Sevgili melekler,
SP tedavisinde rehabilitasyon sureci ile ilgili bilgi almak icin Hacettepe Unv.Yrd. Doc. Dr. M. Kerem'e kulak verelim..
Tıbbi yaklaşım
Teşhisle başlar. SP teşhisi Pediatrik Norolog başta olmak uzere, ilgili hekimler tarafından konulur. Teşhiste yardımcı olmak uzere EEG (Elektro Ensefalografi), EMG (Elektro Myografi), SEP (Somatosensoryel Evok Potansiyel), VEP (Visuel Evok Potansiyel), MR (Magnetik Rezonans) gibi ileri tetkiklerden yararlanılabilir.
SP’li hastada direk SP’ye yonelik etkin bir ilac yoktur. Ancak hastalıkla seyreden konsulzyon (havaleler) ve epilepsi icin yaygın şekildi ilac kullanılmaktadır. Bunun yanında kaslardaki aşırı sertliği onlemek icin de bazı ilaclar kullanılmaktadır.
Bu konuda ayrıntılı bilgi ceşitli hastanelerin Pediatrik Noroloji Servisi Hekimlerinden alınabilir.
SP’li cocukta rehabilitasyonun amacları
Cocuklarda gorulen hareket bozukluklarını en aza indirmek
Oluşabilecek kas-iskelet sistemi bozukluklarını onlemek, postur bozukluklarının oluşmasını engellemek
Gunluk yaşam aktivitelerinde bağımsız davranabilmeyi sağlamak
Yardımcı arac, gerec ve cihazları belirlemek
Eğer SP tablosuna eşlik eden, gorme, işitme, konuşma ve zeka problemleri varsa bunların en aza indirilmesini sağlamak
Aile eğitimi vermek ve SP’li cocuğun eğitimi konusunda aileye yol gostermek
SP’li cocuğun yaşayacağı mekanların duzenlemesine yapmak
Rehabilitasyon Ekibi
Fizik ve tedavi ve Rehabilitasyonun her alanında olduğu gibi, SP’li cocukların rehabilitasyonu da bir ekip tarafından yurutulur. Bir SP rehabilitasyon ekibinde şu uzmanlar yer alır;
Doktor (Pediatrik Norolog, Ortopedist, Pediatrik Cerrah, Cocuk Psikiatristi, Beyin Cerrahı, Kulak Burun Boğaz Uzmanı.... Hastalığın klinik yapısına gore bunlardan biri ya da bir kacı)
Fizyoterapist
İş-Meşguliyet Terapisti
İşitme-Konuşma Terapisti
Psikolog
Cocuk Gelişim Uzmanı
Odyolog
Ozel Eğitim Uzmanı
SP’li cocuklarda Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon asıl olarak Fizyoterapist, İş-Meşguliyet Terapisti ve İşitme-Konuşma Terapisti tarafından yurutulur.
Yapılan bir cok araştırmaya gore SP tedavi ve rehabilitasyonunun 1 yaşından onceki donemlerde başlamasının sonuc alınmasını kolaylaştırmaktadır. SP rehabilitasyonuna erken donemde başlanması SP’li cocukta anormal kas tonusunun duzenlenmesi, normal motor gelişimin sağlanmasını kolaylaştıracak kas yapısındaki bozukluk nedeniyle oluşabilecek postur bozukluğu onlenebilecek ve cocuğun fonksiyonel olarak bağımsızlığı sağlanacaktır.
SP’de rehabilitasyon programı
Rehabilitasyon programı;
Egzersiz tedavisi
Ortez (cihaz) uygulamaları
Ev programı ve aile eğitimi
El-goz koordinasyonu sağlanması
Uygun yardımcı arac gerecin belirlenmesi
İşitme-konuşma terapisi
Yemek yeme, giyinme oyun aktiviteleri gibi aktivitelerin eğitimi
bileşenlerinden oluşur. Tum bu uygulamalar, ozellikle egzersiz uygulamaları deneyimli fizyoterapistler tarafından yapılmalıdır.
Bilinmesi gereken en onemli şey SP tedavi ve rehabilitasyonunun cok uzun suren bir surec olduğudur. Bebeğin buyumesiyle birlikte rehabilitasyon uygulamaları da devam eder. Rehabilitasyon cocuk bağımsız (ya da en az bağımlılıkla) yaşama yetisini kazanana kadar devam etmelidir.
SP’li cocuklar da diğer cocuklar gibi bir cok ihtiyacı olan cocuklardır. Ayrıca coğu SP’li cocuk diğer cocuklar gibi gelişebilir.
SP fiziksel bir ozurdur. Az oranda zeka yetersizlikleri, gorme, konuşma, işitme ve algı bozuklukları fiziksel ozure eşlik etse de ilerleyici değildir. Bilincli bir yaklaşım ve etkili rehabilitasyon ile yetersizlikleri en aza indirmek mumkundur.
Rehabilitasyon surecinde dikkat edilmesi gereken onemli noktalar
Egzersizler aile tarafından oğrenilmeli ve evde tekrar edilmelidir.
Egzersizler cok uzun ve sıkıcı olmamalıdır. Oyun aktiviteleri ile birleştirilerek yaptırılmalıdır.
SP’li cocuklarda mental ve duyusal engeller yuzunden genellikle yetersiz olan iletişim kurma yeteneğini arttırmak icin sesli ve renkli oyuncaklar ya da objeler kullanılmalıdır.
SP’li cocuğun kontrolu en az 3 ay aralıklarla, pediatrik norolog, pediatrist, gerekirse ihtiyac duyulan uzmanlık alanlarındaki hekimler, fizyoterapist, iş-meşguliyet terapisti, odyolog, cocuk gelişim uzmanı ve psikolog tarafından yapılmalıdır.
Normal cocuk gelişimi izlenerek, SP’li cocuğun bu gelişimi yakalaması icin ailenin caba gostermesi gerekir. Ancak SP’li bir cocuğun sınırlılıkları iyi bilinmeli, normal bir cocukla kıyaslanmamalıdır. Fakat SP’li cocukta gelişimi sağlayabilmek icin de erken yaşlardan başlayarak dil ve sosyal gelişim uzerinde durulmalıdır.
SP’li bebeklerin taşınması terapistin gosterdiği şekilde destekli ve cevre iletişimini sağlayacak şekilde yapılmalıdır.
Oturma, emekleme, ayakta durma gibi motor gelişim aşamaları terapistin uygun gorduğu zamanlarda başlatılmalıdır.
SP’li cocuğun beslenmesi sırasında uygun oturma ortezleri (yardımcı cihazlar) ve destekli sandalye kullanılmalıdır.
SP’li cocuğun etkilenme tipine gore beslenme şekli ve tipi de değişecektir. Bu konuda bir diyetisyenden bilgi alınmalıdır. Beslenme surece sıvı yiyeceklerden katı yiyeceklere doğru ilerlemeli, beslenme pozisyonları terapistten uygulamalı olarak oğrenilmelidir.
SP’li cocuk mumkun olduğunca uygun bir kaşık ile beslenmelidir. Okul cağına gelen cocuklar fiziksel ozurlerine rağmen ozel bir eğitim kurumunda eğitime başlatılmalıdır.
Zeka problemi, algılama problemi olan cocukların eğitimi icin ozel eğitim uzmanlarının yardımı şarttır.
Yurumeye başlayacak SP’li cocuklarda ayakkabı ve gerekiyorsa yurume cihazının tipine karar vermek onemlidir. Bu secim fizyoterapist kontrolunde yapılmalıdır.
SP’li cocuklarda değişik psikolojik bozukluklar oluşabilir. Aile ve cevreyle uyumda zorlanan cocuklar icin psikologlardan yardım alınmalıdır.
SP’li cocukların evde surekli bakıcılar ya da ebeveynlerle kalmaları doğru değildir. Normal cocuklarla da iletişim kurabileceği ortamlar yaratılmalıdır.
Havale (konvulzyon) geciren cocuklar icin muhakkak pediatrik noroloğa başvurulmalıdır.
SP’li cocuklar aşırı koruma altına alınmamalı ve yapabilecekleri aktivitelere fırsat tanınmalıdır.