ergen nedir ergenlik nedir ergenlik donemi ergenli ergenlık nedır
Donemin başlama yaşı, cinsiyete ve ulkelere gore değişmektedir.Ortalama olarak bu donem, 11 yaşta başlar.
11 - 13 yaşları arasına giriş donemi (puberte donem) diyoruz.
Ergen, ne cocuk ne de yetişkindir. Kimliğini belirlemeye calışan bir bireydir.
Ergenlik (13-18 yaş = Doğan Cuceloğlu 1992 )
Her iki cinsiyetle de olgun ilişkiler kurabilme.
Eril ya da dişil toplumsal rolu gercekleştirme.
Bedensel ozelliklerini kabul etme ve bedenini etkili bir şekilde kullanma.
Ana babadan ve diğer yetişkinlerden duygusal bağımsızlığı gercekleştirme.
Aile yaşamına ve evliliğe hazırlanma.
Bir mesleğe hazırlanma.
Davranışlarını yonetebilmek icin gerekli değerler ve ahlaki sistem geliştirme.
Sosyal sorumluluklar isteme ve başarma.
Aile ilişkileri:
Ergenlerin bu donemde ailelerine olan bağımlılıkları azalır.
Hicbir şey beğenmez, surekli şikayet edecek bir şeyler bulurlar.
Eve istediği zaman girip cıkmak ister.
Ailesinin en ufak bir eleştirisine buyuk tepkiler verir. Kendine yoneltilen eleştirileri kabul etmez, surekli eleştirmeyi sever.
Boş vermişlik icindedir.
Anne babasının beğenileriyle alay eder.
Anne babasının duşuncelerini eskimiş bulur. Onlardan oğrenecek hicbir şeyi kalmamış sanır.
Bu donemde aileye buyuk bir gorev duşer. Aile bu davranışların bir sure sonra gececeğini bilmeli ve sabırlı davranmalıdır.
Aileyle fikir bazında catışma , isyankar tutum bu donemde artar.
Arkadaşlarıyla ilişkisi:
Ergen icin arkadaşları cok onemlidir.
Arkadaşlarının kendisi icin ne duşunduğu cok onemlidir.
Bu donemde ergenler kendi aralarında arkadaş grupları oluştururlar.
Bu grupların kendi aralarında yazısız kuralları vardır. Kurallarına uyan kişileri gruplarına alırlar.
Her ergen bir arkadaş grubunda olmak ister.
Erkeklerin kurdukları gruplar daha kalabalıktır, ilişkiler yuzeyseldir.
Kızlardan oluşan gruplar daha kucuktur, ilişkiler ise daha sıkıdır.
Ailesi icinde gecimsizlik ve dengesizlik olan ergenlerde, bir baskı hakim ise masum arkadaş grupları yerine ceteye yonelir.
Kız-erkek ilişkisi:
Ergenliğin ortalarına doğru, karşı cinse olan ilgi artar.
Ergen, karşı cinsin ilgisini cekebilmek icin giyim kuşamına dikkat eder.
Ergenlik donemiyle ilgili duygular:
Kızlar, erkeklerden daha erken duygusal olgunluğa ulaşır ve duygularını kontrol edebilirler.
Ergenin duygularında bir yoğunlaşma gorulur, bunu ergen dışarı vurma ihtiyacı guder.
Ergen yaşadığı olumsuz duyguları bağırarak, ağlayarak, el - kol hareketleri yaparak belli eder.
Ergenin yaşadıkları olumlu duygularsa ergen şiir yazar, oyku yazar ya da hatıra tutar.
Ergen duygularını daha cok arkadaşlarıyla paylaşmaktan hoşlanır.
Aşık olmak bu donemde baskın bir duygudur. Bazen bunu karşı cinse belli edebilir, bazen de duygularını saklamayı tercih edebilir.
Bu donemde aşırı şekilde hayal kurma gorulur.
Ergende yalnız kalma isteği vardır.
Ergen, sosyal ilişkilerden korkar.
Sevgi, ergenin ihtiyacı olan bir duygudur.
Soyut işlemler:
Genelleme, tumden gelim - tumden varım zihinsel işlemleri rahatlıkla yapabilir.
Bir sorunun cozumunde bir cok faktoru gorebilir ve ele alabilir.
Mecazi soyleyişi anlayabilir.
Miza ve espiri anlayışı da gelişmiştir.
Mantık oyunlarını sever ve onlarla uğraşır.
Tartışmalara katılmayı sever.
İnsanlık, hurriyet, adalet ve din gibi soyut kavramları anlamaya başlarlar ve duşunebilirler.
Kişiye, yere ve zamana gore değişen gorece kavramlar da bu donemde edinilir.
Kuralların değişebileceğini kavramaya başlar.
Ergen kendi kendini cok eleştirir, kendini cok eleştirdiği icin de herkes tarafından eleştirildiğini sanır.
Sanki herkesin dikkati onun uzerindedir, herkes onun dış gorunuşune cok onem vermektedir.
Ergenin ben merkezci duşunce biciminin diğer bir ozelliği de kendi duşuncesinin, kendi inaclarının en doğru en orjinal olduğunu sanmasıdır.
Ergen bir celişkiler dunyasında yaşamaktadır. Bir yandan cevresindekilerin kendisine ilişkin duşuncelerine cok onem verirken, bir yandan da kendisini herkesten daha akıllı sanmaktadır.
Ergenler kendilerini olduğu gibi yargılamadan kabul eden, sevgi, saygı gosteren, guven ve destek veren ozdeşim modelleri ile karşılaşma şansına sahip olurlarsa, sağlıklı bir kimlik geliştirebilirler.
Ergenlik donemi, kısaca bireyin cevresiyle ve kendisiyle catışma halinde olduğu bir donemdir.
Kimliğe karşı rol karışıklığı ( ergenlik donemi, 12-18 yaş = Erik Erikson )
Bu donem boyunca, cinsel olgunlaşma ve beden buyumesi oldukca hızlıdır.
Kadın ya da erkek kimliği gelişir.
Arkadaşları ile toplumun soyledikleri birbirine uymadığı zaman catışma olur.
Genital Donem ( 11-18 yaş = Freud )
Cinsel cekicilik, toplumsallaşma, grup etkinlikleri, meslek planlaması ve yuva kurma gereksinmeleri belirir. Bu donemin amacı, ergenin ana babasına olan bağımlılığından koparak aile dışındaki karşı cinsele olgun ilişkiler kurabilmeyi oğrenmektir.
Buyume:
Ergenlik donemi, buyumenin yeniden hızlandığı, biyolojik değişim ve olgunlaşmanın tamamlanarak cocuğun artık erişkin gorunumune girdiği donemdir.
NOT:Kızlar ergenliğe erkeklerden daha once girdikleri icin erkeklerden daha uzundurlar.
Erkekler, 14 yaş civarında kızlara ulaşırlar ve onları gecerler. Aynı zamanda, 12-14 yaşaları arasında kızlar erkeklerden daha ağırdır.
Kas kutlelerinde ¼ oranında artış gorulur. Bu da ergenin sportif etkinliklere ve yoğun antremana hazırlıklı olmasını sağlar.
Kız cocukları 8-13 yaşlarında ergenliğe girebilir.
Erkek cocukları 9,5-15 yaşlarında ergenliğe girebilir.
Ergenlik suresi 2-6 yıl arasında surebilir.
Ergenlik başlangıcında erişkin boyun % 80’ i olan boy uzunluğu
2-4 yıl icinde erişkin boyun % 99’na ulaşır.
10-12 yaşlar arasında kızlar erkeklerden daha iri olurlar.
Buyume hızı doruğu kızlarda 9 cm/yıl
erkeklerde 10,5 cm/yıl
Boy uzaması kızlarda 16-18 yaşlarında
erkeklerde 18-20 yaşlarında durur.
Genelde kızların 14 yaşından sonra uzamalarının durduğu ve govde - bacak uzunlukları acısından yetişkin proporsiyonlarına da bu yaşta ulaştıkları gozlenmiştir.
Ergenlik donemi suresince beden ağırlığı kızlarda 16 kg
erkeklerde 20 kg artar.
Gerek kız derekse erkek cocukların bir coğunda, ergenlik oncesinde (8-10 yaşlarında) bedende yağ depolanması sonucu ağırlıkta belirgin bir artma gorulur. Ergenlik donemi boyunca ise erkeklerde ve kızlarda ağırlık artışı nedenleri farklıdır.
Erkekler kas gelişmesi iskelet kitlesinin artması
Kızlar yağ depolanması sonucu kilo alırlar.
Ağırlık artmasının en hızlı olduğu donem, “ buyume hızı doruğu ” ’dan altı ay sonra yaşanır.