hamilelikte siyatik tedavisi hamilelikte siyatik ağrısı gebelikte ağrıları gebelikte ağrısı
BEL FITIGI ve SİYATİK
Bel fıtığı bel ağrılarının en sık nedenlerinden biridir. Halk arasında bel kayması, disk kayması, omurilik sıkışması gibi isimlerlede duyabilirsiniz.
Diskler iki omur govdesinin arasında kaucuk yumuşaklığında destek dokulardır. Omurganın eğilme hareketleri disklerden olduğu gibi, her disk bir amortisor gibi gelen darbeleri emer. Disk omurilik ve sinir koklerinin hemen onunde yerleşmiştir. Bu yerleşim disk hastalıklarındaki belirtilerin ana nedenidir.
Aslında disk kaucuk kıvamında bir halka ve icinde jole kıvamında cekirdekten oluşur. Bel fıtığı halkanın kırılarak icindeki jole kıvamındaki maddenin omuriliğe ve/veya sinir koklerine baskı yapmasıdır.
Bel fıtığı nedenleri
Diskler yuksek oranda su icerir. İnsanlar yaşlandıkca su iceriği azalır ve disk daha sert bir hal alır ve yuksekliği azalır.Daha sert diskler fıtıklaşmaya daha eğilimli olur.
Aşınma ve yırtık
Aşırı ağırlık diskin ortasındaki jole kıvamlı cekirdeği sıkıştırarak halkayı kırarak dışarı cıkmaya zorlar.
Kotu duruş-oturuş pozisyonu
Hatalı yuk kaldırma
Ani basınc
Bu durumda halka kırılarak icindeki jole kıvamındaki maddenin omuriliğe ve/veya sinir koklerine baskı yapar. Bazen bu madde koparak omurilik kanalına dolabilir. Bu durum sinir koklerini zedeleyerek felclere idrar tutamama gibi yakınmalara neden olur.
Belirtiler
Her beş kişiden 4′u hayatının bir doneminde bel ağrısı cekmektedir. Yalnız ağrı bel fıtığı demek icin yeterli değildir. Yine de ani başlayan ağrılarda doktora başvurmakta gec kalınmamalıdır.
Bel fıtığının en tipik belirtisi siyatik ağrısıdır. Siyatik ağrısı kalca ortasından başlayan bacağa yayılan, aniden gelen, keskin şiddetli bir ağrıdır. Bu bel fıtığının sinirlere yaptığı bası nedeniyle olur.
Siyatik ağrısı hapşırma, oksurme fazla oturma ile artar.
Diğer bulgular;
Bir bacakta kuvvetsizlik, bazı hareketlerde felc
Karıncalanma, batma, uyuşukluk
İdrar tutamama, altına kacırma (Bu bulgu her iki bacakta kuvvetsizlikle birlikte olursa cok ciddi bir durumla karşı karşıyasınız demektir.)
Bel ortasında yanıcı ağrı.
Bel fıtığında tanı
Tıbbi hikaye tanıda en onemli ipuclarını sağlar. Genellikle, az veya cok bel ağrısını takiben bacağa vuran ağrı hikayesi vardır. Genellikle ağır kaldırma gibi bir olay sonrası ilk bulgular hissedilirse de, uzun suren sabahları kalktığında bel ağrısı ve sertliği ardından belirgin bir zorlama olmaksızın ani başlayan vakalar da az değildir. Bu konuda net veriler olmamakla birlikte disk hastalıklarında ailevi bir eğilim genellikle saptanabilir.
Fizik muayene genellikle tanıyı sağlar. Muayene ile hangi sinir kokunun sıkıştığı, bu sıkışmanın ciddiyeti rahatlıkla saptanabilir. Tedavi yonteminin seciminde muayene bulguları esastır.
Basit bir radyolojik inceleme ile omurga mekaniğini etkileyen, belağrısı ile karakterize doğumsal omurga hastalıkları (% 5-10 a varan oranlarda gorulebilir), kireclenmeler, omurga kaymaları, bazı tumorler tanınabilir.
MR ve EMG gibi tetkikler tedaviye yanıt vermeyen, sık nuks eden, muayene bulguları ile cerrahi karar verilen vakalarda ayırıcı tanı ve operasyon stratejisi acısından gerekebilir.
Tedavi secenekleri
Ani başlayan veya uzun sureli hafif yakınmaların uzerine başlayan şiddetli bulgularda yatak istirahati, ağrı kesiciler, kas gevşeticiler genellikle işe yararlar. Bu durumlarda doktor kontrolunde kortikosteroid kullanımı hızlı ve etkili bir iyileşme sağlayabilir. Sadece ağrı ile karakterize olgularda bele buz uygulaması, tutulma-kasılma ile karakterize olgularda sıcak uygulaması işe yarar. Bu durumlarda hastaların yavaş hareket etmeleri, ani hareketlerden kacınmaları, uzun yuruyuş ve uzun sureli oturmaktan kacınmaları onerilir. Bu devrede fizik tedavi cok yararlı değildir. Bu devrede sinir koklerine direkt (epidural) kortikosteroid enjeksiyonu oldukca etkili bir tedavi seceneğidir.
Uzun sureli (kronik) ağrı durumlarında tedavide antidepresan ilaclar, disk icine yapılan ilac, ısı veren maddelerle diski kucultme yontemleri etkilidir. Bu donemde fizik tedavi oldukca etkilidir.
Cerrahi tedavi fıtık parcasının kanala duştuğu, fonksiyon kaybına neden olan sinir basılarında gereklidir. Uygun yapılmış cerrahi dışı tedavilere yanıt vermeyen 3 ayı gecmiş ciddi bulgularda da cerrahi tedavi duşunulebilir. Gunumuzde microdiskektomi yontemi uygulanmaktadır.
Bel fıtıklarında tedavi yontemlerinden hangisi secilirse secilsin temel 4 koşul yerine getirilmelidir.
Hastalar mutlaka ideal kilolarında olmalıır.
Karın ve bel adelerini geliştirici ekzersiz programlarına veya spor aktivitelerine hemen başlanmalıdır.
(Bkz: Şekil 1-2-3)
Ağırlık kaldırırken, otururken, calışırken, arac kullanırken beli korumak. (Bkz: Eğitim Konuları)
Yatak tam ortopedik olmalıdır. Hastaların sırtustu dizlerinin altında bir yastık ile dizleri hafif kıvrık pozisyonda veya yan yatarken dizler hafifce karına cekilmiş pozisyonda yatmalıdırlar.
Acil durumlar
Nadir vakalarda fıtık omurilik ve sinir koklerine aşırı baskı yaparak idrar ve gayita kacırma, belli bolgelerde felclere neden olabilir. Bu sırada bacak, kasık ve genital bolgede uyuşukluk ve karıncalanmalar olur. Bu durum acil cerrahi mudahale gerektirir.
Siyatik ağrısı ile karışan hastalıklar
Belden kalca, bacak ve kasığa vuran ağrıların yaklaşık %90 ını siyatik ağrıları oluşturur. Bunun dışında leğen kemiği icindeki ve omurgadaki bazı hastalıklar bu ağrıyı taklit edebilir. Bu hastalıkları gosteren şema aşağıdadır.