cocuklarda iştahsızlığa bitkisel cozum iştahsız bebeklere cozum zayıf bebek nasıl kilo alır zayıf bebekler nasıl kilo alır cocuklarda kaybı
İştahsızlık
İştahsızlık, bebek ve cocukların sıkca yaşadığı annelerin ise oldukca şikayetci olduğu durumlardan birisi. Coğu zaman gercek bir şikayet olmasa da bazen de bir rahatsızlığın belirtisi olabiliyor. Konunun iyi araştırılması gerektiğini soyleyen Prof.Dr. Benal Buyukgebiz, iştahsızlık konusuyla ilgili annelere onemli bilgiler verdi.
İştahsızlık nedir ve neden onemlidir?
İştahsızlık, cocuğun ağız yoluyla beslenmesinde karşılaşılan/yaşanan isteksizlik durumudur. Soz konusu isteksizlik nedeniyle cocuğun yeterli ve dengeli beslenmesi zorlaşır. Bu nedenle de iştahsızlık beslenmeyle ilişkili pek cok durum icin risk doğurur ve onemli sorunlar ortaya cıkar. İştahsızlık cocukluk yaş grubunda anne-babalar tarafından en cok dile getirilen ve doktorların en sık karşılaştıkları bir durumdur. Tum cocukların % 25–40, buyume geriliği olanların % 80’ininde iştahsızlık yakınması vardır. Ancak, cocukluk yaş grubunda hemen hemen butun hastalıkların seyrinde de iştahsızlık bir belirti olarak ortaya cıkar. Bu nedenle doktorun soz konusu iştahsızlığın organik bir hastalıkla ilişkili olup olmadığını mutlaka araştırması gerekir.
İştahsızlık coğu zaman, gercek bir şikayet değildir!
Anne-babalar ozellikle de anneler, kendilerinin uygun gorduğu miktarda yiyecek tuketmeyen cocukları icin “iştahsız” kararını verebiliyorlar. Burada onemli olan anne-babalar tarafından dile getirilen bu şikayetin, goreceli mi yoksa gercek mi olduğunun ortaya konmasıdır. Bu amacla kullanılabilecek en iyi yontem, cocuğun sağlıklı sınırlarda buyumesini surdurup surdurmediğinin kontrol edilmesidir. Eğer iştahsız cocukta buyume geriliği gelişmişse sorun onemlidir, mutlaka nedenlerinin araştırılması ve tedavi edilmesi gerekir.
İştahsızlığın nedenleri farklı olabilir.
İştahsızlık şikayetiyle doktora başvuran her cocuğun beslenme becerileri, besin tercihleri, anne-baba ilişkisi, aile ici etkileşim sabırla irdelenmeli ve en uygun cozum
hep birlikte uretilmeli. Organik bir hastalık tespit edilmişse, doktor oncelikle bunu tedavi etmeli. Sut cocukluğu ve erken cocukluk yaş gruplarında en onemli ve en sık neden, bozulmuş anne-cocuk ilişkisi ve yanlış davranış modellerinin benimsenmesidir. Anne-babalar oncelikle kendi davranışlarını, tepkilerini irdelemeli, doğru modelleri benimsemelidir.
İştahsız cocuğu bekleyen tehlikeler nelerdir?
İştahsız cocuğu bekleyen ilk tehlike yetersiz kilo artışıdır. Cocuk, yeterli kalori-protein-vitamin ve mineral alamadığı icin vucut ağırlığı artışı az ve yetersiz olur. Az beslenen cocuk az kilo alır, az buyur. Oysaki buyume cocukluk yaş grubunu simgeleyen en onemli biyolojik fonksiyondur. Bilindiği gibi anne karnında başlayan buyume ergenlik donemi sonunda durur. Bu durumda cocuk, erişkin ozelliği kazanmış olur. Buyume başlıca iki yonde gercekleşir. Bunlardan biri vucut ağırlığı artışıdır. Cocuğun kilo alması takip edilir. Diğeri ise boy uzunluğunun artışıdır ki bu da boyu olculerek izlenir.
Coğu anne cocuğunun iştahsız olduğunu duşunur. Bu nedenle eğer bebeğinizin boy ve kilo alışı yeterliyse yani bebeğiniz sağlıklı cocuklar icin belirlenmiş olan normal boy ve vucut ağırlığı dağılımı icinde ise endişe etmeyin. Ancak iştahsızlık bir aydan daha uzun surecek olursa bu yonden değerlendirilmesi gerekir. Coğu zaman annelere bizim onerdiğimiz besinleri bizim istediğimiz miktarlarda tuketmelerini istiyoruz. Oysa ki cocukların da aile sofrasına hazırlanan yiyecekler arasından secme ozgurlukleri de olmalıdır. Her cocuk her şeyi yemeyebilir. Bu durumda besin grupları icinde tuketmedikleri varsa o zaman onemlilik kazanır. Orneğin sut icmiyor ama yoğurt, ayran ve peynir tuketiyorsa sorun yoktur. Meyve ve sebzeler de aynı grup icinde duşunulmelidir. Cocuk bazı meyveleri ve bazı sebzeleri seviyorsa yine sorun yoktur. Ya da meyveleri cok seviyor ama sebze yemiyorsa bu da kabul edilebilir.
İştahsızlık nedeniyle yeterli beslenemeyen cocukta kısa sure icinde ilk ortaya cıkan sorun kilo almada yetersizliktir. Bu durum uzun surecek olursa boy uzunluğu artışı da yetersiz olur. Boyu akranlarına gore daha geriden gider. İştahsızlık bazen daha da ağır ve uzun sureli olup, cocuğun kilo almasına engel olduğu gibi kilo kaybetmesine de yol acabilir. Bu durumda konu daha da onem kazanır. İştahsız cocuk doktora muracaat ettiğinde mutlaka vucut ağırlığı ve boy uzunluğu değerlendirilmeli, beslenme yetersizliği gelişip gelişmediği belirlenmelidir.
Bazı durumlarda da yine beslenmenin yetersizliğine bağlı olmak uzere, cocukta bazı vitamin ve minerallerin eksikliğine bağlı ozel belirtiler de gelişebilir. Bu nedenle iştahsızlığın derecesi, suresi cok onemlidir. İlk donemde vitamin ve minerallerin vucut depoları kullanılarak belirtilerin ortaya cıkması onlenir ama uzun sureli olursa, depolar tukenir ve ihtiyacını karşılayamayan cocukta soz konusu vitamin veya mineralin eksikliğine bağlı belirtiler ortaya cıkar.
İştahsızlığın beslenme ve hastalıklara karşı direncli olma ile yakın ilişki vardır. Yetersiz beslenmiş cocuklarda bağışıklık sistemi zayıf duşer ve bu cocuklar başta mikrobik hastalıklar olmak uzere hastalıklara daha yatkındırlar. Daha sık ateşli enfeksiyon hastalığı gecirirler. Yine yapılan calışmalar, iştahsızlık nedeniyle yeterli ve dengeli beslenemeyen cocuklarda algılama, duygulanım sorunlarının daha sık gorulduğunu gostermiştir. Bu cocukların akademik başarıları da daha duşuk olur.
İştahsız cocuk ne zaman doktora danışılmalıdır?
İştahsızlık bir aydan uzun suruyorsa, cocuk kilo kaybederse, son 3-6 ayda kilo almadıysa, boyu uzamıyor veya yetersiz uzuyorsa, kilo ya da boyda persentil (boy ve ağırlık değerleri) kaybı olduysa, hastalık belirtileri varsa, besinleri oğurup kusuyorsa uzmanına danışılmalıdır. Ayrıca kilo kaybı, ateş, ağrı, yutma gucluğu, karın ağrısı, sık ateşlenme, tekrarlayan oksuruk, ishal, kabızlık, duşuk doğum ağırlığı hikayesi varsa veya gelişirse yine cocuğun uzman tarafından değerlendirilmesi gerekir.
Cocuk, yemek istemediği zamanlarda ne yapılmalı?
Cocuk yemek istemediği zaman anne-baba buna duygusal ve/veya eylemsel olarak abartılı tepkiler gostermemeli. Diğer bir ifade ile, anne-baba bu nedenle cocuğun ilgisini cekebilecek davranışlar gostermemeli. Cocuk bu nedenle anne/babanın ilgisini cektiğini oğrenmemelli. Daha sonra sadece ilgi cekebilmek icin bile besin reddine başvurabilir. Yemek istemeyebilir. Anne-baba kararlı ve dikkatli olmalı, bu durumun yanlış davranış modeline donuşmesine yol acmamalı.

Anne-babalara oneriler
1. Her oğun icin uygun-makul bir sure belirleyin.
2. Oğun kuralları oluşturun.
3. Daima az-makul miktarda porsiyonlar verin.
4. Sofrada sohbet edin ve buna cocuğunuzu da dahil edin.
5. Masadaki davranışlarını sık sık ovun.
6. Belirlenen kuralların ucuncu defa bozulması durumunda kuralları tekrar belirleyin.
7. Sure bitiminde yemeği sonlandırın.
8. Son yemeğini bitirmezse, tatlı veya kola vermeyin. Bunu cezalandırmak amacıyla yapmayın. “Tatlı, yemekten sonra yenir” gibi bir acıklama en uygun olanıdır. Yemek yenmediğine gore tatlı da doğal olarak yenemiyordur. Burada cocuğa mesaj verilmiş ama cezalandırılma soz konusu olmamıştır.
9. “Atıştırma-abur/cubur” alımını kurala bağlayın ve sınırlayın.
10. Daima, masada yemek yedirin.
İştahsızlığa karşı pratik yaklaşımlar
- Daima morali iyi iken yemek verin.
- Hangi oğunde daha iştahlı ise, bu oğunu dikkatli değerlendirin.
- Oğunlerden once yuruyuşe cıkarın. Acık hava acıktırır ve iştahı acar, bağırsak hareketliliğini arttırır.
- Yemek ortamını temiz ve duzenli tutun.
- Tabakların renkli ve sevimli olmasını tercih edin.
- Kucuk tabak kullanın. Eğer daha fazla yemek yemek isterse ikinci tabağı verin. Cocuğun tabağına cok fazla besin koymayın. Gozunu korkutmayın. Tabağına konan yemegi bitirmesi onun da moralini yukseltecek, kendini iyi hissetmesini sağlayacaktır.
- Yavaş ve cok ciğnemesini destekleyin.
- Yemeği ılık tutun.
- Gece yatarken bir şeyler yemek istiyorsa, kaloriden zengin besinleri tercih edin.
- Duşuk kalorili yiyecekleri kısıtlayın. İştahı kapatabilirler.
- Boş kalori kaynaklarını azaltın.

Prof.Dr. Benal Buyukgebiz
International Hospital Etiler Tıp Merkezi
Buyume ve İştah Bozuklukları Merkezi