İshal nedir? :
İshal, dışkılama sayısında artışla beraber, dışkının şekilsiz bir hal alması olarak tariflenir. Normalde dışkı kuru ve şekilli iken, ishal durumunda icerdiği su miktarı artarak şekilsiz olur. İshal nedeniyle barsak hareketleri artar, normal sureden daha kısa aralıklarla dışkılama ortaya cıkar. Orneğin gunde bir kez katı, şekilli dışkılaması olan bir kişi, gunde 3-4 kez veya cok daha fazla dışkılıyorsa veya dışkı cıvıklaşmış, su gibiyse ya da sumuksu olmuşsa ishalden bahsedebiliriz.

İshal nedenleri nelerdir ?:

İshale neden olan pek cok durum mevcuttur. İshal nedenlerinin başında mikrobik ishaller gelmektedir ki, konumuz olan yaz ishalleri de bu gruptandır. Mikroplar dışında başta antibiyotikler olmak uzere ceşitli ilaclar, ceşitli mide-barsak hastalıkları, bazı hormonal hastalıklar, barsak veya barsak komşuluğunda ortaya cıkan tumoral durumlar, aşırı ve ani ısı değişimleri de ishale neden olabilir. Heyecanlanma, uzuntu, korku, stres gibi durumlar da ishale neden olabilir.

Yaz ishallerinin nedenleri nelerdir ? :

Yaz ishaline neden olan mikroplar, bakteriler ile protozoon denilen gozle gorulmeyen parazitlerdir.

Yaz ishalleri nasıl ortaya cıkar ? :

Doğadaki sıcaklık artışıyla tum canlıların su ihtiyacları da buna paralel olarak artar. Dolayısıyla insanlar, yaz aylarında daha fazla su tuketir. Boylece, bu tuketimin beklenmeyen bir sonucu olan yaz ishalleri, coğunlukla mikroplu suların icilmesi veya bu sularla yıkanmış meyva ve sebzelerin yenilmesiyle ortaya cıkar. Bazen insanlar ishal olup bu mikropları dışkıları ile cevreye yayabilir. Dışkıyla bulaşmış ellerin ağıza ???urulmesi sonucu da ishal olabilir. Her zaman kullanılan suların sağlıklı olup olmadığını bilmek mumkun olmaz. Doğada, ozellikle insan ve hayvan dışkılarıyla kirlenmiş sularda yaşayan, ishal nedeni olabilecek ceşitli mikroplar bulunmaktadır. Bunlar ozellikle durgun sularda, kanalizasyonun karıştığı sularda, iyi ilaclanmamış icme ve kullanma sularında, ozellikle yaz aylarında uzun sure canlı kalarak coğalır. Bu suların icilmesi veya boyle sularla bulaşık, sıcak ortamda beklemiş gıdaların, orneğin ciğ sebzelerle hazırlanmış salataların ve meyvaların tuketilmesi sonucu ishal yapan mikroplar, ağız yoluyla alınarak insanların barsaklarına ulaşır. Bunların bir kısmı barsak duvarında iltihap oluşturarak hem barsak hareketlerini artırır, hem de barsağa su ve iltihabi hucrelerin gecişine neden olur; bir kısmı da barsakta iltihap yapmadan, salgıladıkları toksin denilen zehirli maddelerin etkisiyle su ve tuz gecişini artırmak suretiyle ishale neden olur.

Yaz ishallerinin belirtileri nelerdir ?:

En onemli belirti, dışkılama sayısının artması ve dışkı vasfının değişmesidir. Dışkı, cıvık, patates puresi gorunumunde olabileceği gibi, sumuksu ve iltihaplı veya su gibi olabilir. Dışkı miktarı ve su iceriği, ince barsaklarda hastalık yapan parazit ve bakterilerin ishallerinde fazladır, kalın barsakta hastalık yapanlarınkinde ise azdır; ayrıca bunlarda dışkılama sayısı diğerlerine oranla daha fazladır. Su gibi tariflenen ishallerin coğunluğu paraziter nedenlidir. En sık giardia denilen protozoon neden olur. Bu tip ishallerin en ciddisi ve hayatı tehtid edeni ise dışkının pirinc suyu goruntusu olarak tariflendiği, kolera bakterisinin yaptığı ishaldir. İltihaplı dışkılamaya neden olan bakterilere ise tifo ve tifo benzeri hastalıklara neden olan salmonella bakterilerini ornek verebiliriz. Kalın barsakta ishale neden olan bakterilerin bir kısmı ve bazı parazitler dışkının iltihaplı, sumuksu gorunmesine, aynı zamanda barsak duvarını da zedeleyerek damarların kanamasına neden oldukları icin, kanlı olmasına da neden olurlar. Dışkının boyle kanlı ve iltihaplı olması dizanteri olarak adlandırılır. Nedenlerinden birisi şigella denilen bakteri, bir diğeri amip denilen protozoondur. İshalle birlikte bulunan diğer belirtiler karın ağrısı, karında buruntu hissi, bazen bulantı, iltihabi durumlarda bunlara ilaveten ateş olarak karşımıza cıkar. Dışkılamadan sonra tam rahatlayamama da bir diğer belirti olabilir. Orneğin kalın barsak ishallerinde ağrı ve rahatlayamama sıktır. Aşırı su ve tuz kaybına bağlı olarak kalp damar sistemine, bobreklere, sinir sistemine ait kalp ritm bozuklukları, bobrek yetmezliği, şuur bozuklukları gibi belirtiler de olabilir. Dilin kuruması, cildin parlaklık, nem ve yumuşaklığını kaybetmesi, gozlerin goz cukuruna cokmesi gibi belirtiler, su kaybının işaretleridir.

İshal olunca ne yapmalıyız ? :

İlk tedbir olarak kaybedilen su ve tuzu geri koymak icin pratik olarak hazırlayacağımız şu solusyonu icebiliriz: Bir litre kaynatılmış soğutulmuş suya 1 corba kaşığı şeker, 1 tatlı kaşığı sofra tuzu ve 1 cay kaşığı karbonat konularak karıştırılır, icilebildiği kadar sık aralıklarla icilir. Ancak mikrobik ishallerin hemen hepsi 24 saatten fazla devam eder ve hemen hepsi ilac tedavisi almadan duzelmez. Bu nedenle, 24 saatten fazla suren ishallerde en yakın sağlık merkezine başvurularak muayene ve tetkik olunması gerekir. Cunku farkında olmadan dışkımız yoluyla cevreye mikrop bulaştırabilir, ayrıca ishalin tedavisiz kalarak daha ciddi sağlık problemlerine yol acmasına neden olabiliriz.

Sağlık kuruluşunda neler yapılacaktır ? :

Sağlık kuruluşunda, şuphelenilen gıdaların ve suyun olup olmadığı ve ne zaman tuketildiği, ishalin ne zaman başladığı, karın ağrısı, ateş, dışkıda iltihap ve/veya kan olup olmadığı, yakınımızda başka hasta insanların olup olmadığı sorulacak; muayenenin ardından dışkı tahlili ve kulturu, kan sayımı ve gerekirse diğer kan tetkikleri istenecektir. Tum verilere gore hekim tedaviye karar verecektir.

Nasıl tedavi edilir ? :

Sıvı ve tuz kaybının az olduğu, ishalin hastanın komforunu cok bozmadığı durumlarda, hastaneye yatırılmadan genellikle sadece uygun bir diyetle hasta ayaktan tedavi edilir. Aşırı su ve tuz kaybı, ağır dizanteri halleri, kolera şuphesi olan durumlarda hasta mutlaka hastaneye yatırılarak oncelikle kaybedilen su ve tuzun yerine konması amacıyla serum verilir, daha sonra uygun ilaclara başlanır. İshal diyeti nasıldır? İshali olan kimselerin duzelene kadar posasız ve yağsız gıdalar alması gerekir. Yani sebze ve meyvalar, kuru yemiş, cikolata, kızartmalar gibi gıdalar alınmamalıdır. Yağsız makarna, pirinc pilavı, haşlanmış patates-patates puresi, haşlanmış yağsız et ve tavuk, yağsız ızgara kofte yenebilir. Ayrıca bol miktarda icecek alınmalıdır.

İyileşme şansı nedir ? :

Uygun tedaviyle yaz ishallerinin tedavisi oldukca yuz guldurucudur; hemen hepsinde iyileşme tamdır. Ancak mikroplu ortamla temas devam ediyorsa, gerekli tedbirler alınmadıysa ishalin tekrarlama şansı her zaman vardır.

Yaz ishalleri nasıl onlenebilir ? :

Bu ishallerin onlenmesinin en onemli yolu, menşei bilinmeyen suların tuketilmemesi ve kişisel temizliğe dikkat edilmesi, ozellikle ellerin her yemekten once ve sonra yıkanmasıdır. Kullanılan ve icilen suların klorlanması pekcok mikrobun yaşamasını onler. Şupheli suların, şupheli olmasa bile salgın olduğu bilinen yerlerdeki suların kaynatılarak kullanılması gereklidir.