Tiroid bir endokrin bezidir, salgılama aktivitesine sahiptir ve urettiği hormonları kan dolaşımına salar. Şekli itibarıyla bir kelebeği andırır, lob adı verilen iki kısımdan (sağ ve sol lob) oluşur. Boynun on kısmında, yemek borusunun arkasında ve gırtlak ve soluk borusunun onunde yer alır. Aktivitesi hipotalamus-hipofiz tarafından duzenlenir. Hipotalamus, ceşitli uyaranlara yanıt olarak, hipofiz bezini hedef alan TRH hormonunu (tirotropin salgılayan hormon) salgılar. TRH, hipofiz bezi tarafından TSH (tiroid uyarıcı hormon) salgılanmasını duzenleyerek etki eder. TSH sırayla, tiroid uzerinde calışır ve sentezi icin iyot gerekli olan iki hormonun, T3 (triiyodotironin) ve T4 (tiroksin) uretimini duzenler. Daha sonra, farklı organlara ulaşana kadar kanın taşınmasına izin veren ozel proteinlere bağlandıkları kan dolaşımına salınırlar. Kandaki fazla veya az T3 ve T4 yoğunluğu, bir denge durumuna sahip olmak ve bunu surdurmek icin daha sonra uygun miktarlarda TSH salgılayacak olan hipofiz tarafından surekli olarak izlenir. Boyut ve ağırlık olarak kucuk (ortalama 20-30 gr), ancak tum organizmanın duzgun calışması icin temel bir bez olan tiroid, fetus doneminden itibaren onemlidir ve bu onemli gorevler doğumdan sonra da tum vucutta devam eder. Fetuste, tiroid hormonları vucudun normal gelişimini sağlar, ancak hepsinden once merkezi sinir sisteminin, tum sinir yapılarının ve beynin farklılaşmasını ve buyumesini destekler. Fetal donemde ve cocuklukta T3 ve T4 eksikliği, tam olarak oluşmamış ve olgunlaşmış bir sinir sisteminin eşlik ettiği zeka geriliği ile karakterize onemli ve geri donuşu olmayan beyin hasarına neden olabilir. Bu nedenle hamilelik sırasında fetusun normal olgunlaşması icin yeterli tiroid hormonu alması onemlidir. Yetişkinlikte tiroid, vucudun nefes alma ve dinlenme sırasında beyin aktivitesi ve kan dolaşımı gibi temel işlevleri yerine getirmesi icin gereken minimum enerji miktarı olan bazal metabolizmanın yonetiminde ve duzenlenmesinde kilit bir rol oynar. Sayısız hucresel aktiviteyi uyarır. Şeker ve yağ metabolizmasında gorev alır. Normal konsantrasyonlarda, tiroid hormonları kan glukoz seviyelerini duşurerek insulin etkisini artırır. Yağlarda ise kolesterolun uretimini ve atılımını uyarır. Tiroid ayrıca kalp ve damar sistemi uzerinde de etkilidir. Kalp atış hızını arttırır, miyokardın kasılmasını destekler, damarların direncini geliştirerek vucudun tum bolumlerinin uygun oksijenlenmesini sağlar. Hormonal aktivitesi sayesinde tiroid bezi aynı zamanda iyi ve sağlıklı bir sindirim fonksiyonuna sahip olmak icin kilit bir mekanizma olan bağırsak hareketlerini de duzenler. Ureme sisteminin de duzgun calışması icin tiroid hormonlarına ihtiyacı vardır. Orneğin erkeklerde once testislerin gelişimini ve daha sonra spermatogenezin olgunlaşmasını sağlarken, kadınlarda adet dongusunu duzenler ve gebeliğin devamını destekler. Bu nedenle sağlıklı bir tiroidin ureme kapasitesi uzerinde olumlu bir etkisi vardır. Tiroid sorunlarıyla ilgili bircok farklı belirti vardır. En yaygın belirtiler, uretilen tiroid hormonlarının miktarına bağlı değişikliklerdir. T3 ve T4 hormonlarının uretimi fazla ise durum hipertiroidi, bu uretim normalden duşuk ise durum hipotiroidi olarak adlandırılır. İşte tiroid bezinin işlevindeki olası bir değişikliğin gostergesi olabilecek 10 belirti. Vucut ağırlığında dalgalanmalar Tiroid hormonları, yağların ve karbonhidratların metabolizmasını etkiler ve bu durum vucut ağırlığında beklenmedik bir değişikliğe neden olabilir. Hipertiroidizm durumunda hızlanan metabolizma nedeniyle hızlı kilo kaybı olurken, hipotiroidizm vakalarında metabolik aktivitelerdeki azalma ve guclu su tutma nedeniyle kilolar doğru bir diyete rağmen birikir. Sıcağa veya soğuğa karşı aşırı duyarlılık Tiroid, vucudun dış sıcaklığa uyum sağlayarak kendi vucut sıcaklığını duzenlemesine yardımcı olur. Buna termoregulasyon denir. Gercek bir nedeni olmasa bile cok sıcak veya cok soğuk hissediyor ve bu duruma dayanamıyor musunuz? Bu, tiroid hormonlarında bir değişikliğin işareti olabilir. Orneğin hipertiroidizmde ısıya karşı yuksek hassasiyet vardır, aksine hipotiroidizmde guclu bir soğukluk hissi vardır. Yorgunluk Gece istirahati veya duzgun uykuya rağmen enerjisiz ve gucsuz hissediyorsanız, bu durum tiroid hormonlarında eksikliği gosterebilir. Neredeyse tum hipotiroidi vakaları bu ozelliklere sahiptir. Ruh halinin değişmesi Ruh halindeki değişikliklerin, bir tiroid bozukluğu da dahil olmak uzere bircok kokeni olabilir. Metabolizmanın genel olarak hızlanması nedeniyle, hipertiroidizmde sinirlilik, uykusuzluk, anksiyete, sinirlilik, hiperaktivite, aşırı duygusallık ortaya cıkabilir. Hipotiroidi varlığında ise genel olarak metabolizmanın ve hucresel faaliyetlerin yavaşlaması, uyuşukluk, hafıza bozuklukları, konsantrasyon gucluğu, duşunce sureclerinde azalma ve depresyon gorulebilir. Bağırsak bozuklukları Tiroid bezi, sindirim sisteminin sağlıklı calışması icin gerekli olan bağırsak hareketlerini duzenler. Tiroid bezinde herhangi bir bozukluk olduğunda, sindirim de zarar gorur. Hipertiroidizm, sindirim sistemi kaslarının daha fazla uyarılmasından kaynaklanan sık dizanteri (bağırsak iltihabı) ataklarını tetiklerken, hipotiroidizm hormonal yetersizlik nedeniyle inatcı kabızlığa neden olur. Kalp sorunları Normal kalp atışındaki değişiklikler de tiroid bozukluğuna işaret edebilir. Hipertiroidizm taşikardi, carpıntı ve tansiyonda yukseliğe neden olabilirken, hipotiroidizm bradikardi, duşuk miyokardiyal kasılma kuvveti, hipotansiyona neden olur. Yuksek kolesterol Doğru bir diyet ve belirli ilacların kullanımı ile normale donmeyen yuksek kan kolesterol değeri, metabolizmanın yavaşlamasına neden olan hipotiroidizmin bir işareti olabilir. Cilt, tırnak ve sactaki değişiklikler Sac, tırnaklar ve cilt tiroid hormonlarıyla ilgili dengesizliklerden buyuk olcude etkilenir ve yuksek veya duşuk konsantrasyonlarına farklı şekilde tepki verir. Hipertiroidizmde cilt daha sıcak, daha ince ve daha kırılgan gorunurken saclar cok fazla dokulebilir. Hipotiroidizm durumunda ise cilt puruzlu ve kurudur, tırnaklar zayıflar, saclar donuk, kırılgandır ve daha fazla dokulme eğilimi gosterir. Kaşlar da ince ve gucsuz olabilir. Duzensiz adet dongusu ve doğurganlık sorunları Ureme organlarının sağlığı da tiroid bezinin aktivitesine bağlıdır. Bu nedenle, kanda dolaşan tiroid hormonlarının fazlalığı veya eksikliği, adet dongusunde bir değişiklik ve doğurganlığın azalması ile ilişkilidir. Hipertiroidi varlığında menstruasyon kısadır, seyrektir ve yumurtlama olmayabilir. Hipotiroidide ise tam tersine akış bol, uzun ve donguler birbirine yakındır. Boyun tabanında ağrı ve rahatsızlık Tiroid, erkeklerde Adem elmasının altında, boynun tabanında bulunur. Yutkunurken boğazınızda bir yumru ya da tahriş hissediyorsanız, sesinizde hafif bir duşme fark ederseniz, tiroid sorunu yaşıyor olabilirsiniz. Tiroid sorunları ve ilgili hastalıklar yaygındır ve artmaktadır. Ozellikle sanayileşmiş ulkelerde tiroid problemleri oldukca hızlı bir şekilde artış gostermektedir. Duman ve kirlilik, yanlış beslenme ve gercek besinlerden yoksun gıdaların sık tuketimi ve stresli gunluk yaşam tiroid problemlerini tetikler. Peki, buyuk bir oneme sahip olan tiroidinizi nasıl koruyabilirsiniz? İşte bazı ipucları. Kendi kendinize muayene yapın Tiroid icin basit bir kendi kendine muayene de gereklidir. Bir bardak su ve bir ayna yeterli olacaktır. Boynunuza bakacak şekilde başınızı hafifce geriye doğru eğin ve biraz su icin. Yutma sırasında boyun puruzsuz kalırsa, tiroid tamamdır. Ote yandan, kucuk boyutlu hafif bir yumru fark ederseniz, bu bir tiroid nodulunu gosterebilir. Tiroidin dostu olan iyot alımını kontrol edin İyot, tiroidde uretilen hormonların ana bileşenlerinden biridir ve tiroidin duzgun calışması icin gerekli bir besindir. Eksikliği bezin buyumesi nedeniyle guatr, noduller ve beyin sorunlarının oluşumuna neden olabilir ve yaşamın belirli donemlerinde (fetal yaş, yenidoğan yaşı, hamilelik ve emzirme) daha fazla dikkat gosterilmelidir. Yetişkinlerde gunluk 150 mcg iyot alımı onerilir, bu miktar hamile veya emzikli kadınlarda 250-290 mcg'ye cıkar. Doğru dozda iyot almanın en basit yolu, sofra tuzunu iyotlu tercih etmektir. Bununla birlikte, iyotlu tuz soğuk yemekleri tatlandırmak icin ciğ olarak tuketilmeli ve iyot cok ucucu bir madde olduğu icin pişirme suyuna eklenmemelidir. İyot acısından zengin diğer besinler deniz balıkları, kabuklu deniz urunleri ve daha az oranda inek sutu, yumurta, et, baklagiller, meyve ve sebzelerdir. Selenyum alımına dikkat edin Sadece iyot değil, selenyum da tiroid bezinin duzgun calışması icin gereklidir. Kaju, kepekli tahıllar, kepek, buğday tohumu ve baklagillerde olduğu gibi hayvansal kaynaklı gıdalarda da iyi miktarda selenyum bulunur.