Kultur sebzeleri arasında yemeklik ve ilac olarak kullanılan sarımsak cok eski zamanlardan beri bilinen ve evlerimizde azar azar da olsa surekli olarak tukettiğimiz bir sebzedir.
Ana Vatanı: Batı Asya'dan geldiği soylenen sarmısağın cok eski kultur bitkileri arasında yeri vardır. Sert kokulu olan sarmısağın tıbbi onemi buyuktur.


 BESİN DEĞERİ:
Yiyeceklerimizde ceşni veren sarmısağın 100 gramında 63.8 su, 28.2 gr. karbonhidrat, 5.3 gr. protein, 0.2 gr. yağ, l .1 gr. seluloz vardır. Kalori değeri 140'tır. icerisinde A, Bj, 82, Niasin ve C vitamini bulunur (Dr. Ekinci.) Keskin kokusunu Aliyi-sulfit verir ki kukurtlu ve eterli yağlardan oluşmuştur. Sindirimi kolaylaştıran bu yağlar tıpta yararlı sayılmıştır.
Sarmısağın kokusu solunum sistemim temizlemektedir. Yuksek tansiyona iyi gelen sarmısağın sindirim sisteminde yararlı olduğu, damar şişkinliklerini iyileştirdiği kabul edilirken, her sabah bir diş sarmısağın cildi koruduğu, omru uzattığı one surulur. Bizim kokusunu istemediğimiz sarmısağın kokmayanı da uretilmiştir (Japonya'da 1970).


 Toprak ve iklim istekleri:
Sarmısak, suzek, milli-kumlu, orta ağırlıkta verimli toprakları tercih eder. Soğana benzeyen isteklerini daha ayrıntılı olarak bir onceki bolumden anımsamalı; gubre icin de aynı soğan gibi davranmalıdır.
Sarımsak ılımlı iklimden hoşlanır. Sıcaklığın 15 – 20 oC olması yeterlidir. sarımsaklarda ciceklenme 15 – 20 oC arasında olur. Bu cicekler tohum bağlamaz.
Bitkinin yeşil aksamı, 15 oC uzerindeki sıcaklıklar gelişmeyi yavaşlatır. Sarımsak diş halinde iken –10 oC ye kadar dayanabilir. Bitki halinde ise ancak -3, –4 oC ye kadar zarar gormez. Duşuk sıcaklıklar uzun sure devam ederse 0 oC nin hemen altında donma başlar.
iklim yanında sarımsağın toprak istekleri de onem taşır. Fazla ağır, killi ve su tutan topraklarda başlar guzel teşekkul etmez. Sarımsak, toprakta bir miktar organik madde istemesine rağmen, organik gubrelemeden hoşlanmaz. Bu yuzden ciftlik gubresi bir onceki urune atılırsa daha iyi sonuc alınır. Sarımsağın tercih ettiği topraklar, az miktarda humus ihtiva eden kumlu-tınlı topraklar olup, toprak asitliğinin notr olması gerekir. Sarımsak ticari gubrelerden hoşlanan bir sebzedir. Gelişmenin ilk donemlerinde fazla olan azot ihtiyacı giderek azalarak son donemde potasyuma olan ihtiyac artar. İyi bir urun icin tınlı-kumlu bir toprağa 20 kg/da azotlu 25 kg/da potaslı ve 10 kg/da da fosforlu gubre atılmalıdır. Besin maddeleri yetersiz olunca dişler kucuk kalıp, sayıları coğalır ve depolama muddeti kısalır.


 Toprak Hazırlığı:
Taze ciftlik gubresi kullanmaktan kacınılmalıdır. Dikimden en az 3 ay once yanmış ciftlik gubresi ile dekara 3-4 ton gelecek şekilde gubrelenmesi ve gubrenin 25 cm derinliğe surumle karıştırılması gerekir. Kış doneminde mumkunse ikinci bir surum yapılmalıdır.
Başarılı bir yetiştiricilik icin dikim oncesi yapılan toprak işlemesiyle dekara saf olarak 7-8 kg Azot, 10 kg Fosfor ve 20-25 kg Potasyum toprağın 10-12 cm derinliğine karıştırılmalıdır. Bitkiler 30-40 cm boy aldıktan sonra dekara 12-13 kg Potasyum nitrat verilmelidir.


 Dikim:
Dikimde kullanılacak dişlerin bulunduğu sarımsak başları genel ozelliklerine bakılarak secilir ve dişleri ayrılır. Daha sonra iriliklerine gore 2-3 grupta toplanır. Dişleri ayırma esnasında zarar gorenleri cıkartılır ve kullanılmazlar. Gruplandırılan dişler ayrı partiler halinde dikilmelidir. Bu yapılmazsa gelişme ve olgunlaşma yeknesak olmaz, uretilen başlar irili ufaklı olur.
Dişler kapama olarak veya ya da 120 cm genişliğinde hazırlanan ve aralarında 30 cm gezinti yolu bırakılan tahtalara dişlerin ucları gorulecek şekilde elle tek tek dikilirler. Dişlerin ters dikilmemesine ozen gosterilmelidir
1 m² alana baş sarımsak uretiminde 80-100 adet diş dikilir. Bu değerle dekara kullanılacak diş miktarı diş iriliğine bağlı olarak 60-80 kg arasında değişir.
Yabancı otlardan temiz bir tarlada dişler arasındaki dikim mesafesi 10-12 cm olarak verilir. Yabancı ot sorunu olan tarlalarda sıravari dikim yapmak ve sıralar arasında yabancı otla mucadelenin kolaylaştırılması icin 25-30 cm sıra arasına 6-8 cm sıra uzeri mesafe ile dikim yapmak gerekir


 Capalama:

Dikimden sonra dişler hemen kok ve surgun meydana getirerek gelişirler. Bitkiler 15-20 cm boy aldıklarında yabancı ot gelişmesini onlemek ve bitkilerin daha iyi gelişmesini sağlamak icin 3-4 cm derinliği gecmeyecek şekilde yuzeysel bir capa yapılır.
Hafif karakterli topraklar ile yabancı ot sorunu olmayan tarlalarda capalamaya da gerek kalmaz. Capalama oldukca emek isteyen bir iştir. Sarımsakta maliyeti etkileyen en onemli unsur uretim materyali (dişler), dikim ve capalama işcilikleridir. Bu kalemde yapılacak tasarruflar maliyeti onemli olcude azaltacaktır.


 Sulama:
Yetiştiricilik doneminde yağan yağış su ihtiyacını karşılamaz ise, sızdırma metodu ile sulama yapılmalıdır. Sızdırma amacı ile boğaz doldurma işlemi yapılması gerekir


 Gubreleme:
Bitkiler 30-40 cm boy aldıklarında 7-8 kg azotla beraber verilmesi gereken potasyum, potasyum nitrat olarak yapraklara değmeyecek şekilde 2-3 parti halinde toprak yuzeyine serilerek uzerinden su verilir.


 Hasat:
Sarımsaklarda hasat bitkinin yapraklarının iyice kurumaya başladığı donemde yapılır. Sarımsaklar hevenkler halinde asılarak depolanacaksa hasatta yaprakların tam olarak kuruması beklenmez, bitkilerde ormeye imkan verecek şekilde solduğu donemde yapılır.
Hasat genellikle capa ile yapılmaktadır. Sıravari dikim yapılmış ise soğan hasat makineleri ile de hasat yapılabilir. Hasat edilen sarımsaklar kurumak uzere birkac gun sure iel tarlada bırakılır. Sonra yapraklar ovularak uzaklaştırılıp depolanır veya pazarlanır.
Hasat miktarına etki eden faktorlerin başında diş secimi gelmektedir. Mumkun olduğu kadar az sayıda ve daha iri diş meydana getiren, duzgun şekilli, ceşidin ozelliğini taşıyan başlar tohumluk materyal olarak alınmalı ve 18-20 ºC sıcaklıklarda saklanmalıdır.