Uzmanlar farklı isimler verseler de guruplandırmalarını genel olarak 3 değişik tip veli olarak yapıyorlar. Biz hangi guruptanız ve hangi yone daha cok uzanmalıyız!...
OTORİTER Veli ozgurluksuz, katı hudutlar kuran velidir. Son soz hep ondadır. Tek yonlu saygı vardır. Kurallar bukulemez. Ceza uygulanır ve sert olabilir. Cocuğun davranışları tehditle yonlendirilir, aşağılayıcı sozler, alaycılık ve utandırmayla kontrol edilir. Baş kaldırmadığında odul ve ovgu ile mukafaatlandırılır. Cocuğa "ne
duşunmesi gerektiği" oğretilir.Sevgi; “Cici cocuk yada uslu cocuk olursan seni severim…” şeklinde cumlelerle koşullu verilir ve sadece cocuk velinin istediği şekilde davrandığındagosterilir.Bu tip velinin cocuğu bağımlı kalır. Kendine guveni cok azdır. Surekli "mukemmel olmak ve beğenilmek” gereksinimindedir. Eylemleri veliyi memnun etmeye eğilimlidir. Yaratıcılık ve atılımcılık engellidir. İsyan, asabiyet, intikam duygusu ve "ileride gosteririm" gibi olumsuz duyguları besler. Ya kazanırım ya kaybederim duşuncesiyle hareket etmeye gudumludur; ortası yoktur.
YUMUSAK Veli cocuğuna hudutsuz ozgurluk tanıyan velidir. Bu veli anarşi olur olmaz teslim bayrağı ceken turdendir. Saygı yoktur. Kural, hudut, tutarlılık ve duzen yoktur. Veli cocuğun davranışlarının sonuclarından cocuğu surekli korur. Bununla iyi veli olduğunu sanar. Vaazlar, aşağılamalar ve ruşvetler yersiz ve tutarsız kullanılır. Cocuklar eve katkıda bulunmayı, aile duzenini oğrenemezler. Veli kole haline gelebilir. Duşunmekten ziyade tepki gosteren velidir. Sevgi oldukca şartlı verilir. Cocuk kendi yeteneklerini tanıyamadığından ozguveni de gelişemez. Bu velinin cocuğunun aklı surekli bocalamaktadır ve etrafına guvensizlik duygusu icindedir. Dunyanin ekseninin kendisi olduğunu sanır yani sağlıksız bir ozguveni vardır. Kendisine guvenilemez, iş birligi yapmak istemeyen, doyumsuz ve mutsuz cocuktur. Bencil ve duyarsızdır. Ya kazanirim ya kaybederim duşunce esasiyla hareket etmeye gudumludur; ortası yoktur.
DEMOKRATİK Veli hudutlar icinde ozgurluk tanıyan velidir. Bu aile yapısında veli liderdir. Karşılıklı saygı gosterilir. Kurallar kesin ama adildir. Cocuğun davranışlarının sonunda doğal ve mantıki semereler vardır. Cocuğun fikirleri, cabaları ve emeği değerlendirilir. Deneyimle oğrenim cesaretlendirilir. Hatalar oğrenmek icin fırsatlar şeklinde değerlendirilir. Nasıl duşunulmesi gerektiği değil beyin esnetilerek "duşunme" oğretilir. Sevgi kayıtsız şartsızdır. Demokratik Velinin cocuğu etek cocuğu olmadan kurallara saygı icinde bağımsız buyumeyi oğrenir.Kendine ve başkalarına değer verir. Yaratıcılık, liderlik ve sorumluluk geliştirir. Kendi yeteneklerine ve sevilebilirliğine guvenlidir. İş birliği ve duzen sever. "İlla kazanmalıyım !" duşuncesinde değildir.
Veli Olarak Kendimizi Tanıma Testi
Aşğıdaki hangi veli orneğinin hangi Veli Tanımlamasına (Otoriter, Demokratik yada Yumuşak) girdiğine karar verin;
1 - Bir arkadaşınızla konuşuyorsunuz. Cocuğunuz oynamak uzere bulunduğunuz odaya giriyor. Oyunu gurultulu olmaya başlıyor. Siz;
a) Susmasi icin bağırırsınız.
b) Sizi rahatsız ettiğini soylersiniz ve Onu dikkate almadan konucmanızı surdurursunuz.
c) Gurultusunun sizi rahatsız ettiğini, ya sessizce oynamasını yada başka odaya gitmesini secmesini soylersiniz.
2 - 18 aylık cocuğunuz ellerinin arasında mıncıkladığı yiyeceğini yere ve mama iskemlesine sıvıyor.
a) Bırakırsanız yapsın. Sizce o yaşta cocuk yaratıcı olmalı. Siz sonra temizlersiniz.
b) "Sanırım karnın doydu !" diyerek kararlı ama yumuşak bir şekilde temizleyip iskemlesinden indirirsiniz.
c) Ellerine vurur yapmamasını soylersiniz.
3 - Camaşır gununuz. 10 Yaşındaki oğlunuzun kirli giysilerini daha onceki anlaşmanıza gore kirli sepetinde bulacağınıza odasında yerde bulursunuz.
a) Nintendo oyununa merakından acele ettigini bildiğinizden Onun yerine siz yerden toplar yıkarsınız.
b) İceri dalar, Nintendoyu elinden kapar, "Hemen cabuk yerden giysilerini toplayıp kirli sepetine koymazsan…!" dersiniz.
c) Yerdeki giysiler kirli de olsa bırakıp sadece sepetindekilerini yıkarsınız.
4 - 6 Yaşındaki kızınızla dukkandasınız. Cukulata almanızı istiyor ancak harclığını coktan bitirmiş durumda.
a) Sırf vızıltısı kesilsin diye cukulatayı alırsınız.
b) "Ne iyi olurdu simdi paran olsaydı da cukulata alabilseydik ! Ama harclığını coktan bitirdin !" dersiniz.
c) Paranın değeri uzerine bir nutuk cektikten sonra bir daha asla boyle tutturuşlarda bulunmamasını uyarırsınız.
Bu testin değerlendirmesinde hangi cevaplarin hangi veli tanımına dahil olduğunun anahtarı verilmemiştir, cunku test sadece testi uygulayan insan icin ip ucu olabilmek amacı taşımaktadır. Dunya sadece siyah ve beyaz değildir.Onemli olan veliliklerimizin dengesini bulmak ve demokratik yaklaşıma ulaşabilmek icin kendimizi sorgulayabilmektir.