lenfomada kaşıntı
LENFOMA NEDİR ?
Lenfoma ,diğer grup onkolojik hastalıklar icinde yaşamın uzatılması ve daha kaliteli yaşam sağlanması ve hastaların kurtarılmaları acısından daha fazla başarı elde edilmiş bir hastalıktır. Lenf sisteminden koken alan habis bir hastalıktır. Lenfomalar oncelikle 2 gruba ayrılır. Hastaların az bir kısmı Hodgkin Hastalığı denilen lenfoma turune sahiptir. Coğunluk, Hodgkin dışı (Nonhodgkin) denilen lenfoma grubunda yer alır ve hastaya sadece lenfoma deniliyorsa genellikle bu grup kastedilmektedir.
LENFATİK VE İMMUN SİSTEM HANGİ ORGANLARDAN OLUŞUR?
Lenfatik ve immun sistem , vucudun enfeksiyonlara karşı mucadele etmesini sağlayan sistemin icinde yer alır. Lenfatik sistemde lenf bezeleri denilen boyun, koltuk altı, kasık bolgelerimizde normalde erişkinlerde genellikle ele gelmeyen kucuk yapılar vardır. Ayrıca lenfatik sisteme dahil olan organlar vardır. Bunlar bademcikler, dalak, karaciğer, kemik iliği ve goğus boşluğumuzda bulunan ve cocuklukta aktif olan bir organ timusdur. Ayrıca mide, ince barsak ve cildimiz katmanları arasında bu lenfatik yapılar yer almaktadır. Hastalık , yukarda bulunan lenfatik yapılardaki normal hucrelerin yerinde anormal şekil, yada hızlı bolunme ozellikleri olan hucrelerin ortaya cıkması ile gelişmektedir. Bu hucreler ayrıca dalağa, karaciğer ve kemik iliğine yayılma ozelliği gosterebilmektedir.
HODGKİN DIŞI LENFOMALAR
BELİRTİLERi NELERDİR ?
En sık gorulen belirti boyun, koltuk altı ve kasık bolgelerindeki lenf bezelerinin ağrısız şişerek ele gelmesidir. Hastalarda diğer bulunabilen belirtiler ise soyledir; sebebi tam acıklanamayan ateş, kilo kaybı, gece terlemesi, halsizlik, ciltte kaşıntı…. Bu şikayetler, grip gibi başka hastalıkların seyrinde de gorulebilir. Bu nedenle bu tur bulguları olan hastalarda lenfoma teşhisini ancak doktor koyabilir.
TANI NASIL KONUR ?
Lenfoma olasılığı duşunulen hastada kesin tanı konulabilmesi icin buyuyen lenf bezinin tumunun cıkartılması ya da her hangi bir organda yerleşmiş ise parca alınması ilk işlemdir. Yapılan bu işleme biyopsi denir. Elde edilen dokuların patolog tarafından ceşitli işlemlere tabi tutularak mikroskop altında incelenmesiyle tanı konur.
Hodgkin dışı lenfoma icin cok farklı sınıflamalar vardır. Patolog tarafından hangi tipi olduğu tanı raporunda verilir. Bu tiplerin onemi; hangi tedavi seceneğinin hasta icin uygun olacağını gostermesidir. Doktor hangi tedavi seceneğini uygulayacağına patoloji raporunda belirtilen tiplemeye gore karar verir.
EVRELEME NEDİR ve NASIL YAPILIR ?
Evreleme hastalığın yaygınlığının belirlenmesi işlemidir. Hastada lenf bolgeleri taranmalıdır. Hastanın el ile saptanabilecek boyun, koltuk altı, kasık vb bolgelerindeki lenf bezlerine muayene sırasında bakılır. Elle saptanamıyan diğer bolgelerinde ise basit direkt rontgen grafileri, ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi (BT) yada magnetik rezonans goruntuleme (MRG) gibi ceşitli goruntuleme yontemleri kullanılır. Goruntuleme yontemleri ile genellikle boyun, goğus (toraks), karın (abdomen) ve alt karının (pelvis) bolgeleri incelenir. Ayrıca kemik iliği biyopsisi yapılarak kemik iliğinde yayılım olup olmadığı araştırılır.
NASIL TEDAVİ EDİLİR ?
Her lenfoma hastası icin tedavi kendine ozgundur. Cunku hastalığın evresine, hucre tipine, hastanın yaşına, hastanın tedaviyi kaldırıp kaldıramayacağına ve lenfoma tipinin hızlı yada yavaş seyirli oluşuna gore doktor tedavinin şeklini ve verilecek ilacları belirler.
Hodgkin dışı lenfomanın tedavisi ilaclarla (kemoterapi), ışın tedavisiyle (radyoterapi) veya ikisi birlikte olarak yapılmaktadır. Ayrıca hastadan kok hucre toplanarak yuksek doz kemoterapi sonrası bu kok hucreleri tekrar hastaya verme işlemi (yuksek doz kemoterapi ve otolog periferik kok hucre transplantasyonu), biyolojik ilaclarlai ve cerrahi olarak da tedavi edilebilmektedir. Bazen yavaş seyirli lenfomalarda hastaya tedavi verilmez ve hasta belli aralarla doktor tarafından kontrol edilerek izlenir. Hastanın tedavisine karar veren uzmanlar tıbbi onkolog ve radyasyon onkoloğu olmaktadır.
TEDAVİNİN YAN ETKİLERİ NELERDİR ?
Tedavi sırasında kullanılan ilacları tipine ve dozuna gore bazı istenmeyen etkiler olabilmektedir. Bunlara yan etkiler denir. Burada sık gorulenler belirtilecektir. Ancak siz bu tedaviler sırasında fark ettiklerinizi doktorunuza bildirerek bunlarında değerlendirilmesini ve bunlar icin yapılabilecek tedavileri oğreneceksiniz.
Hodgkin dışı lenfoma tedavisinde kullanılan ilacların bulantı ve kusma yan etkisi genellikle hafif ve kısa sureli olmaktadır. Sac dokulmesi bazı tedavilerde hafif bazılarında tamamen dokulme tarzındadır. Ancak tedavi bittikten sonra 6 ay icerisinde genellikle eskisi kadar guzel saclarınızın geri geleceği bilinmelidir. Kemoterapi sırasında kan hucrelerinin uretim yeri olan kemikiliği de tedaviden etkilenmektedir. Bu karşımıza kırmızı kureciklerin azalması (anemi), beyaz kurelerimizin azalması (lokopeni), enfeksiyonlarla savaşan beyaz kureler icinde onemli bir grup olan notrofillerin azalması (notropeni) ve kanama olmasını onleyen trombosit denilen kucuk kan hucrelerinin azalması (trombositopeni) olarak karşımıza cıkabilmektedir. Bu kan hucrelerindeki azalma, doktorunuz tarafından belli aralarla yapılan kan sayımları ile izlenecek ve gerekli gorulen kan urunleri başkasından elde edilerek size verilecektir. Kemoterapi bobrek ve karaciğer işlevlerini etkileyebilir ; bu durum gerekli kan tetkikleri ile izlenir. Hastalarda iştahsızlık, damak tat alımında değişiklik, cilt ve tırnaklarda renk koyulaşması, gecici yada kalıcı fertilite(ureyebilirlik) değişiklikleri olabilmektedir. Burada bildirilmiş olan yan etkiler her hastada mutlaka olacak belirtiler olarak duşunulmemelidir.
Radyoterapiye bağlı yan etkiler, ışın yapılan bolge ve verilen doza gore değişkenlik gosterir. Genellikle hastalarda radyoterapinin ilerleyen gunlerinde yorgunluk hali gelişmektedir. Hastaya dinlenmesi, yapabildiği kadar hareket etmesi onerilir. Radyaterapi yapılan alanlarda kıl ve sac kaybı, kızarma, kuruluk, duyarlılık ve kaşıntı, cilt koyulaşması sık gorulen yanetkilerdir. Boyun ve goğus bolge radyoterapisi sonrası boğazda kuruluk ve yutma gucluğu olmaktadır. Karın bolgesine yapılan radyoterapilerde bulantı, kusma, ishal ve idrar şikayetleri ortaya cıkabilmektedir. Kan hucreleri etkilenebileceğinden kan sayımları ile yakın takip edilir.
Ateş yukselmesi ve beklenmeyen kanamalar olduğunda takip eden doktorun hastalar tarafından uyarılması gerekir.
Biyolojik tedaviler aşı tarzında (interferon) uygulanır. Bunların yan etkileri soğuk algınlığı bulgularını andırır. Kırıklık, yorgunluk, titreme, ateş, kas ve eklem ağrıları, iştah kaybı, bulantı, kusma ve ishal olabilir.
Yuksek doz kemoterapi ve periferik kok hucre transplantasyonunda yan etkiler normal dozda kemoterapi tedavisinden daha fazladır. Hastalar kanama, infeksiyon organ yanetkileri acısından yakın takibe alınır.
HODGKİN HASTALIĞI
Lenfomalar icinde yer alan bir alt gruptur. Diğer lenfomalara hodgkin dışı lenfomalar denir. Hodgkin hastalığı lenfomaların yaklaşık dortte birini ,yani oldukca azını oluşturmaktadır. Vucudumuzdaki lenf organlarından koken alır, genellikle tek veya birkac adet lenf bezesinin buyumesi hasta tarafından fark edilen ilk olaydır.
RİSK FAKTORLERİ NELERDİR?
Hastalığın sebebi tam olarak bilinmemektedir. Bulaşıcı değidir. Kardeşlerinde hodgkin hastalığı olanların bu hastalığa yakalanma riski daha fazladır. Ebstein Barr adlı virusun hastalığa yakalanmayı arttırdığı duşunulmektedir. Hastalar genellikle 15 ile 34 yaşları arasındaki genc erişkinlerdir.
HASTALIĞIN BELİRTİLERİ TANISI VE TEDAVİSİ
Hodgkin hastalığının belirtileri, tanısı, evrelemesi ve tedavisi (kemoterapi ve radyoterapi) ve yan etkileri Hodgkin dışı lenfoma ile benzerdir (bakınız lenfoma).
Ancak tedavide kullanılan ilac ve şemalar, veriliş zamanları farklıdır. Hastalığın genel seyri hodgkin dışı lenfomalara nazaran daha iyidir. Hastaların buyuk coğunluğu uygun tedaviyle iyileşmektedir.