Ağrılı cinsel ilişki (disparoni)
Cinsel ilişki esnasında ağrı ortaya cıkması disparoni adını alır. Ağrının nedeni organik bir rahatsızlık olabileceği gibi, psikolojik de olabilir. Bunun ayrımı ise komple bir jinekolojik muayene ile yapılır.

Disparoni eğer ilk cinsel ilişki deneyiminden beri varsa birincil, sonradan ortaya cıkmışsa ikincil adını alır. Bu ayrım muhtemel nedenlerin ortaya konması acısından onemlidir.

Yuzeyel disparoni vajina girişinde, derin disparoni ise penisin girmesiyle birlikte vajinanın derinlerinde ortaya cıkan ağrıdır ve bu ayrım da tanı acısından onemlidir. Derin disparonide ağrı alt karın bolgesinde yaygın olarak hissedilir.

Kadınların yaklaşık %15'i hayatlarının bir doneminde boyle bir ağrıyla karşı karşıya kalırlar. Ancak %1-2'sinde ise ağrı tedavi gerektirecek kadar şiddetlidir. Bazı kadınlar bu ağrıyı daha cok genital bolgede basınc, yırtılma veya yanma hissi olarak tarif ederler.

Neden olur?

Disparoni nedenleri incelenirken aşağıdan yukarı doğru (vajina girişinden ic genital organlara doğru) bir ayrım yapmak konunun daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunacaktır.

Vajina girişine bağlı nedenler: yuzeyel disparoni nedenidirler.

Kızlık zarıyla ilgili sorunlar: Kızlık zarının yapısal olarak sert olması

Menopoza bağlı atrofi: Menopoz doneminde dokular esnekliklerini yitirdiklerinden cinsel ilişki tahrişe ve ağrıya neden olabilir.

Yeterince hazır olunmadan ilişkide bulunma ve buna bağlı tahriş

Epizyotomi nedbeleri: ozellikle zor doğumlardan sonra fazla sayıda dikiş gerektiğinde ve/veya epizyotomi iyileşmesi esnasında enfeksiyon meydana geldiğinde dikiş yerleri sıklıkla nedbe bırakarak iyileşir ve bu nedbeler ilişkide ağrı duyulmasına neden olur.

Enfeksiyonlar: Herpes Simpleks enfeksiyonları (genital ucuk) hem ilişkide hem de ilişki olmayan doneminde ağrı yapar.

Vajinaya bağlı nedenler:

Enfeksiyonlar: vajinit bazı durumlarda ağrıya neden olabilir.

Kitle ve tumorler: vajinada kitle nadir gorulur. Buyuk kitleler ağrı ve beraberinde kanamaya neden olabilirler.

Yeterince hazır olunmadan ilişkide bulunma ve buna bağlı tahriş

Rektosel (vajina arka duvarı sarkması), uterus sarkması ve sistosel (vajina on duvarı sarkması): gerilmeye bağlı ağrı nedeni olabilirler.

Yabancı cisimlere karşı gelişen allerjik cevap

Vajina kubbesinde cerrahi veya radyoterapiye bağlı değişiklikler

Doğumsal anomaliler: nadir gorulurler

Pelvik yapılara ait nedenler (ic genital organlara bağlı nedenler): Bu durumlarda derin disparoni ortaya cıkar.

Pelvik iltihabi durumlar: pelvik enfeksiyonlar hem akut donemde hem de iyileştikten sonraki donemde ilişkide ağrı nedeni olabilirler.

Endometriozis: endometriozis genital bolgedeki organlarda yapışıklıklara neden olan bir durumdur. Bu yapışıklıklar ilişki esnasında gerilmeye ve ağrıya neden olabilirler.

Uterus habis veya selim tumorleri

Pelviste enfeksiyonlara, ameliyatlara veya endometriozise bağlı gelişen yapışıklıklar

Gecirilmiş pelvis kırıkları

Sindirim sistemi hastalıkları: nadiren disparoni nedenidirler.

Enflamatuar barsak hastalıkları (Crohn hastalığı-Divertikulit)

Kabızlık

Hemoroid, fistul ve fissur gibi anus ve rektum bolgesi hastalıkları: dışkılama esnasında ve sonrasında ağrıya neden olabilecekleri gibi yakın komşuluk nedeniyle disparoni nedeni de olabilirler.

İdrar yolu hastalıkları: Uretra veya mesaneye ait lezyonlar

Psikolojik bozukluklar: Korku, kaygı, fobik reaksiyonlar, konversiyon reaksiyonları, partnerle uyumsuzluk,

İlk ilişkinin yarattığı psikolojik travma gibi psikolojik durumlar da en onemli disparoni nedenleri arasında ust sıralarda yer alırlar.

Disparoninin (Cinsel ilişki esnasında ağrı ortaya cıkması) vajinismustan (vajina girişi kaslarının ilişki esnasında kasılması) ayırıcı tanısı mutlaka yapılmış olmalıdır.

Tedavi oncesi incelemeler

Oncelikle enfeksiyon, kitle, kanser veya kanser oncusu lezyon acısından muayene, ultrason, vajinal kultur, papsmear, idrar kulturu gibi incelemeler yapılır.

Şupheli durumlarda vulva ve/veya vajinaya kolposkopik inceleme yapılır ve gerekirse biyopsi alınır.

Derin disparonide laparoskopik inceleme sıklıkla gereklidir.

Tedavi

Tedavide ilk adım hastanın ve eşinin hastalığın tabiatı konusunda bilgi sahibi olmasıdır.

Organik nedenler usulune uygun olarak ilac ve/veya cerrahi yolla tedavi edilir.

Hastalığın psikolojik komponenti varsa bireysel ve/veya eşle beraber psikopterapi cok onemlidir ve ihmal edilmemelidir