SPİRAL (RİA)
Rahim İci Arac (Spiral)
Değişik şekil ve boyutlarda olabilen rahim ici araclar, saf plastik veya bakırlı
olabilir. Uzun bir sure icin gebelikten korur. Bakır Rahim İci Araclar 10 yıldan fazla; progestorone Rahim İci Araclar bir yıl korur.Son zamanlarda hormon salan tipleride uretilmiştir. Adet kanamasının 3. veya 4. gunu rahme yerleştirilmelidir. Bu donemde rahim ağzı acıktır, kasılmalara bağlı ağrı azdır, ve gebelik riski yoktur. Eğer vajinal enfeksiyon varsa uygulama tedaviden sonra yapılır.
Jinekolojik muayene sonrasında vajen antiseptik solusyonla temizlenir, rahim boynu serbestleştirilerek rahmin buyukluğu olculur ve uygun buyuklukteki rahim ici arac yerleştirilir. HIV'i iceren STD'lerin bulaşmasını engellemez. İcerdiği bazı yan etkiler; regl zamanlarında duzensizlik, ağır regl donemleri ve kramplarda artmadır. Kadın hastalıklarına karşı korunmasız ise daha sonra kısırlığa yol acabilir. PID olma riskini taşır.
Olumlu Yonleri
• Gebeliği onlemede etkili bir yontemdir (%99)
• Bakırlı olanlar, gebelikten 10-12 yıl boyunca etkili bir şekilde korur
• Cinsel ilişkiyi etkilemez
Olumsuz Yonleri
• Ozellikle, ilk 3 ayda adet gunu sayısını ve kanama miktarını 2 katına kadar arttırabilir. Bu durum, daha sonra normale doner.
• Adet doneminde ağrı olabilir. Bunun icin ağrı kesici kullanılabilir.
• Cinsel yolla bulaşan hastalık riski olanlar icin uygun değildir.
• Rahimden hazneye doğru kayabilir. Ozellikle haznesinin icini yıkayanlarda sıklıkla gorulen bir durumdur. Eğer yerinden oynarsa koruyuculuğu azalır.
Kullanılmaması Gereken Durumlar
• Son 3 ay icinde veya halen rahim ağzında, rahimde veya tuplerinde iltihap/yara olan kişilere uygulanamaz.
• Birden fazla kişi ile cinsel ilişkisi olanlara uygun değildir. Bu kişilerin kesinlikle kondom kullanması gerekir.
• Duzensiz adet kanamaları olanlar
• Adet kanamaları 7 gun ve daha uzun surenler
• Bir adet kanaması doneminde (tamamen ıslanmış) 10 ped/bez değiştirenler
• Adet donemlerinde ağrısı fazla olanlar
• Kansızlığı olanlar
• Doğuştan ureme organlarında şekil bozukluğu olanlar
Spiral (RİA) yada halk arasında yaygın şekilde kullanılan adıyla rahim ici arac tum dunyada en fazla tercih edilen geri donuşumlu doğum kontrol yontemidir.
Rahim ici arac geri donebilir doğum kontrolu sağlayan ve ana yapısı kıvrılabilir polietilen olan kucuk bir aractır. Yapısı T harfine benzer. Polietilen govde uzerinde bakır tel sarılıdır. Bu bakır zaman icinde yavaş yavaş salınarak RİA'nın etki mekanizmalarından birini oluşturur. Gunumuzde kullanılan modern spirallerlerin onerilen kullanım sureleri değişkendir. Uretici firmalar 3 yıl ile 8 yıl arasında değişen kullanım sureleri belirtmekle birlikte yapılan klinik deneysel calışmalarda bunların hemen hepsinin 10 yıl sureyle sorunsuz kullanılabileceği gosterilmiştir.
Temel yapı T şeklinde olmakla birlikte piyasada değişik marka ve yapılarda pek cok RİA bulunmaktadır. Bunların etkinlik acısından birbirlerine ustunlukleri yoktur. Toplumumuzda ithal spiral şeklinde bir tabir bulunmaktadır. Hastalar kendilerine ithal spiral takılmasını talep etmektedirler oysa Turk malı bir spiral zaten piyasada yoktur.
Yuz yıla yakın bir zamandır istenmeyen gebeliklerin engellenmesinde guvenle ve yuksek etkinlikle kullanılmasına rağmen RİA'nın gebeliği nasıl engellediği hala daha tam anlamıyla anlaşılamamıştır.
RİA tum doğum kontrol yontemleri icinde etkinliği en yuksek olanlardan birisidir. Koruyuculuk arac takıldığı andan itibaren başlar. Kullanımın ilk yılı icinde 1.000 kadından sadece 6-8'i istenmeyen bir hamilelikle karşı karşıya kalır. Spiralin koruyuculuğu cıkarıldığı anda biter. Yumurtlama uzerinde bir etkisi olmadığından kişi aynı ay hamile kalabilir.
RİA'nın cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı hicbir koruyuculuğu yoktur. Bu nedenle bu hastalıklar acısından yuksek risk grubunda olan kadınlar (birden fazla partneri olan ya da, partneri birden fazla kişi ile ilişkisi olan kadınlar) mutlaka prezervatif kullanmalıdırlar.
Nadiren RİA yerindeyken de gebelik oluşabilir. Boyle bir durumda oluşan gebeliğin duşukle sonlanma olasılığı %50'dir. Ancak gebelik fark edildiği anda spiral cıkartılırsa bu oran %25'e duşmektedir. Gebelik devam ettiği halde spiralin cıkartılmaması ise anne adayının hayatını tehdit edebilecek duzeyde ve şiddette bir enfeksiyon riskini de beraberinde taşır. Bu nedenle eğer spiralin ipi gorulemiyorsa ya da ultrasonda yeri saptanamıyorsa kurtaj duşunulmesi gereken bir yaklaşım olmalıdır.Bir yılda bakır rahim ici arac kullanan 100 kadından birden azı; progestoron rahim ici arac kullanan 100 kadından 2'si hamile kalmaktadır.