dermografizm nedir urtiker nedir dermografizm tedavisi nedenleri urtikeryal
Toplumda sık gorulen rahatsızlıklardan biri olan kurdeşen bazı durumlarda gercekten hem hasta hem de hekim icin sorun yaratan hastalıkların başında gelebilir. Tıp dilinde “urtiker” diye anılan kurdeşen iki formda olabilir. Bunlardan ilki şikayetlerin 6 haftadan kısa surduğu akut urtiker; diğeri ise şikayetlerin 6 haftayı gectiği kronik urtikerdir. Her iki durumda da hastalığın bulguları birbirine benzese de hastalığın oluşum nedenleri acısından belirgin farklar vardır.
Hastalığın bulguları arasında kaşıntılı, deriden kabarık, kızarık 0,5cm ila cok buyuk olculerde deride plaklar bulunur. Bu plakların bazıları birleşme eğilimindedir. Plakların sınırlarını net olarak cizmek herzaman mumkun olmaz. Lezyonlar genellikle birkac saat icerisinde solar, yerine başka alanlarda yenileri cıkabilir.
Ayrıca bazı urtiker vakalarına “anjioodem” dediğimiz tablo da eşlik edebilir. Anjioodem genelde goz kapaklarında (genellikle tek taraflı), dudakta, yuzun diğer kısımlarında, kol ve bacaklarda, parmaklarda, genital bolgelerde oluşabilir. Bunlarda da ozellikle şişlik on plandadır. Her iki hastalıkta da deriden kabarık olan durumu ortaya cıkaran şey deri icinde odem olmasıdır. Anjioodemde derinin alt tabakaları da olaya iştirak ettiği icin şişlik cok on plandadır. Şişliğe kaşıntıdan ziyade yanma hissi eşlik edebilir.
Daha once de bahsedildiği gibi 6 haftadan kısa sureli kurdeşen akut urtiker olarak anılır. Bu hastalıkta neden genellikle allerjidir. Bu allerji de genellikle ağız yolu ile alınan allerjenlerle oluşur. Yani gıdalar ve ilaclar akut urtikerdeki en onemli sebeplerdir. Bunun dışında cok nadir de olsa solunum yolu ile alınan bazı allerjenler (orneğin ev tozu akarları) de akut urtiker yapabilir. Kronik urtikerin altında ise allerji pek bulunmaz. Bu hastaların ancak %3-5’ inde allerji rol oynayabilirler. Bu allerjenler de genel olarak ağız yolu ile alınan allerjenlerdir (gıdalar…). Bunun dışında bu hastalığın cok değişik sebepleri olabilir. Bunlar icerisinde otoimmun hastalıklar (otoimmun tiroidit, sistemik lupus eritematozus vb.), kronik enfeksiyonlar (tuberkuloz, bruselloz vb.), fokal enfeksiyonlar (sinuzit, diş ve dişeti enfeksiyonları vb.), Helikobacter pylori enfeksiyonları, bazen hepatitler, bazen bazı kanser turleri vardır. Bu nedenle bir cok araştırma yapmak gereklidir. Tum ayrıntılı araştırmalara rağmen %60-65 vakada hicbir neden bulunamayabilir. Bu hastalar da idiyopatik (sebebi bilinmeyen) kronik urtiker olarak adlandırılır.
Hastalarda iyi bir hastalık oykusu sonrası, allerji testlerini iceren araştırmalar yanında diğer bahsi gecen hastalıkların araştırmaları yapılmalıdır.
Altta yatan hastalığın tedavisi sonucunda genel olarak urtiker kendiliğinden gecer ve tekrar etmez. Ancak sebebi bilinmeyen urtiker hastalarında antiallerjik ilaclardan faydalanılır. Bu hastalarda kalsik olarak sabahları sedatif olmayan antiallerjikler, akşamları sedatif antiallerjikler ve H2 reseptor blokerleri birlikte kullanılır. H2 reseptor blokerleri asıl itibari ile mide asiditesini azaltmak icin kullanılan ilaclardır. Ancak derideki histamin reseptorlerinin % 20 kadarı H2 tipinde olduğu icin bu tur ilaclar bu hastalarda faydalı olmaktadır. Bunun dışında bunlara cevap vermeyen hastalarda kortizon dahi kullanılabilir.
Bunlar dışında ayrıca değişik kurdeşen turleri de vardır. Aşağıdaki tabloda bu urtiker tiplerini gormektesiniz:
Fiziksel urtiker
Aquajenik urtiker (su ile temas sonucu oluşan)
Kolinerjik urtiker (terleme, aşırı efor sonucu oluşan)
Soğuk urtikeri (soğuk havada oluşan)
Dermografizm (ciltte cizik ile veya kaşınma ile oluşan urtiker)
Gecikmiş basınc urtikeri
Solar urtiker (guneş ışınları ile oluşan)
Vibratuvar urtiker (vibrasyon yapan aletlerle oluşan)
Herediter urtiker (ailenin diğer fertlerinde de gorulen tip)
Urtikeryal vaskulit (urtiker plaklarının 24 saatten uzun sebat ettiği damar iltihabı ile giden tip).