Akciğer aspergillozisi, dunyanın her bolgesinde gorulen bir mantar enfeksiyonudur. Aspergillus turu mantarlar toprakta ve curumuş organik materyalde bulunurlar. Akciğer aspergillozisinin hipersensitivite (aşırı duyarlılık) reaksiyonları, bolgesel ureme ve ilerleyici aspergillozis (aspirgillus mantarının enfeksiyonu) olmak uzere uc farklı klinik şekli vardır .
En sık rastlanan şekil beolegsel ureme grubuna giren akciğer aspergillomadır. Pulmoner micetoma (mantar topu : kuf mantarının bir yumak oluşturarak akciğerdeki tuberkulozun yaptığı boşluklara yani kavitelere yerleşmesi) isimlerini de alan aspergilloma, fibrin, mukus, inflamatuar (iltihap) hucreler ve debris (harap doku) artıklarının birikmesi ile birlikte mantarların oluşturduğu yoğun yuvarlak kitlelerdir. En sık Aspergillus fumigatus olmak uzere Mucorales ve Candida turleri de micetoma(mantar topu) nedeni olmaktadır (2, 3). Ancak her zaman histolojik tanı mumkun olmadığından micetoma yerine aspergilloma ismi de kullanılmaktadır.
Akciğerlerde kavite acılmasına neden olan herhangi bir hastalık micetoma oluşumuna neden olabilir.
Genellikle iyileşmiş acık tuberkuloz kaviteleri icinde mantar kolonilerin birikimi ile oluşur. Aspergilloma ikinci sıklıkta sarkoidoz(ozel bir tum sistemleri etkileyen hastalık) ile birliktedir. Daha nadir olarak bronşektazi(bronş genişlemesi), bronşial kistler, kronik (muzmin)bakteriyel abseler, kaviter karsinomlar(kanserler)da oluşabilir .
Pulmoner aspergilloma(akciğer aspergilloması) genellikle asemptomatiktir(belirtisizdir). Semptomatik (belirtili) olanlarda en sık aralıklı ve az miktarda hemoptizi (kanlı balgam) gorulur. Bir seride %55 oranında hemoptizi bildirilmiş olup, hastaların %21′inde masif (yoğun)hemoptizi tespit edilmiştir . Değişik raporlarda hemoptizi oranı %50 ile %85 arasındadır. Diğer semptomlar (bulgular) genellikle produktif(balgamlı) veya kuru oksuruk, nefes darlığı ve kilo kaybıdır. Fizik muayenenin ozelliğinin olmadığı belirtilmektedir .
Akciğerlerin radyolojik tetkiki aspergilloma teşhisinde en onemli metoddur. Değişmez rontgen bulgusu, kavite duvarında hale veya yarımay şeklinde hava ile ayrılmış (Monod bulgusu), sferik veya oval, tek dansiteli solid bir kitledir. Aspergilloma sıklıkla ust loblarda tek bir soliter lezyon olarak yerleşir ve bu gorunumu oldukca patognomoniktir(teşhiskoydurucudur). Ayrıca, kavite icindeki fungus topunun değişik pozisyonlarda yer değiştirmesi, yani hareketli olması da tanıda onemli bir ozelliktir . Bilgisayarlı tomografi duz filmlerden daha hassas bir şekilde ve hatta fungus topu daha olgunlaşmadan lezyonu gostermektedir .
Aspergilloma teşhisinde standart laboratuar bulguları cok az faydalıdır. Olguların hemen tumunde serumda aspergillus antijenlerini presipite eden( cokelten) antikorlar mevcuttur .(presipitasyon testi)Kesin tanı, balgam kulturunde aspergillus gosterilmesiyle histolojik olmasına rağmen radyoloji, klinik ozellikler ve presipitasyon testi ile tanı sağlanabilir.
Hastalığın prognozunu(gidişini) onceden tahmin etmek zordur. Olum genellikle pulmoner(akciğer) enfeksiyonlar, masif kanama ve postoperatif (ameliyat sonrası)komplikasyonlardan olmaktadır (5).
Aspergillomanın tedavisi tartışmalıdır. Sadece ciddi ve hayatı tehdit eden hemoptizili (kanlı balgamlı) olgularda lobektomi (akciğerin bir lobunun cıkarılması) herkes tarafından kabul edilmekle birlikte, bazı yazarlar tum olgularda rezeksiyonu onermektedir (5). Ancak, yayınlanan serilerde coğu fatal(olumcul) olan postoperatif (ameliyat sonrası)komplikasyonlar bildirilmektedir (3). Aspergillomanın medikal(ilacla) tedavisi başarısızdır. Amphotericin B, fluconazole, miconazole gibi antifungal(mantar ilacları) ilaclar denenmiş, ancak başarılı olunmamıştır (10). Hastaların takibe alınması ve zorunlu olmadıkca cerrahiden kacınılması en iyi yol gibi gozukmektedir.
Kaynaklar
.Wout JW, Beaumont F. Clinical manifestations of systemic fungal infections and clinical manifestations of pulmonary aspergillus infections. Mycoses 1988; 2: 9-14.
.Steven MA, George HT. Pulmonary aspergillosis. In: Fishman AP, editor. Pulmonary disease and disorders. Second ed. New York; Mc Graw Hill, 1988:1639-56.
.Glimp RA, Bayer AS. Pulmonary aspergilloma: diagnostic and therapeutic considerations. Arch Intern Med 1983;143:303-8.
.British Thoracic and Tuberculosis Association. Aspergilloma and residual tuberculosis cavities: the result of a survey. Tubercle 1970;51:227-45.
.Daly RC, Pairolero PC, Piehler JM. Pulmonary aspergilloma. Results of surgical treatment. J Thorax Cardiovasc Surg 1986;96:981-8.
.Sider L, Davis T. Pulmonary aspergillosis: unusual radiographic appearance. Radiology 1987;162:657-9.
.Roberts CM, Citron KM, Strickland B. Intrathoracic aspergilloma: role of CT in diagnosis and treatment. Radiology 1987;165:123-7.