Cocuğa nezaket eğitimi nasıl verilmeli?


Cocuğa zorlamadan kazandırılan nezaket kuralları, toplum tarafından onay gorur. Onay goren cocuğun aidiyet duygusu artar, ozguven duygusu gelişir. Cocuğa nezaket eğitimi nasıl verilmeli?


Abdullah Purtaş / Psikolojik Danışman

Toplum hayatında insan ilişkileri onemli bir yer tutar. Nezaketi, inceliği, tabiatının bir gereği haline getiren; once kendisine sonra da karşısındakine saygılı olmasını bilen insanların, ihtiyaclarını daha kolay temin edecekleri ve daha cok mutlu olacakları acıktır.

Kimi zaman bir teşekkur, kimi zaman bir cicek, hallolması zor bircok meselenin ustesinden gelebilir.

Geleceğe uzanan cizgide cocuklarımızın edepli, nazik hanımefendiler ve beyefendiler olması icin aile ici ilişkilerde eşler arası uyum, nezaket ve cocuğa yaklaşım tarzı buyuk onem arz etmektedir. Nezaket kurallarının bircok tezahuru var. Onları burada sayacak değiliz. Ancak aile ici ilişkilerde incelik ve samimiyetin topluma yayılacağı mukadderdir. Ozellikle okuloncesi donemde ailelerin cocukların bilincaltı muktesebatına kazandırması gereken birtakım nezaket kuralları vardır.

Cocuğa nezaket kuralları ve saygı eğitimi nasıl verilmeli? İşte yapılması gerekenler:

1- Yetişkinler iyi bir model olmalı

Edebin ilk muallimleri anne-baba olduğu icin ebeveynler oncelikle birbirine karşı edepli ve nazik olmalılar. Bu nedenle cocuğunuz, eşinize karşı saygılı olduğunuzu gorsun ve bunu hissetsin. Hayatın akışı icerisinde zaman zaman eşler arasında tartışmalar cıkabilir. Burada eşler birbirini cocuğa şikÂyet ederek, cocuğu hakem tayin etmemelidir. Dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta da cocuk tartışmaya şahit olmuşsa aynı konunun cozumlendiğine de şahit olması gerekir. Sozgelimi tartışma cocuğun onunde olup cozum yatak odasında olmamalıdır.

2- Nezaket, saygı aile icinde de olmalı

Ebeveyni tarafından kibar davranılan cocukların gorgu kurallarını oğrenmeleri daha kolay olur. Kimi yetişkinler sosyal kabul icin aile ortamının dışında nazik ve kibar olurken maalesef aile icerisinde aynı nezaket ve inceliği gostermiyorlar. Dışarıdaki insanlara "teşekkur ederim", "lutfen" gibi ifadeleri nasıl kullanıyorsanız aynı ifadeleri cocuğunuza hitap ederken de dilinizden duşurmemelisiniz. Ayrıca cocuklar zaman zaman cevresindekilerce, "hadi şu amcaya bir kufret" gibi ifadelerle argoya zorlanabilmektedir. Ebeveynler, bu tur ortamların oluşmasına izin vermemeli ve aile icerisinde "lan, hişt..." gibi kelimelere perhiz getirmelidirler.

3- Erken yaşlardan başlayarak eğitim

Bebeklik doneminden başlayarak yumuşak dokunuşlar ve nazik kelimelerle cocuk oğrenmeye başlar. Ornek olarak cocuğunuz canınızı acıtacak şekilde elleriyle sacınızı cektiğinde ona bağırmayın. Bunun yerine, cocuğun yumruğunu yavaşca gevşeterek ve sakin bir şekilde "bunu yapmak yok", "nazik ol" gibi ifadelerle cocuk eğitilebilir. Cocuğun bu tur davranışlarına sesinizi yukselterek tepki verdiğiniz zaman cocuk urker ve korkar. Bundan sonraki davranışlarında urkek, korkak ve stresli durumlar gozlenebilir. Cocuğa aile icerisinde yaşına gore provalarla zorlamadan aşağıda sıralanan konular işlenmelidir.

Tanışma nasıl olur? Cocuğunuzun kendi cumleleriyle kendini tanıtmasını sağlayabilirsiniz. (2 yaşından sonra)

Nasıl selam verilir ve teşekkur edilir? (Cocuğun konuşmaya başlamasıyla birlikte oğretilebilir.) Bu yaşta cocuk selamın anlamını cok bilmese de bu davranışıyla toplumda sosyal kabul gorur. Bu da cocuğun hem ozguven gelişimini destekler hem de bu davranışlar cocuğun tabiatının bir yanı haline gelir.

Neden ve nasıl ozur dilenir?

(3 yaşından itibaren işlenebilir.)

Sofra adabı nasıl olmalıdır?

(3 yaşından itibaren işlenebilir.)

Misafir karşılama ve uğurlama nasıl olmalıdır? (4 yaşından itibaren işlenebilir.)

Kapı calma şekli nasıl olmalıdır?

(3 yaşından itibaren işlenebilir.)

4- Baskı yapmayın, cocuğunuzu bir başkasıyla karşılaştırmayın

Cocuğunuzu topluluk onunde kibar davranma konusunda utandırmayın. Bu tur davranışlar cocuğunuzun kendisine ve size karşı saygısını zedeler. Kızgınlık ve ofke duygusundan başka bir işe de yaramaz. Gorgu kuralları baş başa sakin bir ortamda oğretilmelidir. İlla ki bir şeyler soylenecekse cocuğu nazikce bir kenara alarak, utandırmadan ifade edilmelidir.

5- Sınırlarınızı kontrol edebilir

Cocuğunuzun ozellikle 4-6 yaşları arasında muziplikleri artar ve inat davranışlarıyla sizi kışkırtır. Bu durum cocuğun gelişiminde bir surectir. Cocuk bu tur davranışlarıyla sizin disiplin sınırlarınızı kontrol ederek kişiliğini oluşturmakta, sınırları ve yasakları oğrenmektedir. Cocuğun bu sınırları ve yasakları oğrenmesi sizin tavırlarınıza bağlıdır. Cocuğun muzipliklerini ve kışkırtmalarını gulerek karşılarsanız ve bu tur davranışlarını zekÂsına bağlarsanız, cocuk kendi karakter sınırlarını gamsız, saygısız, aşırı rahat tavırlarla belirler. Cocuğun bu davranışlarını tam tersi, katı disiplin ve şiddetle karşılarsanız bu defa da katı itaat kulturuyle yetişmiş, kendine guvenmeyen ve hakkını aramaktan cekinen, saygı ve itaatte sosyal sınırların ne olduğunu ayırt edemeyen kişilikler olmaktadırlar. Uygun olan yaklaşım, anne-baba ortak tavırla, kıvamında bir otorite ile cocuğa, yanlış olan ve yapmaması gereken davranışlarla doğru olan ve yapması gereken davranışları fark ettirmektir.

6- İyi davranışlarını takdir edin

Cocuğa beklentilerinizi ifade ederken neleri yapmamalarını değil, neleri yapmalarını istediğinizi soyleyin ve iyi davranışlarını takdir edin. Ornek olarak; "Ellerinle yemek yeme yerine, lutfen catalı kullanır mısın? Catalını ne kadar kibar tutuyorsun. Yemeğini kendi onunden yemen ne kadar guzel" gibi ifadeler cocuğunuzu nazik davranışlar icin yureklendirir.