Botoks (Botulinum toksini), Clostridium botulinum adlı bakteriden elde edilen bir toksindir. Botoks, sinir uclarında iletimi sağlayan maddelerin salınımını engelleyip, sinirler ile sinirlerin ulaştığı organlar arasındaki iletimi durdurarak etkisini gosterir. Sinir iletiminin durması, sinirin ulaştığı organın işlevlerinin azalmasını ya da tamamen kaybolmasını sağlar. Botoks’un etki mekanizmasından tıpta bircok alanda yararlanılmaktadır. Plastik cerrahi alanında ise genellikle mimik kaslarının hareketleri ile ortaya cıkan yuzdeki cizgilenmeleri azaltmak ve aşırı terleyen bolgelerdeki terlemeyi azaltmak amacı ile kullanılır.
Mimik kaslarının yıllar boyunca calışması, uzerini orten deri uzerindeki kıvrımları belirgin hale getirir ve boylece yuzdeki dinamik cizgilenmeler ortaya cıkar. En sık ortaya cıkan dinamik cizgiler, alın, kaşlar arası, goz kenarları ve ağız cevresinde gorulur. Alın ve goz kenarlarındaki cizgiler kişiye daha yaşlı bir gorunum, kaşlar arasındaki cizgiler ise kişiye catık kaşlı, kızgın bir bakış ifadesi verir. Mimik kaslarına botoks uygulanarak bu kasların hareketleri zayıflatılabilir, kas hareketlerindeki azalma, uzerindeki derinin, kas hareketleri ile katlanmasını ve katlanmaya bağlı cizgilenmeyi de azaltır. Bu şekilde yaşlı ve kızgın olarak gorunen yuz ifadesinde de belirgin bir duzelme sağlanır.
Botoks, ter bezlerine uygulandığında, ter bezleri ile sinir ucları arasındaki iletim de durdurularak ter bezlerinin calışması azaltılabilir. Vucudun en cok terleyen bolgeleri, avuc icleri ve koltuk altı bolgesidir. Aşırı terleme ve buna bağlı ter kokusu şikayeti olan kişilerin terleyen bolgelerine botoks uygulandığında şikayetlerinde duzelme sağlanır.
Botoks, injeksiyon şeklinde uygulanır ve ağrılı bir işlem değildir, injeksiyon anında hafif bir ağrı hissedilebilir. Mimik kaslarının hareketlerinde azalma istendiğinde mimik kaslarının icine, terleme şikayetinin azalması istendiğinde deri icine injeksiyon yapılır. Botoks’un etkisi injeksiyonu takiben ilk hafta icinde ortaya cıkar ve etki suresi 3-9 ay olmakla beraber ortalama 6 aydır. Botoks, etkisini yitirdiğinde uygulama tekrarlanabilir. 2 yıl boyunca duzenli olarak botoks uygulanan kişiler uygulamaya aynı duzende devam ettiklerinde kaslarında belirgin bir zayıflama ve buna bağlı yuz ifadesinde değişim olabilir. Bu nedenle uygulamaların 2. yıldan sonra daha uzun aralıklarla yapılmasında yarar vardır.
Botoks’un sağlık uzerine ciddi bir yan etkisi yoktur. Uygulama sonrası gecici bir şişlik, morarma, nadiren de gecici olarak goz kapağında duşukluk yapabilir. Botoks’un gebelik ve emzirme doneminde zararlı bir etkisinin olup olmadığı henuz tam olarak bilinmemektedir. Bu nedenle gebelik ve emzirme doneminde botoks uygulamalarının yapılmaması onerilir. Sinir-kas sistemine ait hastalığı olan kişilerde (Eaton-Lambert sendromu, myastenia gravis gibi) uygulanmamalıdır