cocuklarda başarının sırrı okulda başarının sırrı okulda sırları
Okul oncesi cocukların % 15 - 17’sinde beslenme bozukluğu, okul cağı cocuklarının % 25’den fazlasında kansızlık problemi bulunmakta, oğrencilerin beslenme alışkanlıkları incelendiğinde %40’ının sabah kahvaltısı yapmadığı gorulmektedir.

Gunlerinin buyuk coğunluğunu okulda geciren oğrenci ve oğretmenlerin beslenme duzenlerinde de birtakım duzenlemelerin yapılması, sağlıklı beslenme ve sağlıklı yaşamın devamlılığı icin oldukca onemlidir. Ozellikle cocuklarda hızlı bir buyume ve gelişmenin olduğu okul cağlarında yeterli ve dengeli beslenme, sağlıklı gelişim ve buyumenin devamlılığı, artan enerji ve besin oğeleri gereksinimin karşılanması yanında, beslenmeye bağlı sağlık sorunlarının oluşmasının engellenmesi adına da onemlidir. Yanlış veya yetersiz beslenme alışkanlıkları zayıflık ya da şişmanlık, diş curukleri, kansızlık, kemik bozuklukları ve iyot yetersizliği gibi onemli hastalıklara sebebiyet verebilir.

Sabah okula yetişme telaşı, erken kalkma nedeniyle gorulen iştahsızlık, ac hissetmeme, biraz daha fazla uyuyabilme, kilo vermeye calışma veya tuketime hazır bir oğunun olmayışı gibi nedenler oğrenci ve oğretmenlerin kahvaltı oğununu atlayarak gune kahvaltısız başlamalarındaki belli başlı nedenlerdir. Ancak kahvaltı gunun en uzun aclığı olan gece aclığını takip etmesi nedeniyle biten enerjinin tekrar alınabilmesini sağladığı icin gunun en onemli oğundur. Gece boyunca devam eden aclığın ardından kahvaltı oğununu atlamak, kan şekerinin duşmesine ve buna bağlı olarak yuksek şeker ve yağ icerikli besinleri yeme arzusunun doğmasına, oğrenme ve konsantrasyon kabiliyetinin azalmasına neden olur.

Kahvaltı, kan şekeri olarak bilinen glikoz icin kaynak oluşturur. Glikoz beyin icin en onemli ve tek enerji kaynağıdır ve bir depoya sahip değildir. Cocuk veya yetişkin her birey normal beyin fonksiyonları icin yuksek oranda glikoza ihtiyac duyar. Kahvaltı yapan oğrencilerin konsantrasyon ve oğrenme kabiliyetlerinin daha yuksek olduğu, anlama ve algılamalarının ve sonucta da okul başarılarının daha iyi olduğu yapılan pek cok calışmayla ortaya konmuştur. Kahvaltı yapan yetişkin bireylerde ise iş verimi ve gun icerisindeki performansın yapmayanlara oranla daha iyi olduğu tespit edilmiştir.

Yapılan araştırmalarda kahvaltı oğununu tuketen oğrencilerin;

● Sınıf icerisindeki başarısının daha fazla olduğu,
● Kavrama yeteneklerinin daha iyi olduğu,
● Problem cozme gibi konularda daha başarılı olduğu,
● Beslenme bozukluklarından oluşan hastalıklara daha az yakalandıkları,
● Kilo kontrolunu daha iyi sağlayabildikleri belirtilmektedir.

Cocukluk doneminde kazanılan alışkanlıklar yetişkinlik donemindeki alışkanlıkların temelini oluşturduğu icin kahvaltı yapma alışkanlığı edinmiş bir cocuk, oğrencilik hayatı boyunca bu alışkanlığını devam ettirme eğiliminde olacağından gelecekte sağlıklı bir yetişkin olarak hayatını devam ettirecektir. Yine kronik hastalıkların coğu (şişmanlık, kalp damar hastalıkları, şeker hastalığı, yuksek tansiyon gibi) cocukluk cağı kokenli olduğu icin, cocukluk yıllarında bu alışkanlığı edinmiş bir yetişkin daha o yıllardan kronik hastalıklara karşı bir onlem almış olacaktır.

Butun bunlardan yola cıkıldığında, gun icerisinde surekli ders dinleyen oğrencinin başarısında ve surekli ders anlatan oğretmenin ders anlatabilme kabiliyeti ve performansında kahvaltının ne denli onemli olduğu ortaya cıkmaktadır.

Peki kahvaltıda ne yenmeli?

Kahvaltının iceriği kişiden kişiye değişmekle beraber, genel olarak karbonhidrat kaynağı olarak cavdar veya tam tahıllı ekmekleri, kahvaltılık gevrekleri, sebze ve meyveleri, protein kaynağı olarak peynir, yumurta, sut ve yoğurdu, yağ kaynağı olarak zeytin, ceviz, badem, fındık gibi besinleri iceren, doğal recellerle veya pekmez gibi sağlıklı besinlerle zenginleştirilmiş bir menu tuketilmesi onerilir.

Evde kahvaltı yapma seceneği olmayanlar icin hazırlanabilecek sandvic veya tost servis-arabada ya da okula gidince tuketilmek uzere hazırlanabilir. Poğaca, simit, acma, hamburger, cheeseburger gibi besinler kahvaltı seceneği olarak tercih edilmemelidir.

Okulda gecirilen sure uzundur ve kahvaltı gun boyu ihtiyac duyulan enerjinin karşılanması icin yetersiz kalır. Bu nedenle kahvaltı, ara oğunler ve tuketilen oğle yemeğiyle muhakkak desteklenmelidir.

Ara oğunler icin; taze ve kuru meyveler, ceviz, badem, fındık gibi yağlı tohumlar, kutu sutler veya doğal meyve suları taşınma pratikliği olan besinlerdir. Ev yapımı kek veya kurabiye veya sebzeli-peynirli poğacalar veya mini sandvicler de ara oğunler icin tuketilebilecek alternatiflerdir. Kahvaltı ve ara oğun verilen okullarda ise, menulerin iceriği aileler tarafından kesinlikle kontrol edilmelidir.
Oğle yemeği icin okul kantininden fast - food besinlerin tuketimi yerine, yemekhaneden yenebilecek veya evden goturulebilecek oğunler tercih edilmelidir. Okul kantininde satılan besinler arasına sağlıklı secenekleri ekleyip (orneğin sut, ayran, meyve gibi), sağlıksız olanların kontrolunun sağlanmaya calışılması onemlidir. Okul yemekhanesinde sunulan yemeklerin ısı değerinin, sunumunun, temizliğinin ve iceriğinin uygun koşullarda olması kantinler yerine yemekhanelerin tercihinde onemli rol oynayacaktır.

Evden yemek gotururken bozulacak, kokacak ya da yerken hijyen sorunu yaşatabilecek yemeklerden kacınılmalı, tahıllı ekmekler ile hazırlanmış sandvicler (iceriğine her gun farklı bir malzeme katarak bıkkınlık onlenmelidir), taze ve mevsiminde meyve-sebze, soğuş yenebilecek sebzeler, kutu sut-yoğurt ve ayranlar, katkısız meyve suları, kuru yemişler, kuru meyveler tercih edilmelidir.