Bu hafta BMJ isimli muteber tıp dergisinde yayınlanan bir araştırma da BRCA-1 ve BRCA-2 genlerinde mutasyon olan kadınların 20’ li yaşlarda radyasyona maruz kalmaları hÂlinde meme kanseri riskinin yuzde 43 arttığını ortaya koydu (1).
Araştırmada, 20 yaşından once maruz kalınan radyasyonun meme kanseri riskini yuzde 62 oranında artırdığı fakat 30 yaşından sonra riskte bir farklılık olmadığı da belirlendi.
İngiltere, Fransa ve Hollanda’ da 18 yaşın uzerinde olan ve BRCA-1 veya BRCA-2 genlerinde mutasyon tespit edilen 1993 kadının izlendiği calışmada 850 kadında meme kanseri geliştiği ortaya cıktı.
Bu kadınların yuzde 48’ inin X-ışınlarına maruz kaldığı, ucte birine ise en azından bir kere mamografi yapıldığı saptandı.
Araştırma radyasyonla meme kanseri arasındaki bağlantıyı ispatlamamakla beraber bu ilişkiyi ortaya koyan en geniş kapsamlı araştırması olması bakımından onem taşıyor.
BRCA1 ve BRCA2 gen mutasyonu
Meme kanserlerinin yuzde 10 kadarı genetik faktorlerle alÂkalıdır. En buyuk risk faktoru de BRCA1 ve 2 ismi verilen genlerdeki mutasyonlardır.
BRCA1 ve 2, meme hucrelerinde DNA’ da meydana gelen hasarların tamirinde gerekli olan proteinleri yapan genlerdir. Bu genlerde mutasyon olması hasarın tamirinde gorev alan proteinlerin yapımını bozmak suretiyle meme kanseri riskini artırmaktadır.
BRCA1 ve 2 mutasyonu olan kadınlarda meme kanseri riski 5 misli fazladır. Bu mutasyon her 400 kadından birinde bulunur; Doğu Avrupalı Yahudi kadınlarda daha cok rastlanır.
Radyasyon DNA’ yı bozuyor
Ozellikle cocukluk ve buluğ cağında maruz kalınan radyasyonun DNA’ da yarattığı hasarlar meme kanseri icin cok onemli bir risk faktorudur.
DNA’ daki bu hasarları tamir etmekle yukumlu olan BRCA-1 ve BRCA-2 genlerinde mutasyon varsa bu tamirat gercekleşemez.
Daha once Fransa’ da 1.600 kadın uzerinde gercekleştirilen bir araştırmada, genetik olarak meme kanserine yatkınlığı olan kadınlarda 20 yaşından once cekilen akciğer rontgeninin meme kanseri riskini yuzde 54 oranında artırdığını gosteren sonuclar elde edilmişti.
Araştırmaya gore, bu kadınların 40 yaşına geldiklerinde meme kanseri olma riskleri hic rontgen cektirmemiş olan kadınlara gore de 2.5 kat fazla idi.
Gelelim neticeye
Hicbir hastadan cok gerekli değilse rontgen, mamografi, tomografi, anjiyografi, PET gibi insanları iyonlaştırıcı radyasyona maruz bırakan tetkiklerden uzak durulmalıdır.
Ozellikle cocuklarda ve genclerde tek bir akciğer rontgeninin kanser riskini artıracağı unutulmamalıdır.
BRCA genlerinde mutasyon olduğu icin meme kanseri riski yuksek olan kadınlarda ozellikle 30 yaşından once meme kanseri araştırması yerine manyetik rezonans tercih edilmelidir.