Vucutta bir bolgede cerahat birikmesine apse denir.Abse oluşumunun vucut yuzeyindeki ilk belirtisi, dokunulduğunda ağrıyan, sert, kırmızı bir bolgedir.
Perianal apse, anus cevresinde yangı iltihap sonucu oluşan irin birikiminin tıbbi tanımlamasıdır. Sebep genellikle anal bezlerdeki enfeksiyondur. . En sık perianal bolgeye yerleşir.İrinlenme hemen her zaman hızlı bir şekilde artan ve oturamamaya neden olan şiddetli ağrı ile kendini belli eder. Gece acil servise başvurunun sık bir nedenidir. Zonklama, şiddetli ağrı, makat cevresinde ısı artışı, ateş, titreme ve fenalık algısı eşlik edebilir.Apse tedavisi hakkında tum detaylı bilgileri konumuzda bulabilirsiniz
Anal kanal (makat) cevresinde ağrı ve vucudunda uşume, titreme, ateş şikayeti olan hastalarda perianal APSE veya fistul hastalığı olabilir. Aşağıda fistulle ilgili bazı kavram ve durumların kısa acıklamaları verilmiştir.
Anus (makat) cevresinde ici puy (cerahat) ile dolu kaviteye (boşluğa) verilen isimdir. Bu bolgedeki iltihabi hastalıklar sıklıkla anal kanaldaki bir salgı bezinde başlar.Perianal APSE fistul hastalığının nedenlerini, tedavisini ve komplikasyonlarını anlamak icin anal kanal anatomisini bilmek gerekir.Anal kanal mide-bağırsak kanalının (gastrointestinal kanal) en son kısmını oluşturur (makat). Anal kanalı iki adet kas tabakası cevreler. Bu kaslardan dıştaki, eksternal anal sfinkter, kişinin kontrolu altında calışan cizgili kastır. Birey bu kası kullanarak tuvaletini erteleyebilir. İcte olan tabaka, internal anal sfinkter, duz kas liflerinden meydana gelmiş olup kişinin kontrolu altında değildir. Her iki kas tabakasında kişinin dışkısını kontrol etmesinde ve dışkısını tutmasında onemli gorev alır.
Anal kanalın 1-2 cm icersinde bağırsağın icini orten tabaka ile deri tabakasının birleşme yeri vardır. Bu birleşme noktasına anal kanalda bulunan bezler acılır. Anal kanaldaki bezler kanalı cevreleyen iki kas tabakası arasında yerleşiler ve anal kanala bu birleşme hizasında acılır. Bezlerin asıl gorevi anal kanalın kayganlığını sağlamak ve dışkılama işlevini kolaylaştırmaktır.
APSE OLUŞUM NEDENLERİ:Apse, anus (makat kanalı) icindeki kucuk bir salgı bezinin bakteri ile enfekte olması veya tıkanması ile oluşan akut (ani) enfeksiyondur. Orneğin kalın bağırsağın iltihabi hastalıkları, kolitler, uzun sure devam eden ishal gibi durumlar buna neden olabilir.Hastalar sıklıkla kendi hatalarının bu APSEye neden olduğunu duşunurler. Fakat bu enfeksiyon kendileri istemeden meydana gelebileceği gibi bunu onlemek icin de herhangi bir şey yapmaları mumkun değildir.APSE SEMPTOMLARI (BELİRTİLERİ) NELERDİR?Perianal abse genellikle şiddetli anal ağrı ve şişlik eşlik eder. Bu şikayetler dışkılama alışkanlığı ile ilgili değildir. Ateş olabilir. Buna ek olarak anus (makat) cevresinde kaşıntı, iltihabi akıntı şikayetleri halsizlik eşlik edebilir. Kendiliğinden veya bir insizyonla (cerrahi olarak yapılan cildi kesme işlemi) APSEnin drenajı (boşaltılması) ağrıyı ve basıncı hafifletir.Fistul gelişen hastalarda sıklıkla kanlı veya sarı renkli cerahat akıntısı şikayeti olup, bu hastalarda genellikle ateş, halsizlik ve ağrı olmaz. Bu şikayetlerin ortaya cıkması ise tekrar apselişimine işaret eder.
APSE NASIL TEDAVİ EDİLİR?Apse, anus (makat) yanındaki ciltte yapılan bir acıklıktan puyun (cerahat) drene edilmesi ile tedavi edilir. Cerahatın kolaylıkla boşalması icin bu apse uzerinde bulunan cildin bir kısmını cıkartmak gerekebilir. Daha sonra bu apsenin boşaldığı yere tampon uygulaması yapılabilir. Buyuk veya derin bir apse ameliyathane şartlarında mudahale gerektirebilir. Bazen doktorun tercihine gore, lokal anestezik (uyuşturma) kullanılarak ta yapılabilir. Diabetikler ve immun sistemi baskılanmış olan hastalar gibi daha ciddi enfeksiyonlara hassas olan hastalar icin hastaneye yatırmak gerekebilir. Yine bazı hastalara antibiyotik verilebilir. (Resim 5)
Apse kavitesinin (boşluğunun) iyileşmesi 3-5 hafta zaman alabilir. Zaman zaman buradan kanlı akıntı ve cevre dokuda kaşıntı olabilir.
Anal bolge temizliği ve beslenme alışkanlığında yuksek lifli (posalı) gıda cok onemlidir. Apse kavitesinin iyileşmesini kontrol etmek amacı ile bir kac gun sonra tekrar doktor kontolu gerekir
DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DURUMLAR:
- Ağrı kesicilere rağmen gecmeyen ağrı
- Tedavi sonrası artan ağrı
- Ateş, uşume, titreme
- Pansuman yapılmasına rağmen durmayan kanama
- İdrar yapmada zorluk
- Uc gun ust uste dışkılama olmaması
- İshal (diyare) : 24 saat icinde 3 den fazla sulu dışkılama
- Bulantı, kusma
Bu belirtilerden biri gorulduğunde hemen doktora baş vurulmalıdır.
PERİANAL FİSTUL NEDİR ?İki organ veya iki doku yuzeyi arasında normalde olmayan bir bağlantının (kanalın) olmasına fistul denir. Anal kanal ile deri arasında anormal bir bağlantının (kanal) olmasına ise perianal fistul denir. Hemen her zaman daha onceki bir APSE sonucunda oluşan perianal fistul, APSEnin geliştiği salgı bezi ile APSEnin drene olduğu cildi birbirine bağlayan kucuk bir gecittir
PERİANAL FİSTUL OLUŞUM NEDENLERİ:Bir apse, ici boşaltıldıktan (drene olduktan) sonra, hastalığın başladığı anal salgı bezi ile drenajın sağlandığı cilt arasında bir gecit (tunel) oluşturabilir. Buna fistul denir. Eğer bu iltihabi durum devam ederse bu gecitten devamlı cerahat (puy) drene olur ve hastada akıntı şikayeti olur. Eğer ilk olarak fistulun cilt tarafındaki dış ağzı iyileşirse icerde biriken iltihap nedeni ile tekrarlayan (rekurren) APSE gelişebilir.
APSE HER ZAMAN FİSTULE DONUŞUR MU?Her abse, her zaman fistule donuşmez. Fistul tum apse vakalarının yaklaşık %40-50 sinde gelişir ve eğer oluşacaksa engellemenin gercekten yolu yoktur. Hangi apselerin fistulleşeceği konusunda da bir tahminde bulunmak pek mumkun değildir. Eğer drenaj 2-3 ay devam ederse perianal fistul tanısı konur.
FİSTUL HASTALIĞININ KANSER İLİŞKİSİ VAR MI?Nadiren fistul hastalığı cok uzun yıllar (yaklaşık 8-10 yıl dan fazla) devam ederse devamlı fistul olan bolgede oluşan tahribat sonucu kanser gelişebilir.
Bundan dolayı oluşan şikayetlerin once bir doktor tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir. Başkalarının kullandığı ilaclar veya doktor kontrolunde olmadan, eczanelerden gelişi guzel temin edilen ilaclar zaman kaybına neden olabilir.
FİSTUL NASIL TEDAVİ EDİLİR?Fistul tedavisindeki ana amac iltihabı ve fistul kanalını ortadan kaldırmak, hastalığın tekrarlamasını onlemek ve bunları yaparken de kişinin dışkı kontrolunun bozulmamasını sağlamaktır.
Perianal fistulu tedavi etmek icin genellikle bir cerrahi girişim gerekir. Bu genellikle tunelin uzerindeki cilt kısmını acmayı ve boylece fistul dış ve ic ağzının birleştiren anal sfinkterin (makat bolgesini kontrol eden kaslar) kucuk bir parcasını kesmeyi ve geciti daha sonra kontrollu olarak iyileşecek bir yaraya donuşturmeyi kapsar. Coğu fistul cerrahisi basit şartlarda gercekleştirilebilir.
Eğer fistul, sfinkter kasını (makatı kontrol eden kaslar) cok fazla kapsıyorsa iki aşamalı işlem veya daha karmaşık onarım gerekebilir.
Fistulun tedavisi icin anal kanalda dışkı kontrolunu sağlayan (eksternal) kasları kesmek gerekiyorsa cok dikkatli olunmalıdır. Boyle durumlarda seton tekniği kullanılabilir. Seton fistul kanalından gecirilen bir iptir. Bu, ipek, naylon, lastik vb değişik urunlerden olabilir. Seton devamlı olarak iltihabın boşalmasını sağladığı icin basit ve guvenilir bir yontemdir. (Resim 7)
Bir grup hastada, fistul kanalı uzerinin basit olarak acılması veya seton tekniği uygun değildir. Bu vakalarda başka teknikler kullanılabilir.
FİSTUL CERRAHİSİNDEN SONRAKİ GELİŞMELER ?Fistul cerrahisinden sonra hastada rahatsızlık, ilk hafta hafif veya ılımlı olabilir ve ağrı kesicilerle giderilebilir. İş veya okuldan kaybedilen zaman suresi azdır. Hareketleri kısıtlamak pek gerekmez. Yara bolgesini gunde 3-4 defa ılık su ile ıslatmak ve yumuşatıcılar onerilebilir. Drenajın camaşırı kirletmesini onlemek icin gazlı bez veya miniped kullanmak gerekebilir. Bağırsak hareketleri, iyileşmeyi olumsuz etkilemez fakat Kabızlık onlenmelidir.
APSE VEYA FİSTUL TEKRARLAR MI?Eğer uygun şekilde tedavi edilirse problem genellikle geri donmez ve bağırsaklar normal ise muhtemelen diğer bir APSE gelişimi icin yuksek risk yoktur. %10 kadar hastada fistul hastalığı tekrarlayabilir.
kaynak:kolonrektum.com