Hamilelikte tiroid


HAMİLELİK PLANLIYORSANIZ TİROİD MUAYENESİ OLUN!

Hamile kalmaya karar verdiyseniz veya hamile kaldığınızı anladığınız zaman ilk olarak yaptırmanız gereken kan tahlillerinde biri aclık kan şekeri, diğeri de tiroid hormonları olcumudur. Eğer tiroid hormonlarında anormallik varsa guatr konusunda deneyimli bir uzman tarafından muayene edilip daha ileri tetkikler yapılmalıdır. Boylece mevcut tiroid hormon bozukluğunun nedeni ortaya cıkarılıp doğru ve yeterli tedavi yapılır. Bu safhadan sonra hamilelik planlanmalıdır.

EĞER HAMİLEYSENİZ;

En kısa surede kadın doğum uzmanınızla goruşup serbest T3, serbest T4 ve TSH isimli hormonlarınızın olculmesini talep edin. Bunlarda bir anormallik varsa guatr konusunda deneyimli bir uzmanla goruşun.

HAMİLELERDE HANGİ TİROİD HASTALIKLARI GORULUR?

Daha once mevcut olan tiroid hastalıkları hamilelik sırasında daha belirgin bir hale gelir ve daha gurultulu seyreder. Bu da hem hamilenin hem de bebeğin sağlığını ve hatta hayatını tehdit edebilir. Bu nedenle tiroid hastalıkları hamilelik oncesinde tedavi edilip kontrol altına alınmalıdır. Ayrıca, tiroid hastalığı olduğu bilinen bir kadın hamile kaldığında kadın doğum uzmanı tarafından en kısa surede bir deneyimli bir guatr uzmanına yonlendirilip hasta hamilelik boyunca guatr ve kadın doğum uzmanlarınca yakından takip edilmelidir. Yine de hamilelerde daha once mevcut olmasa da her turden tiroid hormon bozukluğu ortaya cıkabilir.

HAMİLELERDE ZEHİRLİ GUATR

Hamilelerde tiroid hormonları aşırı duzeyde uretilirse bu duruma zehirli guatr (hipertiroidizm) diyoruz. Bu hastalık hamileliğin erken doneminde ortaya cıkarsa bebeğin anne karnında olumu ve duşuk gorulebilir. Eğer hastalık hamileliğin son aylarında ortaya cıkarsa annenin hayatı bebekten daha fazla tehlikeye girer. Yine de doğum olursa cok ozel tedbirler ve guatr konusunda deneyimli bir uzman işbirliği ile doğum veya sezeryan gercekleştirilmelidir. Bu durumda bebeğin zeka duzeyinin duşuk olması coğunlukla mumkun değildir.

Bu hamilelerde tedavi oldukca zor olup sonucu da coğunlukla hastayı da hekimi de tatmin etmez. Bu hastalarda ameliyat coğunlukla yapılmaz, cunku yuksek tiroid hormonları varlığında anestezi vermek cok risklidir. Bu hastalarda radyoaktif iyot (RAI) tedavisi kesinlikle uygulanmaz. Bu hastalarda sadece tiroid karşıtı ilaclar kullanılır ancak bu ilaclar hem cok etkili olmaz hem de bebek uzerine zararları olabilmektedir. Zehirli guatrı hafif duzeyde olan hamilelerde ‘pasif takip’ yani ilacsız yakın takip yapmak ve gerekince ilacla mudahale etmek de mumkundur.

HAMİLELERDE TİROİD HORMON YETMEZLİĞİ (HİPOTİROİDİZM)

Hamilelerde tiroid hormonlarının duşuk, TSH’ın yuksek olduğu durumlar ciddi alarm belirtisi olup yakından izlemek gereken bir tablodur. Bu durum tiroid hormon yetersizliği yani hipotiroidizm belirtisidir. Ancak bazen TSH normal iken dahi kandaki tiroid hormonları duşuk olur. Bu durumda tedaviye derhal başlanmalıdır. Aksi halde hem annenin tiroid bezesi buyur, gereğinden fazla kilo alır, kabızlık başlar, hem de anne rahmindeki bebeğin zihinsel ve fiziksel gelişimi bozulabilir. Bu hamilelerde yeterli tiroid hormonu verildiğinde bebeğin normal zeka ve fiziksel gelişimi sağlanır.

Hamilelerde tiroid hormon yetersizliği sanıldığından cok daha yaygındır. En onemlisi de ne yazık ki bu yetersizlik coğunlukla ne kadın doğum uzmanının ne de hastanın aklına gelmemektedir. Bir de ustelik henuz ulkemizde yeni doğan bebeğe tiroid taraması yapılmadığı icin tiroid hormon yetmezliği doğum sonrasında da tedavi edilmeyip bebeğin zeka fiziksel gelişimi daha da bozulmaktadır.

HAMİLELERDE TİROİD NODULU

Hamilelerde her tur nodul saptanabilir. Bu nodullere yonelik tedavi doğum sonrasına ertelenmelidir. Cunku hamilelerde tiroid kanseri cok nadir bir durumdur. Hatta hamilelerde butun kanserler nadirdir. Bu nedenle hamilelerdeki noduller ultrasonografi ile incelenmeli, aynı anda tiroid hormonları yuksek (zehirli guatr) yoksa başka bir işlem yapılmadan ‘pasif takip’ yapılmalıdır.

HAMİLELERDE NE TUR TİROİD TETKİKİ YAPILMALIDIR?

Diğer insanlardan farklı olarak, tarama amacıyla sadece TSH olcumu hamilelerde yeterli olmaz! Cunku TSH cevabi bir hormon olup hamilenin hızla değişen tiroid hormon duzeyine cevap olarak ancak aylar sonra yukselmeye başlar ki bu donemde bebek tiroid hormonsuz kalabilir. Bu nedenle hamilelerde TSH, serbest T3, serbest T4 hormonları olculmelidir.

Hamilelerde bazen TSH cok duşer. Bu ciddi bir klinik durumdur. Cunku bu hamilelerin gercekten bir tiroid hastalığı nedeniyle mi (orneğin zehirli guatr) yoksa normal bir gelişim nedeniyle mi (orneğin hamilenin kanında normalde artan beta HCG etkisiyle) TSH duşukluğu olduğu anlaşılmalıdır. Zira coklu hamileliliklerde (orneğin ikiz ve ucuz) kanda artmış olan gonodotropinler TSH duşukluğu nedeni olabilir. Bu coğunlukla yanlış anlaşılıp ‘hamilede zehirli guatr var’ şeklinde yorumlanıp hamileliğin sonlandırılmasına kadar giden karalar verilmektedir.

Hamilelerde tiroid sintigrafisi uygulanmaz. Nodule ince aspirasyon biyopsisi yapılması da tavsiye edilmez.

HAMİLELERİN TİROİD HASTALIKLARI YONUNDEN TAKİBİ

Hamilelerde hormonal sistemlerin tumunde ciddi değişim olması kacınılmazdır. Tiroid de bu değişimlerden nasibini almaktadır. Bu cercevede vucudun iyot ihtiyacı ve tiroid hormonu ihtiyacı artmaktadır. Bu nedenle hamilelerde tiroid hormonlarının her 3 ayda bir olculmesi gerekir; zira her uc aylık donemlerde tiroid hormon ihtiyacı değişiklik gostermektedir. En onemlisi, hamilelik oncesinde tiroid hastalığı olanların, hamilelik suresince bir kadın doğum uzmanına ilaveten bir de guatr uzmanınca yakından takibi gerekir.

ZEKİ BİR COCUK İSTİYORSANIZ:

Doğacak cocuğunuzun zeki olmasını istiyorsanız hamile iken sizde tiroid hormon yetmezliği olmadığını anlamak icin test yaptırın.
Tiroid yetmezliği hastalığınızın tedavisini eksiksiz yaptırın.
En onemlisi iyottan zengin yiyeceklerle beslenin, hamilelikte iyotlu tuz kullanın.

Doğan cocuğunuzda N-TSH (neonatal TSH) olcumu yaptırın. Bu test topuktan alınan bir damla kanda yapılır. Bebekte tiroid hastalığı varsa derhal tedavisini yaptırın.

EMZİREN KADINLARDA GUATR İLACI KULLANIMI

Zehirli guatrda RAI kullanılmaz. Tiroid karşıtı ilaclar ise sutle bebeğe gecebilmektedir. Bu nedenle annedeki zehirli guatrın tedavisi sırasında bebeğin sutten kesilerek suni mamaya gecmesi gerekir.

Emziren kadınlar tiroid hormonu kullanabilir. Tiroid hormon yetmezliğinde kullanılan tiroid hormonu benzeri sentetik ilaclar (Tefor, Levotiron, L-thyroxin) emziren kadınlarda emniyetle kullanılır, hatta kullanılmalıdır. Onemli olan kullanılan bu ilacı doğru dozda uygulamaktır. Emziren annenin kullandığı bu ilacların dozu fazla olursa bebekte huzursuzluk, kilo almakta gucluk, aşırı terleme, ishal ve kusma gorulur. Bu ilaclar emziren annenin sutunu azaltmaz.

Prof.Dr.Cumali AKTOLUN
Tiro-center Guatr Merkezi Direktoru
Amerikan Tiroid Birliği (Aktif) Uyesi
Guatr ve Tiroid Kanseri Derneği (TİRODER) Başk.