sistit, sistit tedavisi, sistit belirtileri, sistit nedir, sistit neden olur
SİSTİT NEDİR?
Sistit, idrar yollarını ilgilendiren bir cok hastalıkla birlikte gorulebilir. Cok sık ortaya cıkması hastalığın onemini artırmaktadır.
NEDENLERİ
...
Olguların buyuk bir bolumunde etken bağırsak kokenli mikroplardır. Enfeksiyon zamanında tedavi edilmezse, hastalık bobrekleri de etkileyecek bicimde yayılabilir. Sık sistit geciren hastalarda aynı mikrop, tedaviye karşın, yeniden etkinleşebileceği gibi başka tur bakteriler de yinelemelerden sorumlu olabilir. Sık yineleyen enfeksiyonlarda idrar kulturu uygulanmazsa, antibiyotik tedavisi genellikle başarısız kalır. Daha seyrek olarak, sıradan mikroplar dışında, kadınlarda ozellikle Chlamydia cinsi mikroorganizmalar ve verem basili de sistite neden olabilir. Bakteriler idrar kesesine şu yollardan ulaşabilir:
- Dışardan, aşağıdan yukarıya, dolyatağı aracılığıyla;
- Bobrek ve idrar yolları aracılığıyla, yukardan aşağıya;
- Yakın dokulardaki enfeksiyon odaklarından lenf yoluyla (kolit, apandisit, er­keklerde prostat, kadınlarda ureme yol­ları iltihabından). Sistitin ortaya cıkması icin idrar kesesinde mikropların bulunması zorunludur ama başka etkenlerin de surece katılması gerekir. Bu etkenler arasında, prostat buyumesi ya da idrar kesesi felci nedeniyle idrar kesesinde surekli bir miktar idrar kalması, gebelik, soğuk, dolyatağı sarkmasından sonra bazı organlarda kan birikmesi ya da yakın organların taşlar, idrar sondası vb etkisiyle yaralanması sayılabilir. Yetersiz temizlik koşulları, bedensel hareketliliğin azlığı, cinsel ilişki de kolaylaştırıcı rol oynayabilir.
GORULME SIKLIĞI
Kadınlarda siyek daha kısa, akut ve kronik ureme sistemi iltihapları daha sık olduğundan akut, subakut ve kronik sistit daha yaygın gorulur. Kadınların en az yuzde 20’si yaşamlan boyunca en az bir kez sistite yakalanır. Cocukluğun ilk doneminde ve sonrasında dış cinsel organ enfeksiyonları (vulva ve dolyolu iltihaplan) sonucunda akut sistit ya da piyelonefrit gelişebilir. Yaş ve cinsiyet, hazırlayıcı etkenlerdir; idrar kesesinde, prostat buyumesine bağlı olarak idrar gollenmesi, erişkin ve ilerlemiş yaştaki erkeklerde sistit gelişimine neden olur. Kadınlarda ise hastalık, gebelikte daha sık gorulur.
BELİRTİLERİ
Hastalığın başlıca belirtisi sık idrar yapma ve bu sırada duyulan ağrı ile yanmadır. Ağrı ve yanma genellikle idrar yaptıktan sonra da surer ve bazen makat ve kasık bolgelerine yayılır.
Ağır olgularda İdrar bulanık ve kotu kokuludur, bekletildiğinde iltihap hucrelerinden oluşan sarı-yeşil bir cokelti bırakır; kanamalı olgularda ise kan cıplak gozle gorulebilir. Akut sistite yuksek ateş eşlik edebilir.
Cocukluk ve yaşlılık doneminde hastalık dikkatle ele alınmalıdır. Cocuklarda, bircok olguda belirtisiz seyreden hastalık, bobrek işlevlerinin bozulmasına yol acıp uzun sure etkili olabilir. Genel durumu ve buyumeyi olumsuz etkiler. Ceşitli sağlık sorunlarının ortaya cıkabildiği yaşlılık doneminde ise idrar yolları enfeksiyonları genel durumun kotuleşmesine yol acabilir.
HASTALIĞIN SEYRİ
Hastalığın seyri, etken olan mikrobun turune, onceden var olan bozukluklara (taş, idrar gollenmesi, tumor, divertifcul, verem vb) bağlıdır. Onceden idrar kesesi iltihabını kolaylaştırıcı etkenlerin bulunması, bir yandan bu etkene yonelik uygun tedaviyle akut nobetin gecmesine izin verirken, bir yandan da yinelemelere yol acabilir (yineleyici sistit). Birincil akut sistit olgularında hasta genellikle birkac gun icinde iyileşir. Akut bicimden kronik ture geciş, İyi tedavi edilmeyen olgularda ve saptanamayan ya da tedavi edilemeyen bir kolaylaştırıcı etken bulunduğunda gorulur.
TANI
Her koşulda idrar kesesi iltihabının, idrar kesesi ya da genel idrar yolları hastalıklarına eşlik edip etmediği saptanmalıdır. Yani hastalığın idrar yolları sisteminin başka hastalıklanna bağlı ya da onların komplikasyonu olarak ortaya cıkıp cıkmadığı belirlenmelidir. Urografi idrar tahlili ve idrar kulturu, hastalığın turunun saptanmasını sağlar.
Olağan tedavilere yanıt vermeyen ve yineleyen tum olgularda veremden kuşkulanılmalı ve bu olasılığa yonelik kultur incelemeleri yapılmalıdır.
Butun kanamalı sistitlerde, Ozellikle idrarda bol kan varsa ve oznel belirtiler iyileştiği halde kanama suruyorsa, idrar kesesinde iyi ya da kotu huylu bir tumor olabileceği duşunulmelidir.
TEDAVİ
Akut sistit olgularında Oncelikle idrar yollarına etkili temizleyiciler ya da antibiyotikler uygulanmalıdır. Hastalar genellikle hekime başvurmadan kendileri ilac alır. Ama iltihap giderici ilacları kullanmadan once, antıbiyogram ve idrar kulturu yapılması icin idrar orneği alınmalıdır. İncelemenin sonucu beklenirken idrar yolu enfeksiyonlanna etkili olan ilaclar alınabilir. Daha sonra bunlar, antibiyogram sonucuna gore gerekirse değiştirilir. Genellikle beslenmeye ilişkin kısıtlamalar onerilir. Bazı besinlerin (baharat, alkollu ickiler, bira, soslar) idrar yollan mukozası uzerinde yıpratıcı etkisi olduğu goruşu yaygındır. Bu onlem enfeksiyonla mucadelede yeterli değilse de, goz ardı edilmemelidir