Oyuncak, Cocuğun Hayal Gucunu ve Yeteneğini Geliştiriyor

Oyuncak sadece cocuğu oyalayan, eğlendiren bir malzeme değil. Zihinsel fonksiyonlarını geliştiren, beden gelişimini sağlayan faydalı bir arac. Bu nedenle de oyuncak alırken cok dikkatli olunmalı, bilincli davranılmalı. Cunku cocuklar, oyuncaklarıyla oynarken, problemleri cozmeyi oğreniyor, kendi bedenlerini daha iyi tanıyorlar. Yaratıcılıkları gelişiyor ve liderlik yeteneklerini kazanıyorlar.

Cocuklar, sahip oldukları sınırsız enerji ve hayal gucunu, uygun oyuncaklarla birleştirdiklerinde, gelişimleri surekli devam eder. Bu nedenle de cocuklara cok fazla veya gelişi guzel değil, gozlem ve keşif yeteneğini artıran oyuncaklar alınmalı, beden gelişimini sağlayan, yaşına uygun oyuncaklar oncelikli tercih edilmelidir.

Oyuncak, cocuğun zihinsel, bedensel ve psiko- sosyal gelişimini destekliyor.
Cocuk gelişiminde oyun ne kadar onemliyse oyun oynamasına yardımcı olan materyallerde o kadar onemli. Gelişim sureci boyunca cocuğun hareketlerine duzen getiren, zihinsel, bedensel ve psiko-sosyal gelişimlerinde yardımcı olan, hayal gucunu ve yaratıcı yeteneklerini geliştiren tum oyun malzemelerine oyuncak denilebilir. Cocuğun yaratıcılığını geliştiriyor olması iyi bir oyuncakta olması gereken en onemli ozelliktir. Oyuncaklar, cocuğun yaratıcılığını ve secme, değerlendirme duygusunun gelişmesini sağladığı gibi kendi kendine karar verebilme becerisini kazanmasına da yardımcı olur. Oyuncaklar, cocukların eğlenceli vakit gecirmesini sağlar, renk, boyut, şekil gibi kavramları oğrenmelerine de imkan tanır. Merakını gidermesine ve tatmin olmasına yardımcı olur. Cocuk oyuncağı kırarak, bozarak, tekrar bir araya getirmeye calışarak merakını giderir. Bozup, yeniden yaptığı oyuncaklar sayesinde yaratıcılığını geliştirir.

Oyuncak alırken bunları hatırlayın!
● Oyuncaklar sade, ayrıntıları az ve iyi zımparalanmış olmalı.
● Oyuncağın tuyleri, cocuğun ağzına veya burnuna kacabileceği icin tuysuz olanlar tercih edilmeli.
● Cocuğun yaşına ve gelişim duzeyine uygun olmalı.
● Dayanıklı ve sağlam olmalı.
● Paylaşma duygusunu geliştirici olmalı.
● Bakımı, tutumu, onarımı kolay ve temizlenebilir olmalı.
● Yapı ve işleyiş bakımından kolay anlaşılır olmalı.
● Cocuğun hoşuna gidecek renkte ve yapıda olmalı.
● Cocukta merak uyandıran ve ilgisini cekecek ağırlıkta ve şekilde olmalı.
● Cocuğun kas kuvvetiyle orantılı olmalı ve cocuğa zarar verecek nitelikte olmamalı.
● Sokulup, takılabilir olmalı. Bu cocuğun oğrenmek ve araştırmak istediğinde oyuncağı kırmak yerine sokebilmesini sağlar.
● Sağlığına zarar verecek boya, vernik gibi kimyasallar icermemeli.
● Dil, zeka, yaratıcılık, beden ve kas gelişimine yardımcı olacak nitelikte olmalı.
● Gozlem, deneyim, keşfetme isteğini uyandırıp, sosyal ilişkilerinin gelişmesine katkıda bulunmalı.
● Sozlu ifade, okuma-yazma ve matematik oncesi kavramları geliştirici nitelikte olmalı.
● Goze hoş gorunmeli, yapısı ve bicimi zevkli olmalı.
● Oyuncağın yıkanabilir, dayanıklı ve sağlam olması hijyen acısından son derece onemli.
● Yutulabilen, kolayca kopabilen, cocuğun ağzına atacağı kadar kucuk parcaları olmamalı.
● Sivri ucları, kesici kenarları, parmaklarının sıkışabileceği ek yerleri ve gozlerine zarar verebilecek cıkıntıları olmamalı.
● Uzun ip veya benzeri parcalar icermemeli.
● Cocukların işitme fonksiyonlarını bozacak karakterde ve yukseklikte ses ve gurultu uretmemeli.

Hangi yaşa hangi oyuncak?
Cocukların yaşına uygun oyuncağı secmek son derece onemli. Oyuncak seciminde cocukların gelişim donemlerinin bilinmesi ve gelişim becerilerine uygun oyuncakların secilmesi gerekiyor. Oyuncak alırken oyuncak hakkında cocuğun da fikrinin alınması gerekiyor. Uzmanlara gore, 1 yaşından kucuk cocuklara oyuncak secerken, yutamayacağı buyuklukte parcalardan oluşmuş, hafif, keskin kenar veya yuzleri olmayan, kolay tutulabilen, zehirli boya ve kimyasal madde icermeyen parlak renklerde oyuncaklar tercih edilmeli. Bebek bir şeyler tutacak olgunluğa geldiğinde, yumuşak, ustune basıldığında oten veya sallandığında ses cıkartan oyuncaklar alınmalı. Uzmanlar, oturma yaşına gelen bebekler icin, ic ice konan kutu ve uzeri parlak renkli kupler ile basit resimler iceren parlak renkli kitapları oneriyor. Yurumesini oğrenen veya emekleyen bebeklerin de toplarla cok severek oynadığını hatırlatan uzmanlar, cocuklara uygun bir oyun yeri sağlanması, oyuncaklarının da acık raflarda saklanması gerektiğini belirtiyorlar.

Altı aylıktan kucuklere
Ses, şekil ve renklere karşı duyarlı oldukları bu donemde gorsel ve işitsel duyulara yonelen hareketli oyuncaklar dikkatlerini ceker ve neşelendirir. Yatağın uzerine asılabilen, sallanınca ses cıkaran renkli objeler ve cıngırak bu donem icin alınabilecek oyuncaklar arasında sıralanabilir. Oturmaya başladığı yedinci aydan itibaren cocuk uzanabildiği herşeyi yakalamaya, yakaladığı her şeyi de ağzına goturmeye calışır. Bir elinden diğerine kolayca gecirebildiği renkli halkalar, avuclayabildiği plastik kupler, kemirebildiği kaucuk nesneler, hırpalandığı zaman bozulmayan yumuşak bebek ve hayvancıklar uygun olacaktır. Boy boy renkli toplar, icice gecebilen kutular da yine bu donemdeki cocuklar icin en uygun oyuncaklar arasında yer alır.

Evin icinde rahatca dolaşabilen cocuklar icin
Ustune binip oturabileceği buyuk hayvan turu oyuncaklar, kucuk sandık, sepet ve tabureler en uygun oyuncaklar arasında sıralanabilir.

2 yaşında
Butunu parcalara ayırmaktan, kutuyu doldurup boşaltmaktan, kule ve kopru yapmaktan zevk alan 2 yaş cocuğunun ilgisini ceken oyuncaklar arasında mutfak eşyaları, farklı boyutlardaki legolar, tahta puzzle'lar sacları ve elbiseleri olan bebekler ve arabalar yer alır. Sonraki donemlerde cay setleri, oda takımları, kova, kurek gibi oyuncaklar alınabilir.

3 yaşından sonra
Bu yaşlarda cocuk bisiklete binmekten buyuk zevk alır. Uc tekerlekli bisiklet satın alınabilir. Tahta kuleler, oyun hamurları, legolar bu yaş grubu icin en uygun oyuncaklar arasında yer alır.

3-5 yaş arası
3-5 yaş arasındaki cocuklar artık kendi kendilerine oyun kurmaya başlar. Evcilik, bebeklerle oyun, doktorculuk, okul arkadaşlarıyla ceşitli oyunlar en cok oynadıkları oyunlar arasında yer alır. Ayrıca dil gelişimine katkı sağlaması acısından renkli tuşları olan piyano, muzik ve oyku kasetleri ile kuklalar yine alınabilecek oyuncaklar arasında sayılabilir.

6-8 yaş arası
Maketler, yap-boz oyunları ile kağıt hamuru, parmak boyası, sulu boya, kalem, pastel boya, ip ve boncuklar gibi daha cok el becerisini artıracak oyuncak ve materyallerin tercih edilmesi gerekir.

9-11 yaş arası
Daha kucuk parcalı, karmaşık yap-boz oyunları, uc boyutlu model ucaklar, uzaktan kumandalı araclar, kumaş boyamaya yonelik oyuncaklar ve strateji oyunları tercih edilebilir.

12 yaş uzeri
Daha cok soyut duşunme ve akıl yurutmeye yonelik materyallerin tercih edilmesi gerekir. Basit mikroskop ya da teleskop, kimya ya da elektronik setleri gibi materyaller bu yaş grubuna okul eğitimlerinde de fayda sağlayacaktır.

Cocuğa faydalı oyuncaklardan bazıları

Cıngıraklar
Cıngıraklar, bebeklerin belki de ilk ses cıkaran oyuncağıdır. Bebeğin dikkatini cekerek, uzanmasına ve onu yakalamaya calışmasına teşvik eder. Goz ve el koordinasyonunu geliştirip, sebep-sonuc ilişkisini oğrenmesine yardımcı olur.

Yumuşak oyuncaklar
Yumuşak bir oyuncak ayı, bebeğin yatağında kendini guvende hissetmesini sağlar. İletişim ve dil becerisinin gelişimi acısından da yararlı olabilir.

Telefon
Ozellikle altıncı aydan itibaren tercih edilmesi gerekir. Onceleri tuşlarına basıp, ahizeyle oynayan cocuğun zaman icinde konuşuyor ve dinliyormuş gibi yaparak telefonda oynaması, iletişim becerisinin gelişmesine yardımcı olur.

Şekilli kutular
Basit olanları kucuk bebekler icin uygundur. Ancak daha karmaşık olanları 2 yaş ve uzeri cocuklar icin bir tur test aracı olarak kullanılabilir. Bunlar; el becerisini geliştirme, obje-boşluk uydurma, renkleri ve şekilleri ayırt edebilme ve sıralama yeteneklerini destekler.

Cekmeli oyuncaklar
Ozellikle oturan bebekler icin onerilir. Ceşitli sesler cıkaran, cekildikce değişik şekilde hareket eden bu oyuncaklar cocuğu keyiflendirir.

Toplar
Toplar, emeklediği, yeni yurumeye başladığı ya da daha buyuk olduğu donemlerde her zaman cocukların favorisi olan oyuncaklar arasındadır. Top oyunları karşılıklı etkileşim, iletişim, sıra bekleme, kurallara uyma gibi sosyal becerilerin gelişmesine yardımcı olur.

Muzikli oyuncaklar
Enstrumanlar, cocukların dinleme ve taklit etme becerilerini geliştiriyor. Cocuğu hafızasını kullanmaya zorladığı gibi, işbirliği ve sıra bekleme davranışlarını desteklemesi nedeniyle sosyal faaliyetler icin de son derece faydalı.

Legolar
Cocuğun hÂyÂl dunyası icin değişik fırsatlar sunan oyuncaklar arasında. Cocuk, parcaları kendi hayal dunyasına uygun şekillerde yerleştirerek değişik oyunlar yaratabiliyor. Lego turu gecmeli oyuncakları birbirine gecirip cıkarmak kaslara egemen olmayı, bu da cocuğun duyu-hareket acısından gelişmesini sağlar. Ceşit ceşit bicimler yaratmak, modelleri yeniden kurmak cocuğun duş gucunu calıştırdığı gibi algılama duyusunu da geliştiriyor. Kurmaya dayanan butun oyuncaklar veya oyunlar zekÂyı calıştırıyor.

"Evde bulunan oyuncaklar duzenli olarak gozden gecirilmeli, hasarlı ve kırık olanlar tehlike yaratabileceğinden atılmalı.