canis familiaris
KOPEĞİN TARİHCESİ
KOPEK ( CANIS FAMILIARIS )

Carnivora (etcilller ) takımının Canidae ( kopekgiller ) familyasından olan kopek evcilleştirilmiş ilk hayvandır.12-14 bin yıl once Avrasya’da ortaya cıkmış,insanlarla ilişkisi en azından 10 bin yıl once başlamıştır.Kopekgillerin soyağacı ise 40 milyon yıl once yaşamış Miacisis dene etcil memeliye kadar uzanır.Onu izleyen Cynodictus ve Hesperocyn cinsleri ilkel birer kopek sayılırsa da bircok etcilin ortak atası olabilecek yapısal ozellikler taşırlar. Daha sonra ortaya cıkan Tomarctus cinsi ise buyuk olasılıkla tilki,kurt,cakal ve kopeğin atasıdır.Kopek ise ceşitli uzmanlar tarafından doğrudan atası sayılan cakal ve kurtla birlikte Canis cinsine yerleştirilir. Evcilleştirilen kopeğin atası olmaya en yakın aday eskiden butun Avrupa,Asya,Kuzey Amerika’da yaşayan ve cok ceşitli alt turleri bulunan bozkurt'tur. Kuzey enlemlerde yaşayan kurtlar guneydekilerden cok daha iri olduğundan, kopeklerin orta ya da guney enlemlerde yaşayan, daha kucuk yapılı bir altturun soyundan geldiği sanılmaktadır. Bu ozelliği taşıyan altturlerden biri Hindistan' da yaşarken bir başkası da eskiden Cin'de yaşamıştır. Cakal ise Asya'nın guneybatı, Avrupa'nın guneydoğu kesimleri ile Afrika'yı icine alan coğrafi bir dağılım gosterir. Belki de yiyecek artıkları bulmak amacıyla yerleşim alanları cevresinde dolaşan ve yaklaşan tehlikelere karşı insanları uyararak guven duygusu yaratan bu hayvanlar ile insanlar arasında yavaş yavaş gelişen bir ilişki doğmuştur.Kopek evcilleştirilmeye başladıktan sonra, onu yabanıl akrabalarından ayıracak bazı ozellikler oluşmaya başlamıştır. Yukarı kıvrık kuyruk biciminin olasılıkla ilk kopek soyuna kadar inmesi, butun kopek tiplerinin ortak bir atadan geldiği goruşunu guclendirmektedir. Kopeğin ayırt edici ozelliklerinden biri de kurdunkilerden daha kucuk ve daha gucsuz diş yapısıdır. Anlaşıldığı kadarıyla başlangıcta, daha kucuk yapılı, daha kucuk dişli ve dolayısıyla eğitilmesi ve denetlenmesi daha kolay olan hayvanlara yonelik bir yapay secme uygulanmıştır. Eldeki kanıtlar evcil kopeğin buyuk bir hızla her iki yarıkureye ve tropik iklimlerden kutup bolgelerine kadar tum yeryuzune yayıldığını gostermektedir. Avrupalılar Kuzey Amerika'ya ayak bastıklarında, kendi kopeklerini de oraya goturduler. Ama tum Yerli kabilelerinde zaten kopek beslenmekteydi. O sıralarda, Kuzey ve Guney Amerika'da en azından 20 kopek soyu bulunuyordu. Meksika tuysuz kopekleri ve Eskimokopekleri dışında bunlardan coğu yok olmuştur. Avusturalya'da evcil kopekten farklı bir tur olan dingo bulunur. Yabanıl bir hayvan olan dingo, bazen yarı evcilleşmiş bicimde Yerli koylerinde yaşar. Dingonun ataları buyuk olasılıkla birkac bin yıl once, ilk gocmenler tarafından Avustralya'ya getirilmiş ve bu hayvanlar sonradan yabanıllaşmıştır. Afrika'da yazılı tarihin başlangıcından beri kopeklerin bulunduğu bilinmektedir. Yerli kopek soylarından varlığını surduren basenji, ekvator bolgelerindeki Pigmeler tarafından gunumuzde de beslenmektedir. Aynı genel kopek tiplerine yeryuzunun hemen her yerinde rastlanmakla birlikte, fiziksel yapılan ve davranış ozellikleri birbirine cok benzeyen bircok tip ortadan kalkmış, eski soyların coğu ya tumuyle yok olmuş ya da buyuk olcude değişikliğe uğramıştır. Ama Eski Mısırlıların kutsal saydığı kopek salukiye, Babil ve Hitit sanatında kullanılan kopek figurleri Kangal coban kopeğine benzer. Aralarındaki onemli bicim, renk ve desen farklarına karşın tum evcil kopekler Canis familiaris turundendir ve gunumuzdeki 200'u aşkın soy, tumuyle insanlar tarafından secmeye dayalı ıslah yontemiyle ortaya cıkan tiplerin kendi icinde uretilmesi sonucu ortaya cıkmıştır. Kurtlarda gorulduğu gibi kopeklerde de toplu halde yaşama ve suru onderini izleme gudusu cok gucludur. Bu duygu kopeklerin insanlara yonelmesinde onemli bir rol oynar. İnsanların beslemekten hoşlandığı evcil hayvanlardan olan kedinin tersine kopek, bağımsız ve yabanıl bir yaşama kolay kolay ahşamaz. Suru icinde yaşamaya ve suru onderinin koruyuculuğuna buyuk gereksinim gosterir. Bakımını ustlenen insan da gercekte suru onderinin yerini alan bir unsurdur. İnsan tarafından evcilleştirilen ilk kopek bir kurt idi. Dunyanın pek cok bolgesinde evcilleştirmenin tarihi muhtemelen on iki yuzyıl oncesine uzanır. Idaho'daki Beaverhead Dağları'nda, Avrupa, Asya ve Kolombiya'da, hepsi aynı doneme ait bulgulara rastlanmıştır.İnsan ile kopek arasındaki dostluk tarihte gorulen en eski ve en uzun sureli dostluklardan biridir. Hayatın butun iniş cıkışlarında,barışta ve savaşta, sefalette ve zenginlikte, sanat, avcılık, savunma, spor, arkadaşlık ve bilimsel buluşlarda kopek daima insana eşlik etmiştir. Yakınlarda bir ingiliz filozofu, kopeğin "insanlığın şerefli bir parcası" olarak anılmayı hak ettiğini belirtmiştir.