koltuk altı lenf bezlerinin şişmesi dalak neden ağrır enfeksiyoz koltuk altı neden ağrır ağrısı nedenleri
Enfeksiyoz mononukleoz

Enfeksiyoz mononukleoz, daha cok genclerde gorulen bir virus enfeksiyonudur. Hastalık genellikle ağır seyretmez ama bazen ciddi komplikasyonlara yol acabilir.

Nedenleri
Enfeksiyoz mononukleoz etkeninin Ebstein - Barr virusu olduğu duşunulmektedir. Virus, "lenfosit" denilen bir akyuvar turunun coğalıp buyumesine neden olur. Lenf sisteminin etkinliğindeki bu artış sonucu lenf bezleri şişer ve ağrır. Butun lenf sistemi etkilendiği icin, enfeksiyoz mononukleoz genel bir hastalık yapar, yalnızca lenf bezlerine ya da daha doğru adıyla lenf nodullerine ilişkin rahatsızlıklarla sınırlı kalmaz.

Virus, hastalığa yakalanan kişilerin ağız ve burunlarında yaşar ve hastalık gectikten sonra da birkac ay sureyle varlığını korur. Genellikle normal solunumla alınan, ama aynı zamanda opuşmeyle aktarılan damlacıklar yoluyla, yani yakın temasla insandan insana gecirilir. Hastalığa yatkınlık kişiden kişiye değiştiğinden, enfeksiyoz mononukleozlu hastayla yakın temasta bulunan herkesin kesinlikle hastalanması soz konusu değildir.

Belirtiler
Dort ile yedi hafta arasında değişen belirtisiz bir kulucka doneminden sonra hasta kendini halsiz hissetmeye başlar. Baş ağrısı, titreme, yuksek ateş, şiddetli boğaz ağrısı ve boyunda (bazen de koltukaltı ve kasıklarda) buyumuş lenf bezleri ortaya cıkar. Aynı zamanda dalak da buyuyebilir.

İki tur dokuntu olabilir ve bu dokuntulerin ortaya cıkış bicimi tanı konusunda ipucu verir. Vakaların yuzde on beşinde govdede, kol ve bacakların ic kısımlarında, derialtında kırmızılıklar oluşup, icinde sıvı olmayan kucuk sivilcelere donuşebilir. Vakaların cok daha buyuk bir bolumunde ise, antibiyotik (ampisilin) verildiğinde benzeri dokuntuler ortaya cıkar. Bircok vakada hastalık fark edilmeyecek kadar hafif olur ya da boğaz ağrısı ve lenf bezi şişmesi gibi belirtileri olan başka hastalıklarla karışabilir. Ciddi vakalarda ise belirtiler cok daha acıktır ve tehlikeli komplikasyonlar yapabilir. Karaciğer hastalanırsa sarılığa yol acabilir. Dalak, enfeksiyonla savaşmak icin akyuvar hucresi yaparken aşırı buyuyerek, ağrılı ve duyarlı bir hale gelebilir. Virus sinir sistemini etkileyerek bir tur menenjit, akciğerleri etkileyip zaturree ya da kalbi etkileyip perikardite (kalbi saran bağ dokusundan zarın iltihaplanması) neden olabilir.

Tedavi
Hastalığın tanısında iki tur kan tahlilinden yararlanılır. Kan hucreleri mikroskop altında incelenerek "enfeksiyoz mononukleoz" hucreleri denilen buyumuş, anormal lenfositlerin varlığı araştırılır. "Paul - Bunnel testi" olarak bilinen ikinci testte ise bir serum orneği alınarak koyun alyuvarlarıyla karşılaştırılır. Hastalık varsa, vakaların yuzde 90'ında koyun kan hucreleri kumeleşir. Enfeksiyoz mononukleoz tehlikeli değildir ama ender durumlarda ciddi komplikasyonlar ortaya cıkarabilir. Aşırı bastırılır ya da yanlışlıkla carpılırsa, buyumuş olan dalak yırtılabilir. Bu durumda acil kan aktarımı ve dalağın cerrahi olarak cıkarılması gerekir.

Menenjit de olabilir ve baş ağrısı ile fotofobiye (parlak ışığa bakarken ağrı) neden olur. Ancak enfeksiyoz mononukleozun menenjit yapması hem cok ender rastlanılan bir durumdur hem de kalıcı hasar bırakma olasılığı son derece azdır. Enfeksiyoz mononukleozun tedavisi yoktur; yalnızca belirtilere yonelik tedavi yapılabilir. Hastalık bir virus tarafından oluşturulduğu icin, antibiyotikler etkili değildir. Ama bazen, sozgelimi boğazda yaralar oluşur ya da akciğerler iltihaplanırsa antibiyotik kullanılır. Hafif vakalarda boğaz ağrısı icin sık sık gargara yapmak ve baş ağrısına karşı aspirin ya da parasetamol gibi ağrı kesiciler kullanmak gerekir. Ozellikle başlangıc evresinde yatak istirahati onerilir.

Ciddi vakalarda ise kesin yatak istirahati gerekir. Hasta uygun miktarda sıvı almalı ve hafif bir diyet uygulamalıdır. Ateş ve boğaz ağrısı icin aspirin ya da parasetamol alınır. Sıcak kompresler şişmiş lenf bezlerini rahatlatır. Ender olmakla birlikte bazen enfeksiyoz mononukleoza trombositopeni (kanda pıhtılaşmayı sağlayan kan hucrelerinde azalma) eşlik eder. Bu durumda hastayı hastaneye yatırmak ve steroit (kortizonlu) ilaclar vermek gerekli olur. Hastalığı hafif gecirenlerin okuldan ya da işten uzak kalması anlamsızdır ama genellikle hastanın birkac hafta sureyle evde dinlenmesi ve tedavi olması gerekir. Nekahet donemi, oteki enfeksiyon hastalıklarının coğununkinden uzundur ve hastalar hicbir belirti kalmamış da olsa, birkac ay sureyle kendilerini iyi hissetmeyebilirler. Buyuyen lenf bezlerinin butunuyle normale donmesi de uzun sure alabilir. Enfeksiyoz mononukleoz genellikle hafif seyreder ve hicbir zaman oldurucu değildir. Hastaların coğu altı - sekiz haftalık bir sure sonunda tam anlamıyla iyileşirler. Ancak bazılarında, hastalık daha uzun, hatta altı ay kadar surebilir. Az sayıda hastanın, hastalıktan altı ay sonrasına kadar yineleyen depresyon donemleri olabilir. Hastaların cok kucuk bir bolumunde ise hastalık yineleyip ateş ve lenf bezleri buyumesi gibi belirtilerin yeniden ortaya cıkmasına neden olur.