Oyun ve oyuncaklar, bebeğin sağlıklı gelişiminde onemli rol oynar.

Cunku oyun, her yaşta cocuğun hayatı deneyerek oğrenmesini sağlayan bir aractır. Ozellikle bebeğin doğumdan sonraki ilk yıl icinde algı ve harekete yonelik, coğunlukla belirgin amaclar taşımayan, nesneler ve hareketler uzerinde hakimiyetten kaynaklanan zevk iceren oyunlar on plandadır. Bebek, kemik ve kasların gelişmesini sağlayan hareketli oyunlarla biriken enerjisini boşaltır, sosyal ilişkiler kurabilir, kendini tanıyabilir, kendi gucunun sınırlarını belirler, duyuları gelişir ve becerileri artar. Anadolu Sağlık Merkezi’nden cocuk hastalıkları uzmanı Dr. Ayşe Sokullu, oyuncakların, gelişim basamaklarına uygun olarak cocuğun hareketlerine duzen getirdiğini, bedensel, zihinsel, psikososyal gelişimine yardımcı olduğunu, hayal gucunu ve yaratıcılığını, yeteneklerini geliştirdiğini soyluyor. Ozellikle 1 yaşına kadar olan cocuklar icin evdeki eşyaların oyuncak olarak kullanılabileceğini belirten Sokullu, bebeğe boğazına kacabilecek kucuk parcalı oyuncakların verilmemesi konusunda da aileleri uyarıyor.

Dr. Ayşe Sokullu’nun verdiği bilgilere gore, ilk aylarda bebek doğuştan gelen refleks tepkileri geliştirir, cevresindeki insan ve objelere bakar. El kol hareketleri geliştikce etrafındaki nesneleri yakalamaya calışır, yakalayabildiklerini inceler. 1-4 aylar arasındaki bebek, beşiğine asılan bir oyuncağın bazen sallanıp, bazen hareketsiz durduğunu fark edebilir. Oyunlarında ‘keşfetmek’ on plandadır. Hoşuna giden hareketleri tekrarlar. Cevresindeki oyuncağı, eşyayı cekerek, carparak tanımaya calışır. Vucudu da oyuncak niteliğindedir; parmaklarını, ayaklarını inceler ve oynar. 4-8 aylar arası sebep-sonuc ilişkilerini ayırt etme becerisi başlar. Hareketlerinin sonuclarını gormek ister. Beşiğin kenarındaki ipe dokunduğunda ipin sallandığını ve ses cıkardığını fark ederse ses duyabilmek icin ipi cekmeye başlar. 8-12. aylarda hareketlerinde de artış ve farklılaşma gozlenir. Sebep-sonucları daha iyi ayırt etmeye başlar. Hedeflediği sonucla arasına engel girerse bu engeli ortadan kaldırır. Oyuncağı sakladığınızda onu arar. Ortunun altına saklanan oyuncağı ortuyu kaldırarak bulur. Ayakta durma, yurume, tırmanma gibi hareketleri başarır. Bu hareketler mukemmel olana kadar oyun niteliğindedir ve surekli tekrarlar. Doğumdan itibaren bebek ses, şekil ve renklere karşı hassastır. İlk oyuncakları, renkli cıngıraklar, donenceler gibi oncelikle gorme ve işitme duyularına yonelik olmalıdır. Oturmayı başardıktan sonra cevresi genişleyen bebeğin oyuncakları arasına kupler, cıngıraklar girebilir. Bu donemde avuc ile kavradığı goz onune alınarak avucuna sığacak buyuklukte parcaları olan oyuncaklar secilmelidir. Yurumeye başlamasıyla birlikte oyuncaklarından cok ev eşyaları ilgisini ceker. Onun icin ulaşabildiği alanları keşfetmek onemlidir. Kuplerle kule yapmak, oyuncak parcalarını bir yerden bir yere taşımak ona haz verir. Parmaklarının gelişimi de arttığından buyuk parcalı, takılıp-cıkarılabilecek lego turu oyuncaklar yararlı olur. Yurume davranışını destekleyecek, cekip itebileceği tekerlekli oyuncaklar ilgisini ceker. Top oynamada başarılı olmasa da hareket gelişimine yardımcı olur.

Yıkanabilen oyuncaklar alın

0-12 aylık bebeklere oyuncak alırken; cinsiyet ayrımı yapılmamalı (erkek cocuğa bebek, kız cocuğa araba alınabilir). Oyuncak alımında aşırıya kacılmamalı. Ozellikle bebeklik doneminde alınacak oyuncakların kırılmayan, yumuşak, emniyetli, yıkanabilir cinsten olmasına ozen gosterilmeli. Kucuk yaşta parcaları buyuk, yaş ilerledikce parcaları kucuk oyuncaklar secilmeli; parmak kasları geliştikce avucla kavrama, yerini uc parmakla, daha sonra iki parmakla kavramaya bırakır. Evdeki makara gibi farklı malzemelerden de oyuncak yapılabilir. Evde oyuncakların yerleştirilebileceği bir dolap, koşe, kutu olmalı.

Bebeğinizle birlikte resimli kitap okuyun

Bebeğin oğrenmesinde gorsel malzeme onemli bir yer tutar. Canlı renklerde, buyuk boy ve ayrıntısız resimleri olan kitapların anne baba tarafından okunması, kısa masallar anlatılması, resimlerin birlikte incelenmesi bu yaşlarda bebeğin dil gelişimini hızlandırır. Kelime bilgisini artırır. Konuşması icin fırsat oluşturur ve destekler. Cevresini tanımasına yardımcı olur. Anne-baba-bebek ilişkisini artırır. Hayal gucunu geliştirir. Bebeğin teyp gibi mekanik bir sesten masal dinlemesi yerine kendisi ile ilgilenen kişi ile aynı mekÂnı paylaşması, bedensel temas icinde (kucakta veya yan yana oturarak) ses tonu ve mimiklerin değişimini gozlemesi, kendisiyle ilgilenen kişi tarafından zaman ayrıldığını hissetmesi gerekir. Dokunma yolu ile bebeğin kitabı, kağıdı tanıması sağlanmalı. Bu donemde bebeklerin parmakları yeterince gelişmediğinden kalın sayfalı kitaplar secilmeli