Sevgili melekler,
Cocuklarımız bazen biz evde kullanmasak bile tasvip etmediğimiz kelimeleri telaffuz edebilirler.Oyle ki boyle durumlarda bazen caresiz kalabiliyoruz.Eskilerin boyle durumlar icin kullandıkları en guzel tehdit ''Ağzına biber surerim!'' olurdu.Acaba biz de mi biber surmeliyiz?
Cocuk-ergen psikiyatristi Serdar Alparslan, 'ayıp, ağzına biber surerim' gibi tepkilerin sorunu cozmeyeceğini soyluyor. Alparslan, cocuklar bu tur kotu kelimeler kullandığında gulunmemesi ya da rencide edilmemesi gerektiğini belirterek, bu kelimelerin neden kotu olduğunun anlatılmasını tavsiye etti.Dil gelişiminin en yoğun yaşandığı 3-12 yaş arasında cocuklar zaman zaman argo ifadeler, kufur iceren, cirkin, kaba, kelimeler kullanırlar. Ozellikle de 3-5 yaş arası cocuklarda dil becerilerinin hızlı gelişimi ve duyduklarını taklit etmeleri sebebiyle kotu soz kullanımına daha sık rastlanır. Ebeveynin bazı yanlış tutumları ise cocukta kufurlu konuşmayı daha da pekiştiriyor. Cocuk-ergen psikiyatristi Serdar Alparslan'a gore cocuk 'ayıp' bir kelime soylediğinde anne-baba kızar veya 'ağzına acı biber surerim', 'babana soylerim' gibi ifadeler kullanırsa yahut gulerse cocuk ileriki gunlerde bu kelimeleri yine kullanabiliyor.Cocuk, aile veya cevreden duyduğu bircok kelimeyi anında hafızasına alır ve yakın bir gelecekte de bu kelimeyi kullanır. Bu kelimeler, kabul edilebilir veya olumlu olabileceği gibi kotu icerikli de olabilir. Ozellikle de kucuk cocuklar, anlamlarını bilmese de kotu sozcukleri soylemeye devam eder. Bir anda kufurlu konuşarak anne-babayı şaşırtırlar. Ebeveyn ise "Boyle konuşmayı nereden oğrendin?" diyerek cocuğa tepki gosterir. Serdar Alparslan, uygun olmayan bir kelime soylediğinde cocuğa kızarak tepki gosterilmemesi gerektiğini soyluyor. Alparslan, "Tepki verildiğinde cocuk size kızdığında ve bunu bir şekilde size belli etmek istediğinde bu kelimeyi yeniden kullanacaktır. Cunku cocuk, bu kelimenin anne-babayı kızdıracak bir şey olduğunu oğrenmiştir. 'Ağzına acı biber surerim', 'bak doverim' gibi ifadeler cocuğun bu kotu davranışını daha da pekiştirir. Ayrıca cocuk 'ayıp' bir kelimeyi ilk soylediğinde anne-baba kahkaha atar yahut sadece gizlemeye calışarak hafifce gulerse, cocuk bunu fark eder ve kelimeyi tekrar soyler. Cunku kucuk cocukların en cok istediği şey anne-babalarını memnun etmektir." diyor. Gulerek ya da ofkelenerek tepki vermenin kotu soz soyleme davranışını pekiştirdiğini soyleyen Alparslan, cocuğun ofkesi gectikten sonra durum hakkında cocukla uygun bir uslupla konuşulması gerektiğini ifade ediyor.
Cocuklara ne demeli, nasıl yaklaşılmalı?
Kotu sozleri nereden oğrendiği tespit edilmeli. Eğer aileden duyuyorsa ebeveyn, cocuğun soylemesini istemediği kelimeleri kullanmamalı, cocuğun yanında kullandığı kelimelere dikkat etmeli.Uygunsuz kelimeleri, arkadaş ortamından etkilenip oğrendi ise ani tepkiler verilmemeli. Bir şey olmamış gibi davranın. Belirli bir sure sonra 'Senin kullandığın daha guzel sozler var. Arkadaşının kullandığı bu sozlere ihtiyacın yok' diyerek onun kendisine ait olan olumlu ozelliklerini fark etmesini sağlayın.Kotu soz kullandığında gulmeyin. Gulmek, onun iyi bir şey yaptığını duşunmesine sebep olur ve onu cesaretlendirir.Bir şeye kızdığında ya da uzulduğunde bu duygunun ifade bicimi olarak kotu soz kullanıyorsa cocuğa duygularını doğru olarak ifade edebilme yollarını oğretin. Yaşadığı durumu ve duygusunu cocuğa acıklayın. 'Arkadaşın oyuncağını aldığı icin kızıyorsun. Seni anlıyorum ancak kullandığın bu soz iyi bir kelime değil. Bunun yerine kızdığında bunu arkadaşına soylemelisin' ifadeleri kullanılabilir. Ayrıca duygu anında kullanabileceği alternatif kelimeler oğretin. 'Sana cok kızdım, 'sinirlendim' vb.Kızmayın ve onu rencide etmeyin. Duruşunuz ve halinizle uzulduğunuzu gosterin.Aile, cocuğun kotu soz duymasını engelleyemez. Ancak cocuğa terbiye ve ahlak kurallarını hal diliyle oğreten ebeveyn, bu durumdan korkmamalı. Cocuk bir sure kotu sozleri kullansa dahi onunde iyi ve guzel ornek gormesi sebebiyle kotu davranışını terk edecektir.