Sevgili melekler,
Bu yaş donemindeki cocukların en onemli ozelliği surekli hareket halinde olmalarıdır. Hoplamayı, zıplamayı severler. Artık daha dengeli hareket ettikleri icin koşmak ve istediğinde durmak başarabildiği şeylerdir.
Anne okulda resim yapıyorduk ne oldu biliyor musun? Cizdiğim dinozor kağıttan yere atladı. Hem de kanatlı bir dinozor. Ben de sırtına bindim ve eve uctuk.Y olda kuşlar bize saldırdı. Ama ben ateş cıkaran sopamla hepsini kacırdım…
3- 4 yaş cocuklarının genel ozellikleri nelerdir? Bu donemde en cok tekrarlanan davranışlar nelerdir?
Bu yaş donemindeki cocukların en onemli ozelliği surekli hareket halinde olmalarıdır. Hoplamayı, zıplamayı severler. Artık daha dengeli hareket ettikleri icin koşmak ve istediğinde durmak başarabildiği şeylerdir. Sallanmayı, kaydıraktan kaymayı, alcak bir basamak ya da duvardan atlamayı severler. Enerjisi hic bitmeyecekmiş gibi surekli hareket halindedirler. Tehlikeli olanı yavaş yavaş ayırt edebilir. Kendi kendine yemeyi, giyinme ve soyunmayı, el yıkama ve diş fırcalama gibi oz bakım becerilerini başarır. Dikkatini daha uzun sure yaptığı işe verebilir. Daha uzun sure kendi başına oynayabilir. Masa başında yapılan faaliyetlere daha uzun sure ayırabilir. Resim yapmak, değişik malzemelerle (oyun hamuru, parmak boyası vs.)calışmak ilgisini ceker. Bu yaş donemlerinde resimleri konuludur ve daha anlaşılır olmaya başlamıştır. İnsan resmi ciziminde goz, ağız ve kafadan cıkan bacaklar vardır. Yapboz yapmak bu yaş donemlerinde bazı cocukların ilgi alanına girer. Buyuk ve az parcalı Legolarla inşa oyunları oynamakta bu yaş doneminde başlar. Taklit yapmayı sever. Farklı rollere burunur. Bir gun kedi olur, bir başka gun dinlediği masaldaki kahramanın yerine gecer. Kendinin artık diğer insanlardan farklı bir birey olduğunu kavramaya başlar. Başkalarının da kendinden farklı duygu ve duşunceleri olduğunu fark etmeye başlar. Renkleri oğrenir. Bir tane ve bir suru gibi farklılıkları anlamaya başlar. Nesneleri buyukluk ya da renkleri gibi farklı ozelliklerine gore sıralayabilir. Beşe kadar saymayı oğrenebilir. Mutfakta ya da evde yapılan işler yardımcı olabilir. Oyuncaklarını kendi alıp, yerine koyabilir. Neden sonuc ilişkilerini oğrenmek ilgisini ceker. Arkadaş ilişkileri gelişir , paylaşmayı oğrenir. Konuşmaları ana dilbilgisi kurallarına uygundur. Anlatacak cok şeyi vardır. Okulda olanlar, arkadaşları, hayali hikayeler . Kuralları anlayabilir, sorunla karşılaştığında cozum yolları konusunda mudahale edilmezse kendi cozumlerini uretip sonuc alabilir. Gecmiş ve geleceği ayırt etmeye başlar. Eskiden olanlar ile yatıp kalkıp sabah olunca olacakları anlayabilir. Zaman zaman inatcı davranışlar sergiler, kendi isteklerinin yerine getirilmesi onemlidir .
3 - 4 yaş cocuğunun hayal dunyası nasıldır?
3 – 4 yaşındaki bir cocuğun hayal gucu artık oyunlarına, yaptığı faaliyetlere değişik renkler katmaktadır. Bu yaş donemlerinde cocuklar hayal ile gerceği yeni yeni ayırt etmeye başlarlar. Bununla birlikte hayali hikayeler dinlemeyi ve uydurmayı severler.En sevdikleri masal ya da cizgi film kahramanının yerinde olmak , ya da başkalarının başına gelen şeyleri kendi başına gelmiş gibi anlatmak veya hic olmayan şeyler uydurmak bu donemde sık karşılaşılan durumlardır.
Hayal dunyaları gittikce zenginleştiği icin de oyunları, resimleri ve anlattıkları hikayeleri de daha renkli, zengin olmaya başlar. Oyun bu yaş doneminde cocuğun hayatının en onemli parcasıdır. Arkadaş ilişkileri gelişmeye başladıkca cocuğun sosyal yanı da gelişmektedir.En iyi arkadaşını taklit etmek onun gibi yurumek ,konuşmak gibi farklı rolleri oynamayı sever.Bazen farklı bir karaktermiş( masaldaki cin veya cizgi filmdeki super kahraman ) gibi davranmak ya da bir nesneyi başka bir nesnenin yerine kullanmak ( boş bir ayakkabı kutusunu muzik seti ya da ipleri kablo yapmak ) bu donemdeki gelişmelerdir.
Anlattıkları hikayelerde başlangıcta baş ve son yoktur, hikaye her defasında farklı şekilde anlatılır ama zamanla onları daha gercekci ve mantıklı hikayelere donuşturmeye başlar.
Cocuğun hayal gucunun gelişmesine anne ve baba nasıl katkıda bulunabilir ?
Oyuncak secerken mumkun olduğu kadar ceşitli fonksiyonları olan oyuncaklar secmelidir.Tek bir duğmeye basılarak oynayan yaratıcılığa ve hayal gucune yer bırakmayan oyuncaklar secilmemelidir. Birlikte bir oyun oynadığınızda cocuğu yonlendirmek yerine onun sizi yonlendirmesine izin verin. Orneğin oyuncak tabak bir ucan daire olarak kullanılıyorsa bunun aslında bir tabak olduğunu soylemek yerine bir tabakta siz alarak oyuna katılabilirsiniz. Televizyon ve bilgisayar gibi hayal gucune fazla yer bırakmayan etkinlikler yerine tiyatro , drama, dans,sergi gibi faaliyetler tercih edilebilir. Evdeki eşyalarla farklı şeyler yapmasına izin verin. Zarar verici olmadıkca eşyaları ellemesine , kullanmasına destek verin.Yastıklardan kulube inşa etmesine , eski giysilerden kıyafetler yapmasına izin verebilirsiniz. Evin dağılması ve kirlenmesine neden olduğu duşunulerek cocuğun oyunlarına kısıtlamalar getirmek hayal gucunu engelleyecektir. Farklı malzemelerle calışmasına fırsat tanıyın. Değişik boyalar , kağıtlar,evdeki atık malzemeleri( boş kutular,rulolar,gazete kağıtları vs) kullanmasınıdestekleyin. Hikayeler okumak , bilinen hikayeleri farklı şekilde cocuğa tamamlatmak,cizdiği bir resim icin hikaye oluşturmakta yararlı olacaktır. Oyuncak uretmesine olanak tanıyın. Doğa ile yakından tanışmasına fırsat tanımak, hayvan ve bitkileri izlemesini ve gozlemesini sağlamak ona yeni oyunlar icat etmesi icin gereken hayal gucunu kazandıracaktır. Ona kendi cocukluğunuzda oynadığınız değişik oyunları anlatın ve birlikte oynamaya davet edin.Kağıttan ucak yapmak, konserve kutusundan robot yapmak,kağıt gemileri yuzdurmek,eski coraba dikilen duğmelerle goz ağız yapıp kukla oluşturmak , incir yaprağından canta yapmak gibi bildiğiniz oyunları paylaşın.Patates baskısını, kağıda boya surup ortadan katlayarak resim cıkarmayı gosterin. Değişik roller oynamasına izin verin. O anne olsun , siz cocuk.O yemekleri yapan anne ya da arabayı kullanan baba olsun siz de arka koltukta oturan oğlunuz. Değişik malzemeleri karıştırarak mutfakta birlikte yeni yemekler icat edin. Saksıya farklı tohum ve soğanlar ekerek nasıl bir bahce oluşacağını ,cıkacak ciceklerin renk ve kokularını hayal edin. Kendi resimlediği kendi hikaye kitabını oluşturun.Bu kitabı ciltletin ve başkalarına anlatması, zamanla yeni sayfalar ilave etmesi konusunda onu yureklendirin.
Kaynak
Nur Dincer Genc
Psikolog