ADA CAYININ FAYDALARI
Adacayı (Salvia officinalis), dişotu ve meryemiye adları ile de tanınır. 30-70 cm boyunda olan bitkinin menekşe renkli cicekleri halka dizilişlidir. Karşılıklı olan beyaz keceli yaprakları gumuş gibi parıldar ve acımtırak, ıtırlı bir koku yayarlar. Bahce adacayı, guneşli bir yerde yetiştirilmelidir. Don olayına ...karşı duyarlı olduğu icin, kış boyunca cam dalları ile ortulmesi doğru olur. Ulkemizde İzmir bolgesinde bahce adacayı yetiştirilmektedir. Bir başka cins olan cayır adacayı (Salvia pratensis -Salvia tribola), cayırlarda, bayırlarda ve meralarda yetişir. Cayır Adacayı (Anadolu adacayı) batı ve guney-batı Anadolu'da bol olarak yetişmektedir. Anadolu adacayından "elma yağı" veya "acı elma yağı" denilen yağ da uretilmektedir. Bitkinin yaprakları ciceklenme oncesi, Mayıs-haziran aylarında toplanır. Etken maddelerinin doruğa ulaştığı oğlen saatlerinde toplanan yapraklar, golgeli ve havadar bir yerde kurumaya bırakılır. İyice kuruduktan sonra ince kıyılarak, hava almayan kaplarda saklanır. Eterli ucucu yağlar, %30 Thujon, %5 Cineol, Linalol, Borneol, Salven, Pinen ve kafur, tanenler, triterpenoitler, flavonlar ve recineli bileşikler icerir. Ayrıca bitkinin bunyesinde su, protein, karbonhidrat, kalsiyum, demir, magnezyum, fosfor, potasyum, sodyum ve cinko elementlerinin yanısıra A ve C vitaminleri ile niasin (B3 vitamini) de bulunmaktadır.
KULLANIM BİCİMLERİ
Cay Hazırlanması:
Yarım veya bir tatlı kaşığı dolusu ince kıyılmış kuru yaprak, bir su bardağı dolusu kaynar suyla ustu kapalı olarak 10 dakika demlendikten sonra suzulur. Gunde 2-3 bardak icilir. Taze bitki kullanılması durumunda 4-5 dakika demleme suresi yeterlidir.
Calkalama ve Gargara:
2-3 tatlı kaşığı kurutlmuş ve ince kıyılmış yaprak, 2 bardak soğuk suya eklenir ve ateşe konur. Kaynamaya başlayınca ocaktan indirilir ve ustu kapalı olarak 15 dakika demlendikten sonra suzulur. Gunde pek cok kere 5-10 dakika sureli gargaralar yapılır.
Adacayı Sirkesi:
Geniş ağızlı bir şişe, cayır adacayı ciceği ile doldurulur, ciceklerin ustune cıkacak kadar doğal uzum sirkesi eklenir ve şişe 14 gun guneşte veya sıcak bir ortamda, arada bir calkalanarak bekletilir ve suzulur.
Oturma Banyosu:
İki avuc dolusu yaprak soğuk suda gece boyunca bekletilir. Ertesi gun kaynama derecesine kadar ısıtılır, 5-6 dakika demlendikten sonra suzulur ve banyo suyuna eklenir.
UYARILAR
Adacayının aşırı kullanımında kan basıncı (tansiyon) yukselebilir. Hamile veya emziren kadınlar kullanmamalıdırlar.