hamilelikte tat bozukluğu hamilelikte ağız tadı bozukluğu ağız tadının bozulması gebelikte tadı ağızda tat nedenleri
KOKU ALMA ve TAT ALMA BOZUKLUKLARI

Koku Alma ve Tat Alma Bozuklukları ciddi sorunlar mıdır?

Koku ve tat alma sorunlarının yaşamımızda buyuk etkileri olabilir. Bu duyularımız esas olarak yaşam keyfimize, iştahımıza, sosyal yaşamımıza katkıda bulunduğu icin, koku ve tat alma bozuklukları ciddi olabilir. Bozuldukları zaman, yaşam biraz tadını kaybeder, daha az yeriz, daha az sosyal oluruz ve sonucta kendimizi daha kotu hissederiz. Bircok yaşlı insan bu sorunla karşı karşıyadır.

Koku ve tat aynı zamanda bizleri yangın, zehirli gazlar, bozulmuş yemekler
gibi tehlikelere karşı uyarırlar. Aşcılar ve itfaiyeciler gibi bazı meslekten olanlar icin bu duyuların keskin olması cok onemlidir. ABD’de yapılan bir calışmada 200000’den fazla kişinin her yıl koku ve tat alma bozukluklarıyla doktora başvurduğu tahmin edilmektedir, ancak cok daha fazla vaka
bildirilmeden kalmaktadır.

Koku duyusunun kaybı sinus hastalığının, burun pasajda bir kutlenin, ya da nadir durumlarda beyin tumorlerinin bir belirtisi olabilir.

Koku ve tat duyuları nasıl calışır?
Koku ve tat kimyasal duyu alma sistemimize aittir. Koku ve tat almanın karmaşık sureci etrafımızdaki maddelerden salınan molekullerin burun, ağız ve boğazdaki ozel sinirleri uyarmasıyla başlar. Bu hucreler mesajları ozgul koku ve tatların tanımlanmış olduğu beyne iletirler.

Koku siniri hucreleri, bir gulun guzel kokusu ya da fırındaki ekmeğin kokusu gibi cevremizdeki kokularla uyarılırlar. Bu sinir hucreleri, burundan yukarı cıkan incecik bir doku yolda bulunurlar ve doğrudan beyinle bağlantılıdırlar.

Tat siniri hucreler, tukurukle karışmış yiyecek ve icecekle etkileşirler ve ağız ve boğazın tat koncalarında kumeleşmişlerdir. Dilde gorulebilen kucuk yumruların coğu tat koncaları icerir. Bu yuzey hucreleri tat bilgisini beyine mesajları yollayan yakın sinir liflerine iletirler.Bir başka kimyasal duyusal mekanizma olan genel kimyasal duyu, koku ve tat duyumuza katılır. Bu sistemde, ozellikle gozlerde, burunda, ağızda ve boğazdaki binlerce serbest sinir ucu amonyağın iğneleyiciliğini ve biberin “ateşi” gibi duyuları tanımlarlar.

Tat
Genel olarak dort temel tat duyusunu algılayabiliriz:

I. Tatlı,

II. Ekşi,

III. Acı,

IV. Tuzlu.

Bu tatların bazı kombinasyonları – yalnız başına dokunuş, sıcaklık, koku ve genel kimyasal duyudan gelen duyu ile – bir tat uretirler. Bu bize fıstık mı havyar mı yediğimizi gosteren tattır.
Bircok tat, temel olarak koku duyusu aracılığı ile tanınır. Orneğin cikolata yerken burnunuzu tutarsanız yediğinizin tatlı mı acı mı olduğunu ayırabilseniz bile cikolatanın tadını almakta zorlanacaksınız. Bunun sebebi cikolatanın tanıdık tadının buyuk olcude kokuyla algılanmasıdır. Kahvenin iyi bilinen tadı da boyledir. Bu, kendi yaptığı yemeği deneyen bir aşcıbaşı orneğinde olduğu gibi lezzetli bir tadı butunuyle almak isteyen birinin her lokmadan sonra nicin burnundan nefesi dışarı verdiğini acıklamaktadır.Tat ve koku hucreleri sinir sisteminde eskiyince ya da zarar gorunce yenilenen yegane hucrelerdir. Bilim adamları bu fenomeni diğer hasarlı sinir hucrelerini yenileme yollarını ararken incelemektedirler.

Koku ve tat alma bozukluklarına sebep olan nedir?

Bilim adamları, koku duyusunun insanların 30-60 yaşları arası en keskin olduğunu buldular. 60 yaşından sonra azalmaya başlar ve yaşlı insanların buyuk bir kısmı koku alma yeteneklerini kaybederler. Her yaşta kadınların koku algılaması genel olarak erkeklerden daha iyidir.
Bazı insanlar zayıf bir koku ve tat duyusuyla doğarlar.

Ust havayolu infeksiyonları (soğuk algınlıkları, viral enfeksiyonları) koku ve tat kayıpları icin suclanmıştır.

Kafa yaralanmaları da koku ya da tat problemleri yaratabilir.

Deviasyon (burun orta perde eğriliği) ve Burunda yer kaplayan kitleler. Ozellikle polip ve benzeri oluşumlarda burun tıkanıklığından dolayı koku partikulleri algılandıkları bolgelere ulaşamazlar

Kimyasal maddeler: Bocek ilacları gibi bazı kimyasallar ya da bazı ilaclar

Tutun: İnsanların coğunun en sık maruz kalacağı kirlilik bicimlerinden en yoğun olanı, tutun iciciliğidir. Kokuları tanıma yeteneğini bozar ve tat duyusunu azaltır. Sigarayı bırakmak koku işlevini arttırır.

Işın tedavisi: Baş ve boyun kanserli radyoterapi almış kişiler daha sonra koku ve tat alma kaybından şikayet ederler. Bu duyular bazı sinir sistemi hastalıkları sırasında da kaybolabilir.

Larenjektomi: Gırtlaklarını kanser sebebiyle cerrahi sonucu kaybeden insanlar genellikle koku ve tat almada guclukten yakınırlar. Larenjektomi hastaları yeniden burundan nefes alabilmek icin ozel bir “bypass” tupu kullanabilirler. Burundan hava alımının artması koku ve tat duyularının yeniden kazanılmasına yardım eder.

Koku ve tat alma bozukluklarına nasıl tanı koyulur?

Koku ve tat alma kaybının boyutları bir kişinin algılayıp tanıyabileceği bir kimyasal maddenin en duşuk konsantrasyonu kullanılarak test edilebilir. Bir hastadan ceşitli kimyasal maddelerin kokuları ve tatlarını karşılaştırması istenebilir, hastaya ceşitli kimyasal maddelerin kokularının yoğunluğu ya da tadı, ya da bir kimyasal maddenin yoğunluğu arttığında kokuların ve tatların yoğunluğunun nasıl arttığı sorulabilir.

Koku ve tat alma bozuklukları tedavi edilebilir mi?

Bazen bir ilac koku ve tat alma bozukluğu sebebi olabilir ve bu ilac kesilirse ya da değiştirilirse durum iyiye gidebilir. Coğu vakada, polip gibi burun tıkanıklığı sebepleri ortadan kaldırılabilir ve reseptorlerin bulunduğu bolgeye hava akımının sağlanması koku ve tat kaybını duzeltebilir. Bazen, kimyasal duyular kendiliğinden olarak kayboldukları gibi geri donebilirler