konuşamayan bebekler gec konuşan bebekler
Konuşma ve dil gelişimi iletişim ve sosyal hayatın en onemli oğesidir. Kişi iletişim aracları ile kendini ifade eder ve hayatını devam ettirir. Konuşma ve iletişimin eksik kaldığı bir hayatta bir cok sıkıntının gelişmesi acısından zemin hazırlanmış olur.


Cocuk ilk doğduğu gunden beri surekli olarak psikososyal ve psikomotor gelişim sureci icerisindedir. Dil gelişimi de belli olcude doğumdan itibaren gelişmeye başlar. En ideal olanı cocuğun yaşına uygun konuşma becerisine kavuşması ve bu yonde herhangi bir gelişimsel bir sıkıntı oluşmamasıdır. Cocuğun zamanında konuşması, psikososyal gelişimin aşamalarının duzenli olması , cocuğun sosyal ilişkilerinin ve gelişiminin normal olması , zeka ve oğrenme kapasitesinin normal seviyeye gelmesi , ulaşması gereken gelişimsel donemlere varması icin gereklidir. Konuşma bu kadar onemli olduğuna gore isterseniz konuşmanın zamanı ve bunu pozitif ve negatif yonde etkileyen etkenleri gozden gecirelim.
Genelde butun cocukların konuşması ve dil gelişiminin olması icin yapısal olarak sinir sistemi , sinir sistemi ile dil kasları arası yollar , ağız -damak -dudak -diş yapısının doğuştan normal olması gerekmektedir. Bunlarda ki herhangi bir doğumsal sıkıntı ve eksiklik veya sonradan oluşabilecek bozukluk, cocuğun konuşmasını negatif yonde etkileyecektir. Bu normal anatomik yapıyı kotu yonde etkileyebilecek bir cok hastalık mevcuttur. Bu hastalıkların hamilelik doneminde annede ve cocukta gelişmesi veya doğum sonrası cocukta gelişmesi ile bu normal anatomik yapı bozulabilecektir. Bu hastalıkları tek tek saymak oldukca uzun ve geniş kapsamlı olduğundan , şu anda fazla ayrıntıya girmeden temel konuları aktarmak istiyorum.
Cocukların genelde ilk altı ayında yavaş yavaş heceler cıkmaya başlar ( ma ma , ba ba , da da vb ) , 12 aydan itibaren kelimeler cıkmaya başlar ( anne , baba, mama , dede vb ) , 18 aydan itibaren de cumle kurmaya başlar (anne gel , baba ver vb ). Bu gelişim donemlerinin cok gerisinde kalan cocukların genel olarak konuşma yonunden incelenmesi gereklidir. Zira gozden kacırılacak bir durum cocuğun iletişim sorununa ikincil olarak , normal zeka gelişimini , sosyal gelişimini kotu yonde etkileyecektir. Bu arada bazı cocuklar hicbir problemi ( anatomik ve psikiyatrik ) olmadığı halde gec konuşmaya başlamakta ve konuşma gec olmaktadır. Ama anne babalara tavsiyemiz , belli bir donem beklendikten sonra hala konuşmayan cocuklar icin gerekli incelemeleri sağlamaları uygun olur.
Konuşmaya negatif etki eden , yani gec konuşmaya neden olan yada istenen konuşma seviyesini engelleyen durumları belirtmek yerinde olur. Bunun en sık karşılaşılan nedenleri arasında zeka sorunlarını saymak yerinde olur , Zeka olarak yaşıtlarına gore geri olan cocuklar , yaşıtlarından daha gec konuşmaya başlayacaklardır.
İşitme sorunu olan cocuklar dış dunyadan hic bir ses işitmedikleri ve uyaran almadıkları icin konuşma sorunu onlarda da yoğun bir şekilde olacaktır. Cocuğun konuşma mekanizmasının ve yeteneğinin gelişmesi icin dış dunyadan ses olarak uyarı alması , bunları algılaması , yorumlaması , ayırt etmesi ve bunun sonucunda ona benzer sesleri cıkartması sureci gereklidir. O nedenle konuşmayan cocuklarda işitme yonunun incelenmesi uygun olur , ozellikle sık olarak otitis media ( orta kulak infeksiyonu ) geciren cocuklar icin bu konuda dikkatli olunmalıdır.
Konuşma ya negatif etki edecek diğer bir durum ise cocuğun gorme sorunu olmasıdır . Bu durum işitme sorunu kadar probleme yol acmasa da cocuğun etrafında olup biteneleri gormesi , nesneleri tanıması , isimlerini oğrenmesi , diğer cocuklara uyum sağlaması acısından , gorme ozurunun olması ,konuşma acısından sorun olabilmektedir.
Bir başka neden olarak sık havale ve epilepsi geciren cocukları ornek olark verebiliriz . Bazı cocuklar normal konuşmaya başladıkları halde , hatta bazı cumleler kurmalarına karşın gecirdikleri havaleler ve epileptik nobetler cocukların beynindeki işitme merkezi veya ilgili bolumlerde zarara yol acarak , konuşma acısından ciddi sorunlara yol acabilmektedir. Bu nedenle anne babaların cocuklarının havale gecirmesini engellemeleri onemlidir. Bu durumu olan cocuklarda EEG (elektroensefalografi) cekilerek kolaylıkla havale ye bağlı sorunlar tespit edilebilir.
Bir diğer neden olarak kendi halinde olan , cok fazla uyarı almayan cocuklarda , gec konuşma ve iletişim sorunları olabilmektedir. Cocuğun doğduğu andan itibaren insanlar arasında olması , onunla konuşulması , sevilmesi , oyun oynanması onun gerekli cevresel uyarıları alarak konuşmasını hızlandıracaktır. Diğer yandan etrafında fazla insan bulamayan , kendi halinde kalan cocuklarda bu gelişim geri olabilmektedir.
Yukarıda bahsedilen soruna paralel olarak ozellikle 0-3 yaşta izlenen TV ye (saatlerce muzik , reklam izleme ) bağlı olarak cocuklarda dış dunyadan kopma , kendi halinde olma eğilimi , insanlardan ve insanlar arası ilişkilerden uzaklaşma , nesneler ile daha fazla ilgilenme , duygusal alışverişten vazgecme , konuşmama , yaşıtları ile ilgilenmeme , seslenince bakmama gibi bir durumun olduğu bir psikiyatrik tablo gelişebilir. Buna bağlı olarak cocukların konuşması gelişmez veya geliştikten sonra gerileyebilir. Bu durum gec farkedildiği zaman konuşma sorununun yanısıra bir cok sorunun eşlik ettiği otistik ozellikler gelişebilir . Anne babaların bu kritik yaşam evresinde ( 0-4 yaş ) cok fazla TV izlettirmekten kacınmaları yerinde olur.
Ayrıca duzenleme bozuklukları , yaygın gelişimsel gerilikler , kronik depresyon , cocukluk cağı psikozları gibi bir cok hastalıkta ve cok merkezi sinir sistemini tutan hastalıklarda konuşma sorunları yaşanmaktadır.
Cocuğun konuşma ve iletişim yonunde gelişimini hızlandırmak icin yapılabilecekler.( yukarıda bahsedilen hastalıklar ve bedensel sorunlar dışlandıktan sonra )
1- Cocuğa sevgi ve huzur dolu bir aile ortamı hazırlamak
2- Cocuk ile ilgilenmek ve sevildiğini hissettirmek
3- Cocuğun bedensel ihtiyaclarına ( yemek , uyku , koruma vb ) cevap vermek
4- Cocuk ile yaşı ne olursa olsun sık sık konuşmaya calışmak
5- Yaşına uygun bir şekilde onun ile oyun oynamak
6- Cocuk ile birlikte vakit gecirmek
7- Onun dengeli ve ceşitli beslenmesini sağlamak
8- Onun kendi haline kalmasına izin vermemek
9- Mumkun olduğunca yaşıtları ile birlikte oyun oynamasını sağlamak
10- İnsanlar arasında sık sık bulundurmak
11- Ona hikaye masal anlatmak , ninni soylemek
12- Onun size gonderdiği konuşma ve ses mesajlarına cevap vermek
13- Bir nesneyi eline aldığında onun ile ilgili ona bir şeyler anlatmak ( cocuk 3- 4 aylık bir bebek olsa bile )
14- TV karşısında cok uzun sure kalmasını engellemek (0-4 yaş )
15- Onun ile konuşurken ses tonunu iyi ayarlamak
16- Onun işaret ile gosterdiği istekleri onunla konuşarak yonlendirmek, anlatmasını sağlamak (yaşına uygun olarak)
17- Onun fikirlerine değer vermek onun ile sık sık dertleşmek ( yaşına uygun olarak )
18- Onun kendine guvenini artırmak (bakınız ozguveni artırma yolları )
19- Onun sık sık sosyal ortamlarda bulunmasını sağlamak
20- Kalabalık icinde onun konuşmasını teşvik etmek
21- O konuştuğunda onu cesaretlendirmek , teşvik etmek
22- Onun yaşına uygun bir eğitim almasını sağlamak
23- Gunluk belli bir zaman ayırarak onun ile resimler uzerinde bol bol konuşmak
24- Ondan yaşına uygun olarak hikaye , masal anlatmasını istemek

25- Konuşma zorlukları gorduğunuzde onun dikkatini konuşma zorlukları uzerine cekmemek