Kleptomani

Kleptomani, gercekte gerek duyulmayan maddeleri calma durtusudur. Keptoman bu işi o kadar acık secik bir bicimde yapar ki, tedaviye gereksinim duyduğu bir psikolojik rahatsızlığı olduğu hemen anlaşılır. Kleptomani, kompulsif, yani onune gecilemez bir isteğin, yineleyen bir bicimde ortaya cıkmasıdır. Kleptomani bilinen anlamda hırsızlık değildir; calınan nesneler coğunlukla değersiz şeylerdir ve calan kişi bunu ihtiyacı olduğundan yapmamaktadır.

Ote yandan, hırsızlık yapan kişi, genellikle, caldıklarını tutmaya calışmaz. Kleptomanide, anlamdaki hırsızlıktan farklı olarak bir tur calma durtusu soz konusudur. Hırsızlık, bir tur kompulsiyondur (karşı konulmaz bicimde bir edimi yapma) ve oteki kompulsiyonlar gibi yalnız bir kereye ozgu değildir, surekli yinelenir.

Nedenleri
Kleptomaninin nedenleri konusunda ceşitli goruşler ileri surulmuştur. Unlu psikiyatr Sigmund Freud'a gore kleptomaninin kaynağı, bireyin icindeki bastırılmış cinsel catışmalardır. Calınan nesneler kişiye bir tur cinsel doyum sağlamaktadır. Her ne kadar biraz zorlamayla her tur nesneye cinsel bir anlam yuklenebilirse de bu kuramın kanıtlanması oldukca guctur.

Bir başka goruşe gore ise kleptomani, toplumdan oc alma yoludur, yani simgesel duzeyde kişinin, kendi gucunu kanıtlama ya da cocuklukta yaşanan somut ve soyut yoksunlukları giderme yoludur. Ancak, bu kuramları destekleyecek kanıtlar elde edilse bile, tedavide fazla bir yardımı olmayabilmektedir.

Belirtiler
Gercek kleptomani, surekli yinelenen ama her seferinde farklı, değersiz nesnelerin calınması biciminde kendini gosterir. Bu nedenle yalnız bir kez calma girişiminde bulunan cocuk, ergen ya da yetişkin, ruhsal bakımdan uygun bile olsa kleptoman sayılmaz. Aynı bicimde, surekli olarak aynı tip nesneler, sozgelimi kadın ic camaşırı calan birine de kleptoman denilemez; calınan malın cinsi değişmemektedir.

Genellikle bir kleptomanın hırsızlık anında ne yaptığının farkında olmadığı sanılır ama bu goruş doğru değildir. Bazıları da yaptıklarına gerekceler yaratırlar, sozgelimi caldıkları malın aslında kendilerine verildiğini one surer ya da daha onceki gelişlerinde malın parasını odemiş olduklarını soylerler. Ancak kleptomanın bunları kendini zor durumdan kurtarmak icin uydurması soz konusu değildir, inanarak soyler. Başka bazı durumlarda da kleptoman, ne yaptığının farkındadır ama gercekleştirdiği edimin ne tur sonuclara yol acacağını bilmez.

Tedavi
Kleptomani oldukca seyrek gorulen bir durumdur; bu yuzden genel bir tedavi yonteminden soz etmek olanaksızdır. Ayrıca bazı kleptomanlar, henuz bilinmeyen nedenlerden oturu tedavi edilmeleri konusunda oldukca isteksiz davranırlar.

Kısalığının sağladığı ustunluğu yuzunden sık sık başvurulan tedavi yontemlerinden biri, davranış tedavisi kapsamına giren "ortuk duyarlılaştırma" tekniğidir. Hasta, hırsızlık olayını butun ayrıntılarıyla gozunun onune getirmeye calışır ve daha sonra terapistin yardımlarıyla olumsuz sonuclarını hayalinde canlandırır. Sozgelimi yakalanmak, mahkemeye cıkarılmak, gazetelere manşet olmak gibi… Bu arada terapist, hırsızlık sonucu ailesinden ve arkadaşlarından alacağı tepkileri oldukca karamsar ve olumsuz bir tablo cizerek anlatır. Boylece, calma edimine sıkıntı ve stresin eşlik etmesi, yani hastanın koşullanması sağlanır. Sonucta hastada, hırsızlığa karşı bir nefret uyanır; boylece bir daha hırsızlık yapmaz. Eğer bu yontem işe yaramazsa, psikiyatri uzmanlarının onereceği başka yollar denenmelidir.

Kleptomani, genelde, nedensiz yere calmaktır. Başka bazı durumlarda ve streslerde de hırsızlık icin gecici durtuler oluşabilir, ama bunlar kleptomani değildir. Kucuk cocuklar sık sık hırsızlık yaparlar, bunun nedeni hem bir şeyler elde etmektir, hem de "benim" ve "benim olmayan" kavramlarının tam olarak oluşmayışıdır. Cocuklarda ahlak duygusu, on yaşından once pek gelişmiş olmaz. On yaşını gecen cocukların hırsızlık yapmalarının nedenlerinden biri de, sahip olma isteklerini bastıramayışlarıdır.

Ergenlik cağnıdakiler ise başkaldırı, arkadaşlara gosteri ya da arkadaşların baskısı gibi nedenlerle hırsızlık yapabilirler. Orta yaşlılıkta gecirilen depresyon da hırsızlığa yol acabilir. Aslında bu durumdaki hırsızlık bir tur yardım ve ilgi istemedir. Bunların hicbiri gercek kleptomani değildir ve tedavileri, eğer gerekiyorsa, farklı bicimde yapılmalıdır.