Sevgili melekler, aile planlamasında en cok kullanılan yontemlerinden birisi doğum kontrol haplarıdır. Kullanıldığında kısa ya da uzun vadede kısırlık yaptığı konusunda korkulara sebep olan doğum kontrol hapları hakkında aklınıza takılan her turlu soru ve cevaplarını sizler icin derledik. Marmara Universitesi Tıp Fakultesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Oğretim Uyesi Prof. Dr. Mithat Erenus doğum kontrol haplarının bilinenin aksine kısırlık yapmadığını, bırakıldıktan sonra 1 ay icinde doğurganlık yeteneğinin geri geldiğini soyledi. Bunun dışında merak ettiğiniz soruların cevapları ise şoyle...
Doğum kontrol hapları ne icerir?
30 yılı aşkın bir suredir piyasada olan, bugun dunyada 60 milyon kişi tarafından kullanılan guvenilir bir yontem. Doğum kontrol hapları ostrojen ve progesteron denilen iki hormon icerir. Bu hormonlar normalde kadınların yumurtalıklarında uretilir. Ancak doğum kontrol hapı icinde ostrojen ve progesteronun laboratuvar ortamında uretilen turevleri var.
Doğum kontrol haplarının hormon icermesi kadınları endişelendiriyor. Bu hormonlar zararlı mı?
Modern doğum kontrol hapları, duşuk duzeylerde hormon icerir. Bileşimlerinde insan bunyesine yabancı hicbir madde yok. Bugunku haplarda 20 yıl oncesine gore uc-beş kez daha az ostrojen ve beş -10 kez daha az progesteron var. Yan etkiler yeni haplarda onemli derecede azaltıldı. Bu nedenle korkulacak bir durum yok.
Haplar gebelikten nasıl korur?
Hamilelik kadın yumurtalıklarının urettiği yumurtanın erkek sperm hucresiyle birleşip, dollenmesi sonucu meydana gelir. Doğum kontrol hapları vucutta bulunan hormonlar gibi calışır. Vucut nasıl hamile kaldıktan sonra, hamilelik hormonları aracılığıyla yumurtalıkların yumurta uretmesine engel oluyorsa, doğum kontrol hapı da benzer bir etki gostererek yumurtlamayı onler. Yumurtlama olmazsa, erkeğin spermi ile yumurtanın birleşmesi gercekleşmez ve boylece gebelik onlenir.
Başarı oranı yuksek mi?
Doğum kontrol haplarının etkinliği cok yuksek. Başarısızlık oranı binde bir olmakla beraber kullanım hatalarına bağlı olarak birinci yıl sonunda başarısızlık oranı yuzde 3’u buluyor. Başarı oranında duzenli kullanım onemli rol oynuyor.
Doğum kontrol hapları nasıl kullanılır?
Her kutuda 21 adet hap var. Bu haplara adetin birinci gunu başlanır ve 21 gun sureyle hic ara vermeden her gun bir adet kullanılır. Birinci kutu bitince yedi gun ara verilir (bu sure icinde adet gorulur), bir hafta sonra ikinci kutuya başlanır. Orneğin birinci kutu carşamba bittiyse ikinnci kutuya oteki hafta perşembe başlanır.
Eğer hap alınması unutulursa ne olur?
Duzensiz adet kanaması gorebilir ve gebe kalabilirsiniz. Hapı saatinde almayı unutmak herhangi bir problem yaratmaz. Ancak bu durum alınması gereken saatten sonraki 12 saat icinde fark edilirse unutulan hap, bu sureyi gecirmeden alınmalı. Ve bir sonraki hap her zamanki saatinde kullanılmalı. İki hapın alınması arasındaki zaman 36 saatten fazla olursa guvenirlilik artık tam olmaz. Boyle bir durumda bir sonraki adet kanamasına kadar prezervatif gibi ek tedbirler kullanmalı. Unutulan haplar atlanarak, geri kalan haplara adet duzensizliğine yol acmamak icin devam edilmeli.
Hap kalp krizi riskini artırır mı?
Araştırmalar, yeni duşuk doz ostrojen ve progesteron iceren hapların kullanımıyla kalp krizi arasında olumsuz bir ilişki gostermiyor. Hatta bu hapların lipid ve kolesterol uzerinde olumlu etkilerinin olduğu belirtiliyor. Eski yuksek doz haplarda yuzde 5 oranında yuksek tansiyon riski ortaya cıkıyordu. Yeni duşuk doz haplarda zaman zaman tansiyon yukselmeleri gorulmekle beraber, klinik olarak anlamlı bir hipertansiyon rapor edilmemiştir. Hatta hipertansiyonu olan hastalarda bile kontrollu olmak şartıyla kullanılabiliyor. Ancak sigara kullanımı yuksek bir risk faktoru oluşturur. 35 yaşın uzerindeki kadınlar doğum kontrol ilacı kullandığında sigara icmemeli.
Peki şeker hastalığı yapar mı?
Eski yuksek doz ostrojen iceren haplarda gizli şeker, şeker seviyelerinde artış gorulebiliyordu. Yeni haplarda bu risk yok. Ancak insuline bağımlı şeker hastalarına, hap dışında başka bir yontem oneriyoruz. Cunku haplar bu hastalarda kanın pıhtılaşma riskini artırabiliyor.
Safra kesesi hastalıklarında artışa yol acıyor mu?
Safra taşları ilk iki yıl kullanımda artar, dorduncu yılda ise normale doner. Aslında bu artış sadece safra taşlarına eğilimli olan kişilerde gorulur. Normalde hapların boyle bir etkisi yok. Ancak doğum kontrol hapları akut karaciğer hastalığı olanlarda ve safra yolları tıkalı olan kişilerde kullanılmamalı. Cunku siroz ya da gecirilmiş bir sarılık doğum kontrol hapları ile yeniden alevlenebilir.
Bu haplarda hangi yan etkiler gorulur?
İlk aylarda bazı kadınlarda bulantı, memelerde hassasiyet, baş ağrısı gibi şikÂyetler gorulebilir. Sağlık acısından ciddi bir sorun yaratmayan bu şikÂyetler bir sure sonra kendiliğinden kaybolur. Ayrıca bazı hastalarda ilk uc ayda ara kanama olabilir. Gerekirse bu kanama uzman hekim tarafından uygun şekilde tedavi edilebilir.
Doğum kontrol hapları kısırlık yapabilir mi?
Hayır. Doğum kontrol hapı bırakıldıktan sonra gebe kalmada hafif bir gecikme olmakla birlikte, birinci yılın sonunda yuzde 75.2, ikinci yılın sonunda yuzde 90 kadın gebe kalabiliyor. Daha once hic hamile kalmamış olsanız bile hapı guvenle kullanabilirsiniz.
Hap bırakıldıktan ne kadar sure sonra hamile kalınabilir?
Kullanmayı bıraktıktan bir ay sonra hamile kalmanızda hicbir sakınca yok. Hap bırakıldıktan sonra oluşan gebeliğin seyri normal gebelikle aynı. Sakat bebek doğurma ve duşuk riskinde artış olmuyor.
Haplar cinsel isteği azaltır mı?
Hayır, hapların cinsel istek uzerinde olumsuz bir etkisi yok. Aksine geri cekme, takvim yontemi gibi geleneksel yontemler kullanılmayacağı icin cinsel yaşam daha guvenli olur. Kadınlar korunduklarından emin oldukları icin, kendilerini daha rahat hissederler. Bu da cinsel yaşamlarını olumlu yonde etkiler.
Depresyon ve sinirlilik yapar mı?
Depresyon cok nadir gorulen bir etki. Ama depresyonda olanlara doğum kontrol hapı onermiyoruz.
Hap kullananların duzenli doktor kontrolunden gecmesi gerekir mi?
Duşuk dozlu hapların guvenirliliği nedeniyle hap kullanan hastaların yılda bir kez kontrolden gecmesi yeterli. Başlangıcta iyi bir muayene, tansiyon olcumu, idrar tahlili, meme muayenesi, karaciğer fonksiyon testleri, pelvik muayene ve smear testi yapılması gerekli. Risk faktoru olan kadınlar ise altı ayda bir doktora gitmeli. Yan etkiler ya da şikÂyetler olduğunda doktora danışılmalı, gerektiğinde ilacın ya da yontemin değiştirilmesine karar verilmeli.