optik disk solukluğu proaaa optik sinirde solukluk
Yapay gorme nedir?
Gorsel bilginin işlenerek değerlendirilmesi sonrasında bireye bir başka duyu şeklinde sunulmasıdır. Halen guncel olarak uzerinde durulan proaaali gorme ise, canlı sinir hucrelerinin elektriksel uyarımı ile gozun gorme tabakası olan retinaya veya gorme yollarına işlenmiş bilginin aktarılmasıdır. Bir tedavi usulu olmaktan ziyade, gorsel proaaaler gormesi olmayan veya gormesi cok duşuk olan hastaların rehabilitasyonu acısından değerlendirilmektedir.
Kac ceşit gorsel proaaa vardır?
Temel olarak gorsel proaaaler uce ayrılabilir: Beyin dokusuna yerleştirilen kortikal proaaa, gorme siniri olan optik sinirin cevresine yerleştirilen optik sinir proaaai ve retina dokusuna yerleştirilen retinal proaaa.
Hangi grup hastalar gorsel proaaa uygulamaları icin uygundur?
Belli bir grup hastaya belli tip proaaa duşunulebilir mi?
Retina dokusunun dış katmanlarının hasarlandığı ama ic katmanlarının goreceli olarak korunduğu, gorme sinirinin ve beynin yeterli işlev gorduğu hastaların rehabilitasyonunda retinal proaaaler duşunulebilir (orneğin: retinitis pigmentosalı ve yaşa bağlı makula dejeneresansı komplikasyonu olan coğrafik atrofili hastalar). Retina dokusunun buyuk oranda kaybedilmesine rağmen gorme sinirinin canlılığını koruduğu hastalıklarda optik sinir proaaai uygun olabilir. Retina dokusu ve optik sinir yollarının hasarlandığı ileri durumlarda ise kortikal proaaa gundeme gelir.
Retinitis pigmentosa nedir?
Retinitis pigmentosa (RP) terimi, retinada gormeyi sağlayan sinir hucreleri olan fotoreseptor hucrelerinin kalıtsal bir dejenerasyonunu (bozunumunu) ifade etmektedir.
Retinitis pigmentosanın bulguları nelerdir?
RP’de ilk belirtiler, genellikle genc yaşta ortaya cıkan gece gorme bozukluğu ve gorme alanında cevresel kayıplardır. Hastalık ilerleyicidir. Hasta erişkin yaşa geldiğinde daralmış cevre gorme alanı ve azalmış makuler fonksiyona sahiptir. İlerlemiş hastalıkta, retina damarlarının bozulmaları, ic retinal sinir hucrelerinin etkilenmesi ve gorme siniri başının solukluğu izlenir.
Yaşa bağlı makula dejeneresansı nedir?
Genellikle 55 yaş ve uzerinde gorulen, gozun keskin gorme noktasını etkileyerek, merkezi gormeyi bozan bircok faktore bağlı bir hastalıktır. Ceşitli tipleri vardır ve tipine gore belirtiler, sabit seyredebilir, gorme kısmen olumsuz etkilenir veya belirtiler ilerleyerek retinanın ozellikle dış katlarının zarar gormesi nedeniyle gorme oldukca azalır.
Hastalığın tipi, gorme derecesi onemli midir? Bir goz sağlamsa, sorunlu olan diğer goze uygulanması duşunulur mu?
Hastalığın tipi onemlidir, halen ilerlemekte olan hastalıklarda bu yontem bir tedavi usulu olmadığı icin uygulanması duşunulemez. Bir gozun sağlam olması durumunda da, gunumuzdeki teknoloji ile uretilen gorsel proaaalerin diğer goze uygulanması ongorulmemektedir. Retinal proaaa uygulanması planlanan hastaların gormeleri, ışık hissi yokluğu ile el hareketleri seviyesi arasında değişmektedir. Bu hastalara ayrıca elektrofizyolojik ve psikofiziksel testler uygulanıp, ic retinal katların ve gorme sinirinin işlevselliği değerlendirilmektedir.
Retinal proaaa tiplerinin calışma mekanizması ve şeması nasıldır?
Retinal proaaaler goz icinde yerleştirilme yerlerine gore:
1. Epiretinal (retinanın uzeri)
2. Subretinal (retina ile pigment epitel tabakası arası)
3. Suprakoroidal transretinal (pigment epitel tabakası ile damar ağı tabakası arası)olarak sınıflandırılmaktadırlar.
Halen rutinde kullanılıyor mu?
Kac hastaya uygulandı?
Retinal proaaa sınırlı merkezlerde ve ozel izne tabi olarak hastalara uygulanmaktadır. Henuz rutin uygulanmamaktadır. Bilgimiz dahilinde, kısa sureli elektriksel uyarım denemeleri dışında, uzun sure gozde kalmak uzere, epiretinal proaaa 6 hastaya, subretinal proaaa 1 hastaya, suprakoroidal transretinal proaaa 2 hastaya uygulanmıştır. Elektroteropatik olarak isimlendirilen bir diğer mikrofotodiyot dizini olan ASR (artificial silicon retina) yaklaşık 30 hastaya uygulanmıştır, takipleri devam etmektedir.
Retinal proaaade başarı ne demektir?
Hic ışık gormeyen veya sadece ışığı fark eden gozlere uygulanmış olan retinal proaaalerin amacı, oncelikle hastaların ışık ile karanlığı ayırt etmesi, yuksek kontrastlı cisimleri fark edebilmesi ve kendi başlarına hareket edebilmelerinin sağlanmasıdır. Elektronik ciplerde bulunan 16 elektrot ile elektriksel uyarının bunu sağladığı gosterilmiştir. Şimdi uzerinde calışılan ve yakın zamanda insanlara tatbik edilmesi duşunulen 60 elektrot iceren proaaalerin daha ayrıntılı goruntu algılatması beklenmektedir.
Teknolojik acıdan ve uygulama tekniği olarak beklentiler neler olabilir?
Normal insanlarda yapılmış olan simulasyon testleri 256 elektrotun yakın okumayı sağlayabileceğini gostermiştir. Gorulmektedir ki elektrot sayısı arttıkca rezolusyon artacaktır. 2020’li yıllarda 1000 elektrot icerecek proaaalerle ilgili geliştirme projeleri devam etmektedir. Bu konuda karşılaşılabilecek onemli bir sorun, elektrot sayısı arttıkca goz icine yerleştirilmesi gereken proaaa buyukluğunun artmasıdır.
Retinal proaaa konusunda dunyadaki merkezler nerelerdedir?
Epiretinal proaaa konusunda:
1. Doheny Retina Enstitusu’nde, Mark Humayun
2. Second Sight, LLC.’da, Robert Greenberg
3. Harvard/Massachusettes Institute of Technology’de, Joseph Rizzo
4. Kresge Eye’da, Raymond Iezzi
5. Alman Konsorsiyumu’nda (EPİ-Ret projesi), Rolf Eckmiller ve Martin Stieglitz calışmaktadır.
Subretinal proaaa konusunda:
1. Optobionics’de, Alan Chow
2. Alman Konsorsiyumu’nda, Eberhart Zrenner calışmaktadır.
Ayrıca, Japonya’da, Belcika’da, Avustralya’da ve Guney Kore’de de retinal proaaa araştırmaları surdurulmektedir.
Turk oftalmoloji derneği