Şarbon genelde keci, koyun, sığır gibi hayvanların hastalığıdır. Bacillus anthracis isimli bakteri tarafından meydana getirilen, insanlarda deride kotu karakterli yaralara neden olan, solunum sistemi, sindirim sistemi ve kan yoluyla yayılarak beyin zarlarında da enfeksiyon oluşturabilen bir hastalıktır.

ETKEN:

Hastalığın etkeni Bacillus anthracis isimli, hareketsiz, comak şeklinde, havalı ve havasız ortamda ureyebilen, havalı ortamda ve 20-30 OC de ureyince ısıya dayanıklı sporlar oluşturan bir bakteridir. 12-44 OC de ozellikle 37 OC de ureyebilirler. Dayanıklı sporları su ve sıvılarda yıllarca yaşayabilir.

BULAŞMA YOLLARI:

Şarbon basilleri insan vucuduna deriden temas yoluyla veya solunum ve sindirim yoluyla bulaşırlar. İnsandan insana bulaşma nadirdir. En sık gorulen şekli deri şarbonudur. Deri şarbonu bulaşık sac, tuy ve yunlere temas yoluyla bulaşabilir. Solunum ve sindirim yoluyla bulaşmaya daha az rastlanır. Sindirim yolu ile bulaşma sporlar vasıtasıyla olur. Ot yiyen hayvan turleri ve bunlardan elde edilen urunler bulaşmaya neden olabilir. Mikrop sporları su, yağmur ve ruzgarlarla cok uzaklara yayılabilir.

KULUCKA SURESİ:

1-7 gundur. 10 gune kadar uzayabilir.

HASTALIK BELİRTİLERİ:

Deri şarbonunda daha cok vucudun cıplak yerlerinde oluşan cevresi kızarık kabartılar, sonradan ici sarı veya kanlı sıvı ile dolu kara cıbanlara donuşur. Sızıntı ve siyah kabuklar oluşur.

Hafif vakalarda ateş olmayabilir. Ağır vakalarda yorgunluk, baş ve eklem ağrıları, orta dereceli ateş, hatta kusma ve kanlı ishal gorulebilir. Cok ağır vakalarda hastalığın birinci haftası sonunda veya ikinci hafta başında hasta olebilir.

Akciğer şarbonunda yuksek ateş, nefes darlığı ve morarma, halsizlik, oksuruk, kanlı ve pis kokulu balgam, boyun ve goğus derisi altında odemler ve kollaps gorulur. Bir veya birkac gun icinde olumler olabilir.

Sindirim sistemi şarbonunda şiddetli ve bazen kanlı kusmalar, karın ağrıları, şişkinlik ve kanlı ishal gorulur. 2-3 gun icerisinde barsak delinmesiyle şekillenen peritonit veya kollaps sonucu hasta kaybedilebilir.

Tedavi edilen vakalarda olum %1 duzeyindedir. Buna karşılık tedavi edilmeyen vakalarda olum cok yuksek oranlardadır.

TANI YONTEMLERİ:

Hastalık icin temel tanı klinik seyir ile konur. Laboratuvarlarda mikroorganizmanın izole edilmesi tanıyı kesinleştirir. PCR yontemi ile mikroorganizmanın genetik materyali saptanarak hızlı tanı konulabilir.

TEDAVİ

Penisilin, tetrasiklin, kloramfenikol, eritromisin ve sulfonamidler tedavide kullanılabilecek ilaclardır. En yuksek başarı penisilinlerle elde edilmektedir.

KORUNMA:

Bulaşmayı onleyecek tedbirler alınmalıdır. Solunum maskeleri kullanılması, tehlikeye maruz insanların aşılanması yararlıdır. Bulaşık yerlerin ve malzemelerin uzun ve etkili dezenfeksiyonu gereklidir. Bulaşan yerlerin ve malzemelerin uzun ve etkili dezenfeksiyonu gereklidir. Bulaşan yerler sabunlu krezol, kirec kaymaklı su veya kostik soda ile ıslatılıp bu şekilde 1-2 saat bırakılmalıdır. Kaynama sırasında sporlar 10 dakika dayanabilmektedir.

ŞARBON SABOTAJI NASIL OLABİLİR?

· Ucaklardan aerosol tarzında puskurtme ile,

· Ozellikle bakterinin sporları sulara bulaştırılarak,

· Enfekte edilmiş hayvanlar ve bunların urunleri ile,

· Mikroorganizma sporları bulaştırılmış cisimlerle,

· Havalandırma sistemleri ile.

ŞUPHELİ PAKET VE POSTALAR İCİN İPUCLARI:

· El yazısı ile veya anlaşılmaz şekilde yazılmış adresler,

· İade adresi bulunmazyan zarflar,

· Gercekci olmayan iade adresleri,

· Ağırlık-buyukluk arasında orantısızlık

· Yağlı damga, renk bozuklukları veya kotu koku,

· Aluminyum folyo veya hışırtı sesi

· Nereden geldiği belli olmayan veya iade adresi ile tutarsız damgalar

ŞARBON ŞUPHELİ BİR PAKETLE KARŞILAŞINCA YAPILMASI GEREKENLER:

· Şupheli paketi sallamayın veya boşaltmayın,

· Paketi plastik bir ambalaj veya benzeri bir kutuya koyun,

· Bu kutuya temas etmemeye gayret edin ve cevrenizdekileri bu hususta uyarın,

· Kutuyu duşmeyecek, devrilmeyecek bir yere koyun, odayı boşaltın, guvenliğe haber verin,

· Ellerinizi bol sabunlu su ile yıkayın,

· Paketi dokunanların bir listesini cıkartın, bu listeyi guvenliğe ve olayı değerlendirecek sağlık ekibine verin.

ŞARBON ŞUPHELİ TOZLA KARŞILAŞINCA YAPILMASI GEREKENLER

· Tozu temizlemek icin uğraşmayın. Ustunuzu silkelemeyin. Tozun havalanmasına engel olun,

· Calışan klima, havalandırma ve vantilatorleri durdurun,

· Paketi plastik bir ambalaj veya benzeri bir kutuya koyun,

· Bu kutuya temas etmemeye gayret edin ve cevrenizdekileri bu hususta uyarın,

· Kutuyu duşmeyecek, devrilmeyecek bir yere koyun, odayı boşaltın, guvenliğe haber verin,

· Ellerinizi bol sabunlu su ile yıkayın,

· Elbiselerinizi bir an once uzerinizden cıkartın ve plastik bir torbaya koyun,

· Bol su ve sabunla duş alın,

· Paketi dokunanların bir listesini cıkartın, bu listeyi guvenliğe ve olayı değerlendirecek sağlık ekibine verin.

HAVALANDIRMA İLE SABOTAJ ŞUPHESİNDE YAPILMASI GEREKENLER:

· Havalandırma sistemlerini kapatın

· Odayı hızla terk edin, kapıyı kapayın ve insanların girmesini engelleyecek uyarıları koyun,

· Guvenliğe haber verin, merkezi sistem havalandırmalar icin kontrol merkezini haberdar edin,

· Sabotaja maruz kalmış olabileceklerin bir isimlerini belirlemeye calışın, bu listeyi guvenliğe ve olayı değerlendirecek sağlık ekibine verin.