Peki kızağın ve tekerleğin arasındaki farklar ne, veyahut hangisi daha avantajlı? Gelin, hep birlikte buna bakalım.
Kızaklar, iniş ve kalkış anında oluşan kaymalar nedeniyle yaşanan surtunmelere dayanıklı aşınma şeritlerine sahiptir.
Kızaklı helikopter Helikopterlerdeki kızak takımı genelde ici boş tuplerden uretilir. Aracın gobek (govdesi gibi duşunebilirsiniz) kısmının onune ve arkasına monte edilmiş capraz borular dizilir. Bu borular, govde kısmına geniş bicimde doşenir ve uclarına suspansiyon (bir taşıtı tekerleklerine bağlayan ve ikisi arasındaki goreceli harekete izin veren lastik) mekanizması dizayn edilir. Sonra bu mekanizma, capraz borulara dik olan, helikopter govdesince uzun uzadıya monte edilen kızak tuplerine bağlanır.
Kızakların iniş ve kalkış anındaki sağlamlığının nedeni işte bu dizayna bağlıdır. Ayrıca bu sistem, cıvatayla duzenlenebilecek yapıda olduğu icin bunları helikoptere monte etmek, buyuk cabalar gerektirmez. Kızaklar helikoptere daha heybetli bir yapı verir. Zaten yukarıda bahsedilen bu suspansiyonlar, iniş esnasında aracın ağırlığını alıyor ve boylece daha hafif bir iniş sağlanıyor. Aslında kızakların tasarımının ve yapımının bu denli basit olması tercih edilebilirliğini artırıyor diyebiliriz.
Tekerlekler, daha buyuk ve daha guclu helikopterlerde kullanılır.
Bunun nedeni, bu tip aracların daha konforlu olması ve bunlar uretilirken ağırlıktan tasarruf etmenin pek onemsenmemesidir. Misal kızaklar, tekerleklerden daha hafif olduğu icin tercih edilir yani onlarda tasarruf on plandadır. Bu tip araclarda motor kapatıldığı ve pilot yerinden uzaklaştığı zaman aracı hareket ettirmek oldukca kolaydır.
Cunku helikopterin yapım aşamasında, aracın yerinden kolay hareket edebilmesi icin geri cekilebilir olan ve sabit duran tekerlekler arasında bir denge kurulmuştur. Bu kapsamda aerodinamiğin (hareket eden bir cisim uzerinde havanın etkisi) de hesaba katıldığını soyleyebiliriz.
Kızaklı Helikopterin Cekiciyle Hangara Goturulmesi Kısacası, tekerlekli helikopterlerin bakımı da bu nedenle kızaklılara gore daha lukstur diyebiliriz. Kızaklı olanların dezavantajlarından biri, alcak yerlerde ucarken kablolara takılabilme risklerinin olması. Bir de kendi başlarına taksi yapamazlar (buna rule de deniyor yani bir hava taşıtının kendi gucunu kullanarak yerdeki yolculuğunu ifade ediyor). Mesela bu yuzden, kızaklı helikopterleri dururken hareket ettirebilmek icin altlarına ekstra tekerlek (şu sonradan monte edilen cekici tekerleklerinden) takmak gerekiyor. Sonra krikoyla aracı kaldırmak ve aracın saklanacağı hangara goturmek gerekiyor. Tabii ki aralarında kullanım farkları var.
Gorsel Kaynak: Andrew Doran Helikopterin buyuk yuk taşımacılığı icin mi, yoksa hava taşımacılığı icin mi kullanılacağı tercih edilebilirliğini değiştiriyor. Misal yuk taşımak ve hava taşımacılığı operasyonları yapmak icin tekerlekli olanlar daha uygundur cunku havada daha uzun sure kalabilirler. Ayrıca bunlar, uzun mesafeyi yuksek hızda gidebilir. Kızaklı olanlar, buyuk yukler taşıyamaz, az sayıda yolcuyu taşıma gibi hafif gorevleri vardır.Tekerli olanlara baktığımızda, taşıdıkları yuklerin ağırlığını sadece lastiklerin olduğu yere yoğunlaştırdıklarını goruruz. Bu nedenle iniş yuzeyleri, bir tek helikopter pisti gibi asfalttan yapılan yerlerdir. Kızaklı helikopterlerde yuk, yukarıda bahsettiğimiz gibi govdenin uzunluğu boyunca dağıtıldığı icin helikopterin dengesi bozulmaz. Bu nedenle bunlar hem asfalt hem de asfalt olmayan yuzeylere (cim, cakıl vb.) iniş yapabilir. Bu ozelliklerin farklılaşmasında, ikisinin de govde tasarımındaki helikopter ağırlık merkezi yerleşiminin (CG) dizaynının farklı olması etkilidir.
Tekerlekli olanlar CG'yi merkezde tutmak icin daha geniş bir govdeye sahipken, kızaklılarda boyle bir durum soz konusu değildir. Cunku onların cıvatayla monte edilip sokulebilen yapıları nedeniyle govdeleri diğer bolumlerine gore daha kucuktur. Govdelerinin kucuk olmasının sebebi ise şudur: Govdenin geniş olması veya ekstra kızak eklenmesi bu aracların surtunme katsayısı icin olumsuz etki yapar. Ucakların veya helikopterlerin govde tasarımında iniş takımı tasarımları aerodinamik etkilerini hesaba katabilmek icin cok onemlidir.
Kaynaklar: Science Abc, Helis