zihinsel engellilerin ozellikleri zihin engellilerin ozellikleri zihinsel engelliler engelli cocuklar engelliler ve
Zihin engellilik, gelişimsel donemde ortaya cıkan, uyumsal davranışlarda gorulen yetersizliğe ilaveten genel zeka fonksiyonları acısından normalin altında olma durumudur. Zihinsel engellilikte, gelişimsel donem olarak kastedilen donem 18 yaşına kadar olan surectir. Zeka fonksiyonlarında normalin altında olma durumu ise zeka testlerinde elde edilen zeka bolum puanının belirlenen zeka bolum puanından aşağıda olma durumudur. Zihinsel engelli cocuklarda uyumsal davranışlarda gorulen yetersizlik ise cocuğun kendi yaşından beklenen ve icinde bulunduğu toplumun bireylerinden beklediği sosyal davranışları gosterememe durumudur.Zihinsel engellilik hastalıkların tıbbi sınıflanmasında yer almakla birlikte tıbbi bir hastalık değildir. Psikiyatrik bir bozukluk olarak sınıflandırılabilmekle birlikte ruhsal bir bozukluk değildir. Zihinsel engellilik cocukluk doneminde başlayan işlevlerdeki belirli bir durumu tanımlamaktadır.Bu durum zekadaki sınırlılıklar ile bununla birlikte gorulen uyumsal becerilerdeki sınırlılıklardır. Zihinsel engelli cocukların gelişimi hangi duzeyde olursa olsunlar normal cocuklardan farklıdırlar. Ancak bu cocukların gelişim ihtiyacları onlarınkinden farklı değildir. Bu cocuklarda yemeğe,icmeye,sevilmeye,başarmaya,kabul edilmeye ve toplumun bir uyesi gibi yaşamaya gereksinimleri vardır. Zihinsel engelli bireylerin sosyal cevrede yaşamlarını surdurmeleri icin gereken kişilik olgunluğuna erişmeleri sozu edilen ihtiyacların karşılanması ile mumkundur. Zihinsel engelli cocukların fiziksel gorunumleri ve sağlık durumları engelin ağırlık derecesine gore değişmektedir. Hafif derecede zihinsel engelli olan cocukların gorunuş ve motor becerileri genelde normal yaşıtlarından farklı değildir.Orta ve ağır derecede zihinsel engelli olan cocuklarda ise bu durum farklı olabilir.Zihinsel engelli cocuklar, yaşıtlarına oranla daha sık hasta olurlar.Kendilerini korumayı normaller gibi bilemezler.Zihinsel engelli cocuklarda psiko-devinimsel alanlarda belirli derecede gerilik gosterirler. Buyuk ve kucuk kaslarını kullanmada yetersizlik gosterirler.El-goz koordinasyonunu sağlamada zorluk cekerler.Gorme ve işitme gibi ek bedeni ozurlere daha sık rastlanmaktadır.Zihinsel engelli cocukların konuşma ve dil gelişimleri normal yaşıtlarınkine benzer aşamaları izlemektedir.Konuşmayı normal cocuklar gibi oğrenirler,ancak zihinsel yetersizliğe bağlı olarak konuşmaları daha gec gelişmekte ve daha fazla konuşmada bozukluk gostermektedirler.Zihinsel yetersizlik arttıkca dil ve konuşma problemleri de artmaktadır.Dikkat sureleri kısa ve dağınıktır.Devamlı izleme,odul ve değişiklik isterler.Kısa sureli bellekteki bilgileri uzun sureli belleğe aktarmada ceşitli guclukleri vardır. Zihinsel engelli cocuklarda pek cok beceriyi normal yaşıtları gibi oğrenir.Ancak oğrenmeleri daha yavaş ve guc olmaktadır. Zihinsel engelin ağırlık derecesi arttıkca oğrenmeleri yavaşlamakta ve zorlaşmaktadır.Soyut terim,tanım ve kavramları cok guc anlamakta ve kavramaktadırlar.Somut kavramları daha kolay ve iyi kavrarlar.Kavramların somutlaştırılması bu cocukların anlamalarını kolaylaştırmaktadır.Hafif derecede zihinsel engelliler grubuna cocukların okuma-yazma,matematik gibi temel akademik becerileri oğrenebilecekleri kabul edilmektedir.Orta derecede zihinsel engelliler grubuna giren cocukların ise; akademik becerilerde eğitilemezlerse de,gundelik yaşamın gerektirdiği sosyal uyum,pratik iletişim ve ozbakım becerileri (giyinme,yemek yeme,kişisel temizlik becerileri vb.)gibi becerileri oğrenebilecekleri beklenmektedir.Ağır ve cok ağır derecede zihinsel engelli cocuklar ise yaşamları boyunca surekli bakım ve yardıma gereksinim duymaktadırlar.Zihinsel engelli cocuklar sosyal hayatın gereklerini yerine getirmede yetersiz beceriler sergilerler(kendilerini ifade etme,sosyal uyumluluk,sosyal ihtiyaclarını karşılama).Okul ve meslek yaşamlarında sık sık başarısız yaşantılar yaşamaktadırlar.Oyun ve toplum kurallarına uymakta zorluk cekerler.Kuralları guc oyunlara ve sosyal faaliyetlere katılamazlar.Kendilerinden kucukler ile ilişki kurmayı ve oynamayı tercih ederler. Zihinsel engelli cocukları yetersizliklerinin ağırlıklarına gore hafif,orta,ağır ya da buna paralel olarak eğitilebilir,oğretilebilir,ağır ve cok ağır şeklinde sınıflandırabileceğimiz gibi zihin engelli cocukların gereksinim duydukları yardımın yoğunluk duzeylerine gore de sınıflandırabiliriz. Zihin engelli cocukların sınıflandırılması cocuğun eğitim gereksinimlerinin belirlenmesi,bu gereksinimleri en iyi ve uygun şekilde karşılayacak şekilde eğitim programlarının hazırlanması ve cocuk icin en uygun eğitim ortamının bulunması amacıyla yapılmaktadır.
Erdi Kanbaş Ozel Eğitim Uzmanı