuzeyine ince bir tabaka olarak uygulanmalıdır. Yapıştırıcının ozelliğini kaybetmemesi icin kutunun ağzı uzun sure acık bırakılmamalıdır.

6. Birleştirme-Yapıştırıcı uygulandıktan sonra beklemeden; boru, parcanın icinde 1/4 ile 1/2 tur arası dondurulerek yerleştirilmelidir. Boylece yapıştırıcının eşit miktarda dağılımı sağlanmış olur. Tum kaynamanın gercekleşmesi icin bağlantı yeri hareket ettirilmeden yaklaşık 10 saniye beklenmelidir.

Yapıştırıcı uygulandıktan sonraki kuruma suresi; borunun capına, ortam sıcaklığına ve nispi neme bağlıdır. Kuru, sıcak ortamlar ve kucuk caplı borular icin bu sure daha kısadır. Son yapıştırıcının uygulanmasından sonra sistemin basınc denemesine hazır hale gelmesi icin gereken en az bekleme sureleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.


Boru dış capı (20-32 mm)

Ortam sıcaklığı Sure
45°C' nin uzeri 1 saat
4°C – 15°C 2 saat
4°C' nin altı 4 saat



4°C'nin altındaki yada 38°C'nin uzerindeki ortamlarda yapıştırma yapılırken daha dikkatli davranılmalıdır. Cok sıcak ortamlarda yapıştırma yuzeylerine surulen yapıştırıcının kurumamasına ve donmuş yapıştırıcıların tekrar kullanılmamasına ozen gosterilmelidir.

PVC boruların kanallara ters doşenmesinden kacınılmalıdır. Boru icerisinde ters doğrultuda akan su, basınc ve hızın etkisiyle boruların ek yerlerinde turbulans meydana getirir. Bu olgu zamanla tangiti aşındırarak borudan su sızmasına, hatta borunun patlamasına neden olur.

Contalı borularda ise contanın gorevi; suyun sızmasını onlemektir. Sızdırmayı onleme, guc kaynağına gore aksi yonde olan conta kanatlarının, pompanın durmasından sonra suyun geriye doğru hareketinde acılmasıyla gercekleşir. Boru ters doşendiğinde basınc ve hız, conta kanatlarını zorlayarak suyun sızmasına neden olur. PVC borular kanallara yerleştirilmeden once kanalın tabanına en az 15 cm. kum serilmeli, boru yerleştirildikten sonra da en az 10 - 15 cm. kum ile ortulmelidir. Bunda amac; PVC boruların kırılganlığı nedeniyle sert cisimlerin darbelerinden korunmasıdır.

PE Boruların Montajı

PE boruların kangal şeklinde uretilmeleri ve boylarının uzun olması nedeniyle montaj işlemleri PVC boruların yapıştırma işlemine gore daha kolaydır . PE boruların eklenmesi, bağlantı parcaları ile yapılır. Kangal boru eksenine dik olarak bir testere ile kesilir. Kesilen boru ucları bir eğe ile 15° olacak şekilde konikleştirilir. Bağlantı parcasının iki ucunun icinde;

a) Yarık conta

b) Baskı conta

c) O - ring

d) Somun' dan

Oluşan bir duzen vardır. Bağlantının gercekleşmesi icin iki borunun ucları bağlantı parcasının iki tarafından sıkılmak suretiyle birleştirilir. 40 mm' den buyuk borularda somun boru anahtarı ile sıkılmalıdır. Boru uclarının bağlantı parcasına yerleştirilmesi icin borular cevrilerek ic kısımdaki cıkıntıya kadar itilerek yerleştirilir.

PE boruların bağlantı elemanlarıyla birleştirilmesi, iki borunun birleştirilmesi işlemi ile aynıdır. PE sistemde, PVC' de olduğu gibi erkek ve dişi dişli ek parcalarda kullanılır. Bunlar birbirleriyle dişli ucları sayesinde birleştirilir. PE borularda yapıştırma işlemi yapılmaz.

Yağmurlama Başlıklarının Montajı

Yağmurlama başlıkları lateral hatta uzatma borusuyla bağlanır. Bu boru galvaniz ya da PE olabilir. Genelde kolay bukulebilmesi ozelliğiyle yumuşak PE boru tercih edilir. Bir ucu belirli uzaklıktaki laterale bağlanmış olan PE borunun diğer ucu ozel teflon sarılmış dirsekle yağmurlama başlığına bağlanır .

Yağmurlama başlıklarının konumlarının doğru yerde olması gereklidir. Projede belirlenen yerden faklı bir yere yerleştirilirse ıslatılması istenmeyen alanlara da su iletilebilir ya da eş su dağılımı sağlanamaz .

Tasarım ve projelemede; bir yağmurlama başlığının onunde ağac, bitki grubu veya yuksek boylu bitkilerin yer alması veya geniş cim alanlarında yağmurlama başlıklarının zemin uzerinde kalması cimin biciminde ya da dış etkilere karşı sorun yaratacak konulardır. Bu durumda proje beklenen sonucu vermeyecektir. Projeleme sırasında farklı boylarda olan yağmurlama başlıklarından yararlanarak ve peyzaj projesini hazırlayan mimarla koordineli calışarak bu sorunlar cozumlenmelidir.