Size uygulanan kemoterapinin şekli,ozellikle kanserin turu,vucudun neresinden başladığı,kanser hucrelerinin tipi ve bu hucrelerin ne kadar yayıldığı gibi bir cok nedenlere bağlıdır.Kemoterapi, kanser hucrelerini yok etmek icin anti-kanser (sitotoksik) ilacların kullanılmasıdır.Kemoterapi, kimyasal madde(ilac) ve tedavi kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur.Bu tedavide mevcut bulunan yaklaşık kırk değişik ilactan secilen bir veya birkac ilac uygulanır.Kemoterapi,kanser tedavisinde,tek başına veya cerrahi işlemle ve/veya radyoterapi ile birlikte uygulanabilir.
Kemoterapide kullanılan ilaclar sizde deneme icin yapılmamaktadır.Siz bir denek değilsiniz.Bu ilacların değerlendirmeleri yapılmış ve yıllardır kullanılmaktadır.Eğer bir deney ilacı gerekir ise, doktorunuz ilacın fayda ve zararlarını sizinle tartışır ve bu konuda sizinle anlaşırsa uygulamaya gecer.Bu nedenlerle,değerlendirilmesi yapılmamış veya yapılarak değersiz oldukları ortaya konulmuş bazı maddeleri ve metodları tedavi edici olarak uygulayan ve bilimsel ciddiyet taşımayan bu kişilerin iddialarına ve uygulamalarına itibar etmeyiniz.
Kemoterapi,kanser tipine ve kullanılan ilaclara gore cok ceşitli yollarla verilebilir.En yaygın yolları damara enjekte etmek ve ağız yoluyla vermektir.Daha ender olarak adeleye veya deri altına enjekte edilir.Ozel durumlarda omuriliğe de enjekte edilebilir.Bazı hastalarda,bu yollardan bir kacı birlikte kullanılabilir.Hangi yolla verilirse verilsin ilaclar kana karışarak vucudun her tarafına tabii ki kanser hucrelerine de ulaşırlar.
İlacların Damar Yoluyla Verilmesi
Bazen ilaclar cok miktarda sıvı icinde sulandırılarak damla damla kolunuzdaki bir damara verilir. Damardan kemoterapi yapılan bazı kişiler,serumun gittiği damardan zaman zaman yanma ve ağrı hissi duyabilirler.Bu durumda doktor veya hemşireye haber vererek serumun yavaşlatılmasını isteyebilirsiniz.Damar icinde kemoterapi vermenin bir başka yolu da,plastik bir kateterin (plastik ince bir hortum) cerrahi bir işlemle goğsunuzdeki bir damara yerleştirilmesidir.Hickman kateteri en yaygın olarak kullanılanıdır.Koldaki damar icin kullanılan kateterden farklı olarak,lokal veya genel anesaaai ile yerleştirilir.Yerleştirildikten sonra damardan cıkmaması icin goğsunuze sıkıca bantlanır ve damar icinde aylarca kalabilir,boylece damar icin kemoterapi verilirken iğneye ihtiyacınız olmayacaktır.Test icin gereken kan da bu kateter aracılığıyla alınabilir.Bu kataterin olası problemleri enfeksiyon ve pıhtılaşarak tıkanmasıdır.Kateter haftada bir kez heparinle (pıhtılaşmayı engelleyen bir ilac)yıkanacaktır.Banyo yapıp duş almanızda sakınca yoktur,ama gunluk yaşamınıza birkac kısıtlama getirebilir.Hickman kateterinini gerektiği gibi bakımı konusunda endişeliriniz varsa,evinize donmeden once bu hususu doktorunuzla konuşun.
Damar ici kemoterapi ilacları,genellikle yarım saatten birkac saate veya bazen birkac gune kadar değişen bir sure verilir.Eğer sadece birkac saat surerse hastanede kalmanıza gerek yoktur, birkac gun surerse bir sure hastanede kalabilirsiniz.İnfuzyon pompaları,kemoterapi vermenin oldukca yaygın bir şeklidir.Bir cok değişik tipten oluşan bu pompalar,belirli bir miktar ilacın belli bir surede verilmesi icin kullanılır.
İlacların ağız yoluyla verilmesi
Tedavinizin tamamı veya bir kısmı tablet şeklinde ağızdan verilebilir.İlacları nasıl ve ne zaman alacığınız butun ayrıntılarıyla anlatılır.Verilen bu tabletleri herhangi bir sebeple alamıyorsanız derhal doktorunuza durumu bildirin.
İLACLAR NASIL TESİR EDER?
Kanser,vucut hucrelerinin bir hastalığıdır.Normalde,tum hucreler sistemli ve denetimli bir şekilde bolunur ve kendi kendilerini yenilerler.Kanserde bu olay denetim dışı kalır,hucreler kontrolsuzce bolunerek tumor tabir edilen bir yumru oluşturur veya losemilerde olduğu gibi cok fazla miktarda lokosit(akyuvar) hucresi urer.
Bazen kanser hucreleri,tumorden ayrılarak,kan dolaşımı veya lenf damarları yoluyla vucudun başka bir yerine gidebilirler.Kanser hucreleri vucudun başka bolumlerine ulaştığında orada yerleşerek yeni tumorler oluşturabilirler.Bunlara
staz denid.Kemoterapi ilacları kana karışarak tum vucuttaki kanser hucrelerine ulaşırlar ve bu hucreleri kanser hucresinin kendi kendine bolunmesini ve yenilenmesini engelleyerek tesir ederler.Boylece ilaclardan etkilenen kanser hucreleri zarar gorur ve olurler.
İlaclar,kanser hucrelerini değişik yollarla etkilerler.Eğer birkac ilac birden kullanılıyorsa,bunların her biri kendi değişik etkilerinden dolayı secilmiştir.Maalesef kemoterapi ilacları vucuttakı normal hucreleri de etkileyebilir ve kimi zaman hoş olmayan yan etkilere yol acabilirler.Normal hucreler kanser hucrelerinden farklı olarak suratle kendi kendilerini yenilerler ve tedavi sırasında oluşan yan etkiler tedavi bitiminde ortadan kalkar,ayrıca normal hucrelerin ilactan etkilenmesi de gecicidir.
Kemoterapi ilacları bazı kanser tiplerinde yuksek oranlarda,bazılarında duşuk oranlarda etkilidir. Bu kanserin tipine bağlıdır.Bu nedenle kemoterapi kanseri kucultmek,yaşamı uzatmak ve belirtileri hafifletmek amaclı uygulanmaktadır.
TEDAVİNİN PLANLANMASI
Doktorunuz tedavi planını yaparken kanser tipi,vucudun neresinde olduğu,ne kadar yayıldığı, yaşınız ve genel sağlığınız gibi faktorleri değerlendirir.Tedavinizin sıklığı ve suresi kanserin tipi, almakta olduğunuz ilaclar,kanser hucrelerinin ilaclara cevabı ve ilacların yan etkileri gibi bir cok faktore bağlıdır.
Kemoterapi genellikle bir cok kur olarak verilir.Her kur,verilen ilac veya ilaclara bağlı olarak birkac saatten birkac gune kadar surebilir ve birkac haftalık dinlenmelerle uygulanarak vucudunuz her hangi bir yan etkiye karşı korunmuş olur.Toplam kur sayısı kanserin ilaclara vereceği cevaba bağlıdır.Tum kemoterapi kurlerinin tamamlanması belki de aylarca surebilir.Kemoterapi infuzyon pompası ile verildiğinde,birkac gunden birkac haftaya kadar değişen bir zaman suresince uygulanabilir.Ağızdan verilen kemoterapi,dinlenme surecinde once gunluk kucuk dozlar şeklinde haftalarca veya aylarca surebilir.
Kemoterapi verilmeden once,rontgen cekilmesi,kan testleri yapılması veya doktorunuzu gormeniz gerekebilir.Tum kemoterapi ilacları ozel usullerle hastanede hazırlanarak size verilir.
Doktorunuz tedavi planını size anlatacaktır eğer herhangi bir sorununuz varsa cekinmeden doktorunuza sorun.Sorularınızı unutmamak icin not almanız ve bu tedavi planını anlatırken bir yakınınızla gelmeniz yararlı olur.
Doktorunuz,kan testleri,rontgen filmleri ve taramalarla duzenli olarak kemoterapinin kanseriniz uzerindeki etkilerini değerlendirilicektir.Bu testlerle kanserin tedavi karşısında ne kadar etkilendiği gozlemlenir.Bazen testlerin sonucuna gore tedavi planınızı kısmen veya tamamen değiştirebilir. Kimi zaman verilmete olan ilaclar kanseri yeterince kucultmeyebilir.Bu durumda ilacları değiştirmek daha etkili olabilir.Nadiren tedaviniz,kemoterapi ilaclarının gecici olarak kemik iliği faaliyetlerini engellediğinden bir sure ertelenebilir.Boylece,bir sonraki kur verilmeden once kemik iliği faaliyeti normala doner.