progesteron yuksekliği kan fazlalığı belirtileri progesteron yuksekliği belirtileri ostrojen fazlalığı prolaktin hormonu değerleri
Prolaktin beyinde hipofiz adı verilen bir bolgeden salgılanan bir hormondur. Kandaki normal değeri 10-25 ng/ml’dir.Vucuttaki asıl gorevi sut uretilmesidir. Uretilen sutun meme uclarından salınmasının sorumlusu ise oksitosin adı verilen başka bir hormondur. Prolaktin hipofiz dışında az miktarlarda endometrium ve myometriumdan da (rahim ic zarı ve rahim kası) salgılanır. Prolaktinin salınımı pek cok faktore bağlıdır. Ancak asıl olarak dopamin adı verilen bir madde prolaktin salınımından sorumludur. Vucutta 5 değişik turde prolaktin vardır. Bunların herhangi bir andaki bioaktivite ve immunoaktiviteleri farklıdır. Bioaktivite hormonun vucutta etki yaratmasını anlatırken immunoaktivite kabaca yapılan kan testlerinde saptanmasıdır. Bunu şoyle bir ornekle anlatabiliriz. Vucutta fazla olan prolaktin sut salınımına ve adet duzensizliğine neden olur. Bu hormonun biokativitesidir. Ancak klinik olarak yakınmalar olsa bile kan testlerinde hormon duzeyleri normal olarak bulunabilir.Bu ornekte verilen hastada bioaktivite yuksek ancak immunoaktivite duşuktur. Tam tersi durumlar da soz konusu olabilir. Yani kan hormon duzeyleri yuksek olmasına rağmen hastada klinik bir bulgu yoktur. Bu kişide de hormonun immunoaktivitesi yuksek bioaktivitesi duşuktur.
Prolaktin fazlalığı kadınların yaklaşık 3 de birindeki adet gecikmelerinin nedenidir. Yine prolaktini yuksek olan kadınların 1/3′unde galaktore yani memelerden sut gelmesi gorulur. Galaktoreli kadınların da 1/3′unde adetler normaldir.Prolaktin adet gormede rol alan GnRH adı verilen hormonların salınımını bozarak adet gecikmelerine ve kısırlığa neden olabilir. Prolaktin duzeyi ile klinik bulgular coğu zaman birbiri ile paralel olmazlar. Prolaktini yuksek kadınların bir kısmında hipofizde adenom adı verilen tumor bulunur. Ancak bu tumor kotu huylu yani kanser değildir. Buyukluğu 10 mm’den az olan tumorlere mikroadenom, daha buyuk olanlara ise makroadenom adı verilir.
Belirtiler
Hiperprolaktineminin en sık gorulen belirtisi memelerden sut gelmesi ve adet duzensizliğidir.Ayrıca adet gormeme, kısırlık gibi şikayetler de olabilir. Cok buyuk tumorlerde şiddetli baş ağrıları ve gorme bozuklukları olabilir.
Galaktore: Galaktore memelerden uygunsuz sıvı gelmesi demektir. Bu sıvı genelde beyaz veya renksizdir.Her iki memede ya da tek birinde olabilir. Galaktoreye neden olan durumlar şunlardır:
Ostrojen fazlalığı (doğum kontrol hapları, ostrojen salgılayan kistler vb)
Uzun sure emzirme
Bazı ilaclar
Stres
Beyin lezyonları
Tiroid hormonu azlığı
Hipofiz adenomu
Myom vb gibi patolojik prolaktin salgılanması
Amenore: Adet gormeme. Prolaktini yuksek kadınların yaklaşık %33′unde gorulur.
İnfertilite: Prolaktin yuksekliği GnRH salınımını bozarak yumurtlama bozukluklarına ve dolayısı ile infertiliteye neden olur.
Tanı
Hiperprolaktinemi yani kanda prolaktin fazlalığının tanısı kanda bu hormonun duzeyinin incelenmesi ile konur.Duzey yuksek bulunduğunda adenom olup olmadığının anlaşılması icin ilk once kafa filmi cekilir. Burada kemik yapılarda deformasyon saptanmaz ise tomografi ya da manyetik rezonans cekilmesi gerekebilir. Bu şekilde tanı konur. Eğer hormon duzeyleri cok yuksek değil ise kanda hormon tayini dışında ek bir tanı yontemine gerek yoktur.
Tedavi
Eğer tek sorun galaktore ise genelde tedavi gerektirmez. Beraberinde prolaktin de yuksek bulunur ise seviyesi onemlidir. Eğer 100 ng/ml’den duşuk ise ileri bir tanı yontemi gerekmez. İlac tedavisinden fayda gorur. İnfertilite nedeninin prolaktin yuksekliği olarak saptandığı ve değerin 100′den duşuk olduğu hastaların %80′i ilac tedavisi ile gebe kalır. Eğer değer 100 ng/ml’den yuksek bulunur ise ileri tetkik gerekir. Cekilen filmler neticesinde mikroadenom bulunur ise yine tek başına ilac tedavisi ve takip onerilir. 100 den buyuk değerlerde ise cerrahi gerekli olabilir.
Gebelik ve Prolaktin
Gebeliğin 8. haftasından itibaren prolaktin duzeyleri kanda artmaya başlar ve miadda en yuksek duzeyine ulaşır (200-400 ng/ml). Prolaktin memenin buyumesini uyarır ve gebelik esnasında sut kanallarından klostrum adı verilen ve halk arasında ağız da denilen maddenin yapımını sağlar. Gebelik sırasında kanda yuksek oranda bulunan progesteron hormonu tam manası ile sut yapılmasını engeller. Doğumdan sonra progesteron ortamdan kalktığı icin sut uretimi başlar. Bu nedenle doğumdan sonra sut gelmesi 72 saati bulabilir. Emzirmeyen annelerde ise doğumdan sonra 7 gunde kan duzeyleri normal gebelik oncesi seviyelerine iner.Gebelikte prolaktinin bebeğin akciğer gelişminde rol oynadığı ve yine bebeğin anne tarafından yabancı cisim olarak algılanıp atılmasını engellediği ileri surulmektedir.
“Bu yazı Dr. Alper Mumcu’dan