Osteoporoz

Osteoporoz, kemiklerin alışılmışın dışında hafiflemesi ve kolay kırılabilir hale gelmesidir. Bir hastalık olmaktan cok, yaşlanmaya bağlı bir bozukluktur. Bedenimizdeki kemikler, coğumuzun zannettiği gibi olu değil, surekli değişen canlı yapılardır. Bu değişme, kemiğin zayıflaması yonundeyse, osteoporoz denilen durumdan soz edilir.

Nedenleri
En sık gorulen nedeni yaşlılıktır. Orta yaştan başlayarak herkesin kemikleri hafiflemeye başlar; bu değişme kadınlarda menopozdan sonra belirginleşir ama ileri yaşlarda kadınlar ile erkeklerde eşit oranda gorulur ve normal kabul edilir. Yitirilen kemik fazla miktarda olmadıkca osteoporozun sorun yaratması soz konusu değildir.

Osteoporozun daha karmaşık nedenleri de vardır ama bunlar ender gorulur. Bu vakalarda, başka bir hastalık sonucu butun bedende buyuk değişiklikler ortaya cıkar. Bu tip osteoporoza, nedeni başka bir hastalık olduğundan, "ikincil osteoporoz" denir. Birincil, yani asıl hastalık iyileşince osteoporoz da yok olur.

Birincil hastalıklar coğunlukla hormon dengesizlikleridir. Osteoporoza yol acan ikinci derecede bir neden de uzun sure hareketsiz kalmaktır. Ağrı, felc ya da kırık nedeniyle hareketsiz kalan bacak ve kol kemiklerinde sık gorulur.

Belirtiler
Osteoporozda hicbir belirti olmayabileceği gibi bel ağrısı ya da kemik ağrısı gibi ciddi belirtiler de gorulebilir. İlerlemiş vakalarda boy kısalması, belkemiği eğrilmesi gibi bozukluklar olabilir. Kemikler ufak bir zorlanma ya da darbeyle kolayca kırılır. En sık rastlanan kırık turu omurlardan birinin basıncla kırılması bicimindedir. Bu kırık ya hic ağrı yapmaz ya da ağrısa bile tedavi edilmeden iki - uc ayda iyileşir. Ama uzun donemde kırıklar artarak, omurganın kısalmasına ve eğilmesine neden olurlar.

Bir başka kırık bolgesi ise kalcadır. Yaşlılar, denge bozukluğu ve bedenlerinin esnekliğini yitirmiş olması nedeniyle kolay duşerler. Eğer yaşlı hastada osteoporoz varsa, hafif bir darbe (doktorların dediği gibi 'travma') kalca kemiğini kırmaya yeterlidir.

Tedavi
Kesin tanı rontgen ve kan tahlilleriyle konur. Genellikle başka bir nedenle cekilen rontgen filminde osteoporoz ortaya cıkar. Ozel cekimlerde hasta kemikler daha kolay gorunur ve gizli kırıklar bulunabilir. Kan tahlilleri osteoporoza neden olabilecek hastalıkların ortaya cıkarılmasını sağlar. Sozgelimi, aşırı calışan tiroit bezi (tirotoksikoz), ikincil osteoporoz yapabilir.

Osteoporoz tehlikeli ya da oldurucu bir hastalık değildir, en kotu sonucu sakatlıktır. Osteoartritten yakınan bir hasta, yineleyen kırıklar sonucu tekerlekli sandalyeye bağımlı hale gelebilir. Omurilikten cıkıp kol ve bacaklara giden sinirler etkilenirse, ilgili organda ağrı ve gucsuzluk olabilir. En ağır vakalarda ise, bel ileri derecede one eğilerek (kamburluk) soluk almayı gucleştirir.

Tedavinin amacı, hastanın hareketsiz kalmamasını sağlamaktır. Egzersizle kemikler guclendirilir ve erimeleri onlenir. Bu nedenle kırıktan sonra hasta, olabildiğince erken ayağa kaldırılır. Kemik yapımını artırmak icin bol protein iceren bir diyet ve kalsiyum ile D vitamini verilir.

Osteoporoz tedavisinde bircok ilac denenmiş ama etkileri bilimsel olarak kesinlik kazanmamıştır. Bu bakımdan osteoporozun kendisinin tedavisinden soz edilemez. Herkesin yaşlanınca osteoporozla karşılaşacağı bir gercektir. Ama coğu kişide bu cok hafiftir. Kırığı ya da sakatlığı olan talihsiz insanların sayısı azdır. Ancak dikkatli bakım ve yeni tedavi yontemleri sayesinde bunların da ileride tedavi edilebileceği sanılmaktadır.