Ebeveynin, bebeğinin gelişimini yakından takip ediyor olması cok onemlidir. 2 yaşa kadar normal gelişiminin yanında, gelişim evrelerinden en onemli 10 tanesi yakından ve dikkatle takip edilmelidir. Aşağıdaki 10 onemli basamaklardan biri ve bir kacı bebeğinizde gozlemlenmiyor ise mutlaka uzman desteği alınmalıdır.
1.Goz Kontağı
(6-8 haftalık)
Bebeğinizin goz kontağı kuruyor olması norolojik gelişimini ve sizinle iletişim kurabilme becerisini gosterir. Bebeğiniz tanıdık yuzleri hafızasına kaydetmeye başlar. Bakışı ile sizi tanıdığını gostermesinin ve sizinle iletişim kurmasının ilk yolundan biridir. Zaman zaman bebeğin goz kontağı kurmuyor olmasının sebebi aclık, uyku hali olabilirken bebeğin hic goz kontağı kurmuyor olması dikkat edilmesi gereken bir unsurdur.
2.Sosyal Gulumseme
(6-8 haftalık)
Bu gulumseme bebeğin bir kişinin ona gulumsemesine karşılık aynı davranışta bulunmasıdır. Bebeğiniz ile sosyal gulumseme sayesinde ilişkiniz, bebeğiniz ile oluşan ilk bağlanma guclenir. Bebeğinize gulumsuyor fakat onun tepki vermediğini fark ediyorsanız(3 aya kadar), bir uzmana danışmanız da fayda olacaktır. Bu bir goz problemine veya bağlanma sorununa işaret edebilir.
3.Agulama Evresi
(Yaklaşık 8 haftalık)
Bebeğiniz ilk birkac hafta ağlama ile iletişim kurarken, 8 hafta civarında beynin on lobunda bircok aktivite gorulur. Bu aktiviteler sayesinde bebeğiniz agular. Bebek bu şekilde iletişim kururken, a-a-a, o-o-o gibi farklı sesle cıkarır. Bebeğiniz ile bolca konuşun, ona sorular sorun. Eğer bebeğiniz 3 aylık ise ve ses cıkarmıyor ise oncelikle işitme testi icin bir uzmana başvurun, daha sonra bir gelişim değerlendirmesini talep edin.
4. Genişletme Evresi
(3-4 aylık)
Bebeğiniz 3-4 ay civarında bir ses grubunu tekrarlamaya başlar. Bu gelişim evresinde bebek dil ve ağzının on kısmını kullanabilmeye başladığından tekrarlı sesler cıkarmaya başlar. Bebeğiniz farklı ses gruplarını cıkardığında bu becerisini bolca denemek isteyecektir. Bu calışma sonrasında 6-8 aylık olduğunda tekrarlı heceleme evresine gececektir. Bu gelişim evresinde bebeğiniz, bir başkasının sesine kendi sesi ile tepki verebileceğini fark eder. Bu da ilk dil gelişiminin onemli basamağıdır.7-9 aylık iken ise tek heceli sesle cıkarmaya başlar dada, baba, lala gibi.
5.Uzanma ve Tutma
(5-7 aylık)
Bebek uzanma ve tutma davranışlarını denediğinde ve pekiştirdiğinde dunya ile daha fazla etkileşime girmeye başlar. Bebeğin merakı ile farklı doku, tat ve kokudaki nesneleri keşfetmeye başlar.
6.Ayağa Kalkabilmek icin Kendini Yukarı Cekme
Bebeğinizin yurumeye başlamadan once bir yere tutunarak ayağa kalkabildiğini gozlemeyebilirsiniz. Bu beceri yurume oncesi kaba motor becerilerinden en onemlilerindendir cunku denge ve guc yurume icin şarttır.
Ayrıca bu beceri sayesinde bebeğinizin hedefleri oluşmaya ve hedefine ulaşmak icin motivasyonun olduğunu da gozlemeyebilirsiniz ( sehpadaki oyuncağı almak vb.).
7.İki parmak ile Tutma
(9-11 aylık)
Bebekler 7-8 ay civarında daha cok tum parmaklarını kullanarak nesneleri kavrarlar daha sonraki aylarda ise sadece işaret ve başparmaklarını kullanarak daha kucuk nesneleri manipule edebilmeye başlarlar. Bu beceri ince motor gelişimi acısından cok onemli ve değerlidir.12 aylık iken iki parmağı ile nesneleri manipule edemiyorsa, ince motor gelişimi icin bir uzmana başvurmanız uygun olacaktır.
8.El Hareketleri ile Konuşma
Cocuğunuzun sevdiği kitabı istemek icin parmağı ile gostermesi, nerede sorusu icin ellerini kullanması dil gelişiminin sozsuz kısmını oluşturur. Bu hareketleri sayesinde sozlu olarak ifade edemediği ama duşunduğu şeyleri anlatabilme fırsatı olur.
9. İlk Kelimler
(12 ay civarı)
Bugelişim evresinde cocuğunuz ses ve nesne arasındaki ilişkiyi cozmeye, anlamaya başlar. Boylece ismi soylenen bir nesneyi de anlayabilmeye başlar. Genel ortalamada cocuklar12 ay civarı konuşmaya başlarlar.15-18 ay civarı ise bazı cocuklar 20 kelime cıkarabilirken bazıları 10 kelime kullanır. Her cocuğun kendine gore bir gelişim hızı olmasına rağmen 18 ayda cocuğunuzun hicbir kelimesi yok ise bir uzmana başvurmanız gerekir.
10. –Mış Oyunu
(18 ay civarı)
Cocuğunuz sizi gozlemler ve yaptıklarınızı taklit etmeye başlar.-Mış oyunu cocuğun sembolik duşunce becerisini geliştirmek icin onemlidir (oyuncak telefonda, gercek telefonmuş gibi konuşmak vb.).
Ayşe Başak Erk
Uzman Gelişim Psikoloğu