Ağız kokusunu yok edip diş hasarlarını gideren bu bitki aynı zamanda karaciğere de iyi geliyor.
KEREVİZ
Ağız kokusu oluşumunu engelleyen kerevizin faydaları saymakla bitmiyor. Diş ağrısını gideren, şişleri cozen, oksuruğu geciren kereviz, karaciğerleri de temizliyor. Dalağı da iyileştiriyor...
Dağda yetişeni, yabanisi, bostanisi, su icinde ve su kenarında yetişeni olmak uzere değişik turleri vardır. su kenarında yetişeni, bostani olandan buyuktur; fakat etkisi bostani olan gibidir. Bu turu daha vardır ki, ona semrinus adı verilir; bostani cinsinden daha buyuktur. Govdesi boş (ici) ve dalları beyaza yakın bir renktedir. Kerevizin bolgelere gore de değişen turleri vardır.
DAĞDA YETİŞİR
Kimisi Rumi (Anadolu'da yetişen cinsi), kimisi gayri Rumidir. Fetrasalyun, dağda yetişendir, fakat her dağda yetişen kereviz, fetrasalyun değildir. Belki kimisi col turudur. Dioscorides, kerevizin ceşitlerinin cok olduğunu soylemiştir. cebeli olan (dağda yetişen) kerevizin sapları uzundur ve kokleri incedir.
Onun kokunun dalları ayrılır; dallarının uzerinde başlar vardır; bu başlar haşhaş başına benzer; ancak onunkiler daha yumuşaktır. Onun dikdortgen şeklinde meyveleri vardır; kokuları guzeldir; o sahralarda biter. Ancak dağlarda da yetişir. Onun meyvesinin ve kokunun etkisi şarapla icildiğinde lezzetli olur mulezziz (kaya maydanozu). Bunun colde yetişen kereviz olduğu zannedilir.
Bu colde yetişen kereviz fetrasalyondur, ancak colde yetişir; onun tohumu nanhah tohumuna ve diğerlerine benzer; onun guzel kokusu vardır; kokusu keskindir, diğerlerinden daha keskindir, diğerinden daha kuvvetlidir. Ondan kereviz daha buyuktur ve insanlara gore, o semernun diye adlandırılır ve semurbiyun denen bostani kerevizden uzun; daha buyuktur; onun rengi beyaza calar; yenen uzun govdesinin ici boştur; onun icinde cizgiler vardır.
Dioscorides'in dediği gibi, bu bitki ağacların golgelerinde yetişir. Acemlere gore (İranlılara gore) o bostani kereviz şeklinde yenir, onun koku pişirilerek yenir. Kerevizin serniyun denen turu yabanidir. Onun yaprağı dışa doğru meyillidir ve yaprağın icinde rutubet vardır. ele yapışır (yapışkandır). O, katıdır; guzel kokuludur. Govdesi uzerinde tac gibi (ark) yapı vardır; bu, orumceğin oluşturduğu yapıya (taca) benzer. Sulu olmaz; damağı yakar; onun kabuğu siyahtır, ici sarıdır; beyeza calar; col yerlerde ve tepeler uzerinde biter; onun kokunun ve kollarının etkisi ısıtıcıdır ve yaprağı tuzla karıştırılıp yenir
KESKİN KOKULU
Yaprağı, bostani olandan daha geniştir ve yaprağının ic kısmı kırmızıya meyillidir ve onun başı benefsecin başı gibidir. Onda cicekler vardır ve tohumunun rengi siyahtır, koşelidir ve kabukla kaplıdır; onun kokusu keskindir ve koku beyazdır; guzel kokuludur, lezzeti de iyidir; ağır değildir ve ben onun dağ tipini (dağda yetişen kerevizi) Tabaristan'da gordum. Onun koku yerinde bircok kokler vardır.
Onun yarıkları (yırtıkları) vardır; onların boyu cezer (havuc) gibidir ve dalları ufalanırsa (kırılıp, ufalansa), yoğunlaşır ve ondan kafur suyunun kokusu gibi bir de koku cıkar.
iCERiĞi
O, birinci derecede sıcak ve ikinci derecede kurudur.
Rufus Ephesus, bostani olanın rutubetli olduğunu soylemiştir; ancak onun kokunun kuru olduğunda herkes hemfikirdir.
YARARLARI
Gaz cozucu, gidericidir; tıkanıklıkları acar; terletici ve ağrı gidericidir. Yabani olanı, ağrı verir ve yara acar, murabbesi veya ceneği yakıcıdır.
GUZELLİK
Yabanisi, ağrı verir ve tırnakları kırar ve ekzamalara karşı kullanılır; soğuktan oluşan catlaklara karşı iyi gelir. Bostani olanı, ağız kokusunu giderir.
ŞİŞLER
Başlangıcında olan balgabi şişleri cozer ve ozellikle de katı ve sıcak şişlere iyi gelir. Bu kereviz, semriniyun diye adlandırılır.
YARALAR
Yabani kereviz eğer haricen uygulanırsa (yakı yapılırsa), yara yapar. Bundan dolayı yangılı şişlere ve yaralara iyi gelir ve ozellikle yabani semriniyunun yararı vardır.
HAREKET ORGANLARI
Semriniyun, siyatikle ilgili butun hastalıklara yararlıdır.
BAŞ ORGANLARI
Kereviz, saraya iyi gelmez. Saralının sarasını tahrik edip, artmasına sebep olur. Kerfis koku, dişi ağrıyan kişilerin boynuna bağlanırsa, dişinin ağrısını giderir.
GORME
Bostani turu, goz ağrıları icin kullanılır; butun pomat cinsi ilacların terkibine girer.
SOLUNUM
Oksuruğe yararlıdır. Aynı zamanda astıma, nefes darlığına yararlı olur. Kerfis, goğusteki yangılı şişlere tatbik edildiğinde, yararlı olur.
BESLENME
Karaciğere ve dalağa iyi gelir; geğirti verir; onun hazmı ve sindirimi zordur. Kereviz tohumu, bulantı yapar. Her ceşit kerfesin butun mide hastalıklarına iyi geldiği soylenmiştir. Ancak, Ephesus bunun boyle olmadığını, muhtemelen kerevizin mideye zararlı olabileceğini, belki de rutubet topladığını soylemiştir. Ona gore, kereviz, midede uzun sure kalırsa, bulantı yapar. Ancak Anadolu'da yetişen kereviz, mide icin iyidir. Galenos demiştir ki, kereviz, yemekten sonra ve marulla birlikte yenmelidir. Kereviz tohumu, vucutta su toplanmasına karşı iyi gelir.
ZEHİRLENME
Semriniyun koku icilirse, haşarat ısırmasını (sokmasını) karşı yararlıdır. Eğer bostani olan, kokuyle birlikte kaynatılır ve icilirse, oldurucu bir ilactır ve hayvan sokmasına yararlıdır; kurşun zehirlenmesi yararlıdır ve tiryakların hıltlarındaki kotu etkisine karşı yararlıdır. Mercimekle beraber kaynatılıp icilirse, zehirin etkisini kaldırır. Kerfis yenmesi, akrep sokmasına karşı onlemdir.
DIŞARI ATAN ORGANLAR
İdrar ve regl kanının sokturur. Gebelerde sakıncalıdır. Bobrek, mesane ve rahimde butun kerfes ceşitleri temizleyici ve yıkayıcı rol oynar. Kereviz tohumu ve yaprağı, boşaltıcı değildir; ancak kokunde bu ozellik vardır ve dağ kerevizi, idrar zoruna iyi gelir; ozellikle meşimeyi (placenta) dışarı atar. Yabani semriniyun, rahimi temizler (bu etkisi cok fazladır). Bazıları derler ki cinsel gucu artırır.
Hatta bazılarına gore, kadınlarda sutun kesilmemesi ve cinsel gucun bastırılması icin aşırı kerfis yenmesinin onune gecmek gerekir. Kerevizin Anadolu'da yetişeni, mesaneye, bobreklere iyidir; makaddaki gazın atılmasını sağlar.
ALINTI