Primer ve sekonder olmak uzere iki ceşit menstruel kramp vardır. Primer kramp, ilk adet goruldukten yaklaşık bir iki yıl sonrasında gorulmeye başlar ve 25 yaşından sonra ya da ilk cocuk doğduktan sonra azalmaya başlar. Sekonder kramplar ise, altta yatan bazı jinekolojik hastalıklardan kaynaklanır.
Sekonder kramplara neden olabilen jinekolojik etkenlere Endometriozis ve rahim ici miyomları ornek verilebilir. Altta yatan nedenin bulunmadığı primer kramplarda ise herhangi bir tedavi gerekmeden, belli bir yaşa geldikten ya da doğum yaptıktan sonra adet sancıları kendiliğinden kaybolmaktadır.
BELİRTİLERİ NELERDİR?
Menstruel krampa ait belirtiler şunlardır:
• Karnınızın alt kısmında donuk zonklama veya kramp şeklinde ağrı,
• Alt sırt ve uyluklara yayılan ağrılar
Bazı kadınlarda ayrıca şu belirtiler de gorulebilir:
• Bulantı ve kusma
• Dışkı kacırma
• Terleme
• Baş donmesi
Ne zaman doktora gorunmelidir?
Eğer adet gormeye son birkac yıl icinde başladıysanız ve buna paralel olarak kramplar yaşıyorsanız, endişelenmenize gerek yoktur. Ancak eğer kramplar şiddetli karın ağrıları yaşamanıza neden oluyor ve birkac gun ya da bir ay gibi bir sure boyunca devam ediyorsa, gunluk yaşamınızı olumsuz şekilde etkileyeceği icin bir doktora gorunmeniz gerekir.
NEDENLERİ NELERDİR?
Hamilelik gercekleşmediğinde “endometrium” adı verilen rahmin ic tabakası dokulmeye başlar ve “Prostoglandin” adındaki hormon benzeri maddeler salınır. Bu maddeler rahimdeki kasların kasılmasına ve endometriumun adet kanaması ile dokulmesine neden olur. Rahimdeki kasların kasılması sırasında şiddetli kramplar yaşanabilir.
Bazı kadınlarda Prostoglandin maddesinin duzeyi cok yukselir, bu da ağrıların cok şiddetli olmasına neden olur. Rahim ile serviks (rahim ağzı) arasındaki kanalın cok dar olduğu kadınlarda yaşanan kramplar daha şiddetli olmaktadır. Stres yaşanması da krampları arttırabilir. Oluşan ağrılar ve iltihaplar da rahimdeki kas kasılmalarını ve krampları tetikleyebilir. Bircok uzman, şiddetli kasılmaların rahmi besleyen kan damarlarında buzulmelere neden olduğunu savunmaktadır.
Menstruel kramplara aşağıdaki faktorler de neden olabilir:
• Endometriozis. Bu durumda, rahim yuzeyindeki dokular rahim dışına doğru, bazen fallop tupleri, yumurtalıklar ya da Pelvis astarına doğru gelişmiştir.
• Rahim ici miyomlar. Rahim duvarındaki kanserli olmayan bu tip buyumeler nadiren de olsa ağrıya neden olabilirler.
• Adenomiyoz. Rahim astarını oluşturan dokular kaslara doğru buyur.
• Pelvik Enflamatuar Hastalığı (PID). Kadınlarda gorulen bu enfeksiyon hastalığı genellikle cinsel yolla bulaşır ve ureme organlarını etkiler.
• Servikal stenoz. Bazı kadınlarda, rahim ağız acıklığı cok dar olduğu icin adet kanaması rahimde basınc artışına ve şiddetli ağrılara neden olur.
RİSK FAKTORLERİ
Adet sancısı ile ilişkili risk faktorleri şunlardır:
• 20 yaşından kucuk olmak,
• Erken ergenlik donemlerinde (11 yaşında veya daha genc) olunması,
• Adet donemlerinde aşırı kanama olması (menoraji),
• Duzensiz adet kanaması gorulmesi (metrorrhagia),
• Hic bebek doğurmamış olma,
• Menstruel ağrı ile ilişkili aile oykusu,
• Sigara icilmesi
KOMPLİKASYONLAR
Menstruel krampların kendisi genellikle komplikasyonlara neden olmazlar ancak okul, iş ve diğer sosyal ortamlardaki faaliyetlerde sorun yaşanmasına neden olabilirler.
Menstruel kramp ile ilişkili hastalıklar ve durumlar da bazen komplikasyonlara neden olabilir. Orneğin, Endometriozis kısırlık problemlerine neden olabilir. Pelvik iltihap hastalığı fallop tuplerinde olumsuz değişikliklerde bulunarak, yumurtaların rahim yerine tuplerde dollenmesine (dış gebelik) neden olur.
TESTLER VE TEŞHİS
Doktorunuz tıbbi gecmişinizi gozden gecirecek ve jinekolojik muayene yapacaktır. Jinekolojik muayene sırasında ureme organlarında herhangi bir anormallik olup olmadığı kontrol edilecek ve enfeksiyon belirtileri aranacaktır.
Doktorunuz menstruel krampa neden olabilecek altta yatan herhangi bir hastalık olup olmadığını belirlemek icin aşağıdaki testleri isteyebilir:
• Ultrason. Ağrısız gecen bu testte ic organları gorselleştirmek icin ses dalgalarını kullanılır. Genellikle rahim, rahim ağzı ve fallop tuplerindeki anormallikleri kontrol etmek icin kullanılır.
• Bilgisayarlı Tomografi (BT). BT testinde vucuttaki kemik, organ ve diğer yumuşak dokuların kesitsel goruntulerini uretmek icin bircok acılardan cekilmiş rontgen goruntuleri birleştirilir. BT diğer testler gore daha ayrıntılı bilgiler edinilmesini sağlayabilir.
• Manyetik rezonans (MR). MR vucut icyapılarının ayrıntılı goruntulerini elde etmek icin radyo dalgaları ve guclu bir manyetik alan kullanır. Bu test de ağrısızdır ve tumorler veya Endometriozis belirtilerini kontrol etmek icin kullanılabilir.
• Histeroskopi. Rahim icine vajina ve rahim ağzından ulaşılır. İşlem sırasında ince, ışıklı ve ucunda kamera olan bir tup kullanılır. Histeroskopi ile doktorunuz miyom veya polip gibi şeyleri tespit etmeye calışır.
• Laparoskopi. Bu ayaktan cerrahi işlem testinde doktorunuz karın bolgesinden kucuk kesiler yaparak karın boşluğunu gorur. Kucuk bir kameranın takılı olduğu fiber optik tup ile goruntuler elde edilir. Laparoskopi ile Endometriozis, yapışıklıklar, miyomlar, yumurtalık kistleri ve dış gebelik gibi durumlar kontrol edilir.