hipofiz tumoru ameliyatı hipofiz bezi tumoru bezi ameliyatı rahatsızlıkları buyumesi
Burun kanallarının arkasında beynin altında yerleşik bulunan hipofiz bezi kabaca kucuk parma ınızın son iki bolumunun buyuklu u ve şeklindedir. Kucuk boyutuna ra men endokrin bezler icerisinde en onemli olanıdır. Vucudun uzun donemli buyume, gunluk fonksiyonları ve uretkenlik yetenekleri ile ilişkili olarak bir kontrol merkezi gibi calışır.
Hipofiz bezinde iki kısım vardır: on (anterior) lob ve arka (posterior) lob, on lob, go uste sut uretimini harekete gecirmek icin buyume hormonu da dahil olmak uzere, altı ayrı hormonun uretimi ile yukumludur, on lobdaki di er hormonlar, tiroid bezleri, yumurtalıklar, testis ve bobrek ustu bezlerindeki faaliyetleri harekete gecirerek endokrin sistemin di er kısımlarını da etkiler.
Arka lob iki ceşit hormon uretir: oksitosin ve antidiuretik hormon. Oksitosin emzirme donemi sırasında kadınlarda go usten sut gelmesi olayını harekete gecirmek icin faaliyette bulunur. Aynı zamanda do um sırasında rahim kasılmalarını da hızlandırır. Antidiuretik hormon idrar cıkışını kontrol etmek icin bobrekler uzerinde faaliyet gosterir.
Hipofiz Bezi Tumorleri
Akromegali
Hipofizin aşırı faaliyeti sonucu yuzun irileşmesi, el ve ayakların aşın buyumesi ile belirgin durumdur. Bu kronik hastalık yetişkinlerde gorulur ve normal gelişim tamamlandıktan sonra buyume hormonunun artan salgısı nedeni ile ortaya cıkar.El, ayak, cene ve kafatası kemiklerinin aşırı buyumesi şeklinde oluşur. Buyume ca ından sonra kemiklerdeki uzamanın durması nedeniyle, akromegali iskelette kalınlaşmaya neden olur. Akromegali olan bir kişide en fazla dikkat ceken de işiklik alın ve cene kemiklerinde abartılı bir buyumedir. Bunun sonucunda genişlemiş ve kabalaşmış yuz hatları ve birbirinden oldukca ayrık dişler gozlenir.
Jigantizm
Gelişim hormonunun aşırı salgılanmasına ba lı olarak vucudun anormal derecede gelişme ve buyume gostermesi devleşme. Nadiren gorulen bu hastalık, akromegaliye benzer ve hipofiz bezi tarafından buyume hormonunun aşırı salgılanması nedeniyle ortaya cıkar. Akromegaliye benzemeyen bu yonu ise jigantizmde buyumenin hızlanması ve yetişkinlikte aşırı uzun boyun ortaya cıkmasıdır. Bu iki rahatsızlık arasındaki fark bu olaydan etkilenen kişinin yaşıdır. Jigantizm yetişkinlik donemini tamamlamamış olan şahıslarda ortaya cıkar. Ancak uzun boylu cocukların cok azı jigantizm rahatsızlı ına sahiptir.
Prolaktinoma
Bu turden hipofiz bezi tumoru prolaktin hormonunun aşırı salgısına neden olur. Bu olay kadınlarda duzensiz adet veya adetten kesilmeye neden olabilir. Erkeklerde ise kısırlık veya iktidarsızlık ortaya cıkabilir. Kraniofarinjiyoma
Bu turden bir hipofiz bezi tumorunun belirtileri gorsel bozukluklar, baş a rıları ve cinsel gelişme yetersizli idir.
Cushing Sendromu
Bir bobrek ustu bezi tumoru de bu rahatsızlı a neden olabilir.
Akromegali ve jigantizm hipofiz bezinin aşırı faaliyeti nedeni ile ortaya cıkar. Hipofiz bezi buyume hormonu diye bilinen hormonu aşırı bir şekilde salgılar (buna ayrıca somatotropik hormon da denir). Bu turden bir aşırı salgılama genellikle bezlerde bir tumorun gelişmesi ile ortaya cıkar. Bu rahatsızlı a hiperpituitarizm denilir.
Hipofiz bezinde iki turden tumor gelişebilir. Bunlardan birine kraniyofarnjiyoma denilir. Bu tip tumor buyudukce hipofiz bezine baskı yapar. Bunun sonucunda hormon salgısı azalabilir ve hipopituitarizm veya diabetes insipidus (şekersiz diyabet) gibi rahatsızlıklar ortaya cıkabilir. İkinci ceşit hipofiz bezi tumoru adenomdur (bez epitelinden gelişen iyi huylu ur). Boylesi bir tumor fazla yayılmaz. ancak akromegali, jigantizm veya Cushing hastalı ı gibi rahatsızlıkların bir sonucu olarak muhtelif hormonların aşırı salgısı yaratmaz, ancak goz sinirleri uzerinde ve yakınındaki normal hipofiz bezi dokuları uzerinde mekanik bir baskı oluşturarak herhangi bir zarara yol acabilir.
Teşhis
Doktor muayene ederek fiziksel de işiklikleri araştıracaktır: A rı ve acılar, ellerde sızı, aşırı terleme. Yetişkin bir hastada el ve ayak buyumeleri de doktor tarafından dikkate alınacaktır. Hastadaki gorme bozuklukları araştırılacaktır; tumor buyuyerek gorme sinirine bası yapar ve her iki gozde de gormeyi etkiler. Gorme alanı olculerek, gorme kaybı olup olmadı ı araştırılır. Di er onemli bulgularsa genel yorgunluk hali, derinin aşırı ya lı olması ve dilin normalden buyuk olmasıdır.
Kan dolaşımında bulunan ve salgılanan hormon duzeyinde artış olup olmadı ını belirlemek icin ozel kan ve idrar testleri yapılacak-tır. Bu de erler yuksek bulunursa, bilgisayarlı beyin tomografisi veya manyetik rezonansla hipofizdeki tumor saptanabilir. E er akromegaliden kuşkulanılıyorsa, rontgen cekilerek de kafatasındaki olası de işiklikler belirlenebilir.
Tedavi, tumorun ne kadar gelişti ine ba lı olarak duzenlenir. Erken teşhis, tumorun tamamen tedavi edilebilme şansını(e er kucukse) artırır.
Hipofiz bezi, tumorun ortadan kaldırılması veya cıkarılması esnasında bazen zarar gorebilir. Bu durumda genellikle hayat boyu hormon tedavisi gerekecektir.
Akromegali
Akromegali, buyume hormonunun aşırı salgılanması nedeniyle ortaya cıkar ve iskelet ve ic organlarda buyumeye yol acar. Kalp genişleyebilir, buna ba lı olarak kalp yetmezli i ve yuksek tansiyon ortaya cıkar. Akromegali tedavi edilmezse şeker hastalı ı, goz sorunları ve vucut gorunuşunde de işikliklere neden olur.
Ameliyat, hastalı ın ilerlemesini ve ceşitli goz komplikasyonlarının a ırlaşmasını onleyebilir. Ancak gorunuşteki de işiklikler genellikle geri donuşumsuzdur. Ayrıca akromegalili hastalarda şeker hastalı ı ve uzun vadede kalp, damar ve karaci er hastalı ı riski de oldukca yuksektir. Ancak bu riskleri en aza indirmek icin bazı onlemler (sigara icmemek gibi) alınabilir.
Jigantizm
Jigantizm tedavi edilebilir bir hastalıktır. Tumor cıkarılarak ya da aşırı salgılanan buyume hormonu baskılanarak, hastalı ın gelişimi durdurulabilir
Prolaktinoma
Kadınlarda prolaktinomanın en sık gorulen belirtisi adetlerin duzensizli i ya da hic olmaması ve kısırlıktır. Bir di er belirti de galaktoredir (do um yapmamış bir kadında memelerden sut gelmesi); ender olarak erkeklerde de gorulebilir.
Prolaktin hormonundaki artış, do um kontrol hapları ve sakinleştiricilerin kullanılması ve hipofiz tumoru tarafından aşırı miktarda uretilmesi (prolaktinoma) nedeniyle olur.
Cushing Hastalı ı
Hipofiz tumoru bobrekustu bezlerini aşırı uyararak cushing hastalı ına da neden olabilir.
Tedavi
Hipofiz tumoru genellikle ameliyatla cıkarılır. Hipofiz bezi cok kucuk oldu u icin, ameliyat ustalık gerektirir. E er tumor ameliyatla cıkarılamıyorsa, prolaktinoma tedavisinde ve akromegalide di er tedavilerin yanı sıra, bromocriptin adlı bir ilac kullanılır. Bromocriptin bazı hormonlarda aşırı artışı engeller. Yine de hipofiz tumorlerinin tedavisinde ilk secilecek olan yontem ilac tedavisi de ildir.
Ameliyat mumkun de ilse, radyasyon tedavisi de bazı hastalarda kullanılabilir. Tum bu tedavi tiplerinin birlikte kullanılması da tumorun tekrarlama olasılı ını azaltmak uzere, oldukca yaygındır.